Geçtiğimiz hafta Socios.com tarafından ön-satışı yapılarak dün itibariyle Chiliz.net’te listelenmeye başlayan Barselona taraftar token’ı BAR ile birlikte topluluk token’ları (community tokens) tekrar gündeme geldi.
Kulüplerin günümüzün dijitalleşen normalinde taraftarları ile yeni etkileşim aracı olarak dizayn edilen bu token’ları gerçek bir pazarlama dehası olarak görmemek elde değil. Özellikle Pandemi ile birlikte duran, iptal edilen, ertelenen spor müsabakaları sonrası kulüplerin taraftarları ile iletişimini sağlıklı ve yaratıcı bir şekilde devamını sağlayacak blokzincir tabanlı token’lar ile kulüpler için bir ek gelir kapısı da oluşmuş durumda. Tabi sadece gelir amaçlı değil, taraftarların da aktif olarak belirli konularda karar alma süreçlerine dahil edilmesi, bu bağlamda kendilerini takımın bir parçası olarak hissetmeleri ve sadakati artırıcı önemli bir araç olarak da görmek gerekiyor.
Peki Tam Olarak Taraftar Token’ı Nedir, Ne İşe Yarar?
Bu soruya sadece Chiliz.net’te trade edilen, Socios.com tarafından yaratılan fan token’ları olarak değil aslında topluluk token’ları gözüyle bakmakta fayda var. Bu kavramı gerçek amacına uygun olarak dizayn edilmiş en iyi uygulama olarak taraftar token’larında görüyoruz.
Kullanıcılar – Fan token’larda taraftarlar – token sermaye yatırımına direkt katılarak sistemin içine gerçek bir iştirakte bulunuyorlar. Token’lar ile ödül kazanıyorlar veya ödeme alıyorlar. Taraftar takımın ürünlerini ne kadar çok kullanır veya tanıtımı için çaba sarf ederse hem ürün hem de üzerinde kurgulandığı blokzincir sistemi o kadar sağlıklı ve güçlü olacaktır. Taraftar böylelikle sadece pasif bir konumda kalmayıp sistemin bir parçası ve paydaşı haline geliyor.
Bir topluluk token ekonomisinde şirketler veya sektörler yerine artık bireyler, blokzincirde geriye dönük silinemez dağıtık kayıt defteri ve gelişmiş teşvik sistemleri sağlayan bir iş birliği modelinde inovasyon elçileri haline gelir.
Blokzincir nerede ve nasıl kullanılıyor?
Bu taraftar token’larının kullanıcıya, yani taraftara sağladığı avantajlara ve kullanım alanlarına bakarak ilerleyelim.
Öncelikle kulüp bünyesinde alınacak taraftar odaklı kararlarda söz sahibi olma imkânı sunuyor sistem. Hatta bu kararların oluşmasında taraftarın talebi, ihtiyacı, yönlendirmesi de mümkün hale geliyor. Diğer yandan hem dijital hem de fiziki ödüller dağıtılabiliyor. Topluluk için önemli bir teşvik ve motivasyon kaynağı olan bu ödül mekanizması, elde ettiğiniz token ve topluluk içindeki aktivitenize bağlı olarak doğru orantılı bir şekilde artıyor. İmzalı oyuncu formaları, VIP konuk olarak locadan oyunun seyredilmesi, hatta oyuncuların katılımı ile sağlanacak organizasyonlara hak kazanmak gibi gerçek ödüllerin yanında oyuncular ile dijital etkileşim sağlayacak direkt mesajlaşma, online görüşmeler, seyircisiz oynanan oyunlar sırasında sahadaki oyunculara destek amacıyla LED panolardaki taraftar görüntüleri arasında yer alabilmek gibi ödüller de verilebiliyor.
Bu merkezi bir sistem ile yapılamaz mı? Bunun için neden blokzincir ve bir token gerekiyor, bunu sorgulamak gerekebilir.
Oylama ve anketlere katılım konusu bu sorunun başlıca yanıtlarından biri olacaktır.
Taraftar token’larının en önemli özelliği, token’ı elinde bulundurana kulübün yapacağı bir takım anket ve oylamalara katılma hakkı vermesi. Taraftar token’ları, her bir kulübe özel olarak çıkarılan, sahibinin özel anahtarı ile kullanabileceği, anonimlik sağlayan ve şifreleme altyapısı ile güvenliği sağlanmış dijital bir varlık olarak dizayn ediliyor. Yapılan oylama ve anketlerde verilen yanıtlar blokzincir sayesinde dijital ortamda değiştirilemez ve silinemez dağıtık bir yapıda saklanabiliyor ve sonuçların şaibelere yer vermeyecek şekilde şeffaflıkla izlenebileceği bir imkânı da sağlayabiliyor.
Diğer yandan kripto varlık olması ve blokzincir üzerinde çalışması sayesinde dünyanın her yerinden kolaylıkla dahil olunacak bir sistem vaat edebiliyor. Barselona FTO (Fan Token Offering – Taraftar Token Arzı) ön satışında toplam 130 ülkeden alım talebi geldi. Barselona kulübünün ev sahibi ülkesi İspanya’dan gelen talep toplam sıralamada 5. olurken en çok talebin Türkiye’den gelmesi oldukça dikkat çekiciydi. Buradaki motivasyona ayrı bakacağız.
Bir diğer dikkat çekici nokta ise Türkiye ve Polonya’dan sonra en çok alımın Japonya’dan gerçekleşmesi idi. Dünyanın öbür ucundaki Japonya’nın Barselona’ya olan ilgisinden ziyade buradaki topluluğun kripto varlıklara yakınlığı, futbola olan ilgisi ve dijital oyunlardan gelen bir esnekliğin de etkisi olduğu söylenebilir. Blokzincir olmasaydı ve Barselona kulüp olarak merkezi bir taraftar sadakat – ödül sistemi kurgulamaya kalksaydı bu kadar global bir erişime ulaşılamayacağı net olarak görülebiliyor. Öncelikle blokzincirin sınırları ortadan kaldırma yeteneği burada karşımıza çıkıyor. Böylelikle dünyanın öbür ucundaki bir taraftar, kulübün alacağı kararlarda söz sahibi olabiliyor.
Diğer yandan aslında yerel veya genel yönetim sistemlerinde halkın bölgesel veya ülke çapında verilecek kararlarda söz sahibi olmasını sağlayan referandum, seçim gibi oylama mekanizmalarında şeffaflık ve güvenilirliğini savunduğumuz blokzincir uygulamaları burada mikro düzeyde hayata geçme imkânı bulabiliyor. Anket ve oylamalardaki güvenli altyapı sayesinde taraftar alınan kararların sonuçlarına inanıyor ve kendisini daha fazla takımın bir parçası olarak hissedebiliyor. Örnek olarak çok yakın zamanda PES’in yeni versiyonunda Juventus gol sonrası stat müziği, taraftar tercihi olarak Blur’un Song 2’si seçildi.
Topluluk token’ları yeni bir ekonomi oluşturuyor. Sadakat yarattığı gibi dijital alışkanlıklarımıza da yeni bir sayfa açıyor.
Bir yatırım aracı mı, sadakat token’i mi?
Bu token’ları Türkiye’den satın alanlar gerçekten taraftar motivasyonu ile mi alıyor, yatırım amacıyla mı? Bir takas aracı da olabilir mi?
Türk kullanıcıları, yine aynı platform tarafından daha önce çıkarılan Galatasaray taraftar token’ı (GAL) sayesinde bu sistemi biliyor ve kullanıyor. Henüz bu token merchandise satışına ilişkin herhangi bir görev üstlenmiyor, yani takım formaları veya hediyelik eşya satışlarında henüz bir geçerliliği yok. Bu nedenle Galatasaray token’ı satın alan taraftarın kulübe olan aidiyet motivasyonu ön plandadır. Fakat bu token’ın Chiliz.net’in kendi token’ı $CHZ aracılığı ile alınıp satılabilmesi, serbest piyasada da bir fiyatının oluşması, token’a ait henüz bir ekosistem yaratılmamış olsa da token’in yatırım aracı olarak cazip bir enstrüman haline gelmesini sağlıyor. Amaçlanan ise yatırım aracından ziyade tamamen topluluk içinde yukarıda belirttiğimiz özelliklerle kullanımının yapılacağı bir varlık yaratmak. Bu nedenle bu token’ların destekleyici bir ekosisteminin olması, fiyat spekülasyonlarından gelir yaratmak yerine, kullanım alanlarının oluşturularak kullanıcılarında talep yaratması birinci öncelik olabilir.
Taraftar token’ı özelinde Barselona’ya olan Türk ilgisinin temelindeki bir diğer motivasyonu da Türk kitlesinin futbola olan ayrı ilgisi olarak gösterebiliriz. Pandemi döneminde hiçbir spor faaliyetinin yapılamaması, bahis sektöründe de bir boşluk oluşmasına neden olmuştu. Bu ortamda bu tür taraftar token’larının özellikle bu açıdan da kitleye cazip geldiğini söylemek mümkün olabilir. Diğer taraftan Türkiye’deki trading amaçlı kripto adaptasyonunun diğer ülkelere kıyasla yüksek seviyede olması da kitlenin bu tür enstrümanlara yatırım aracı olarak bakmasını sağlamaktadır.
Socios platformunun ileride dahil edeceği yeni kulüpler ve bu token’lara sağlanacak yeni kullanım alanları ile daha geniş bir kitleye ulaşacağı aşikâr. Geliştirilmekte olan oyunlaştırma, sohbet ve Visa kredi kartı özellikleri ile daha entegre çalışan kapsayıcı bir sistemde, bir kadın olarak kadın kullanıcı kitlesini de cezbedecek özellik ve öncelikler sunmasını ilgiyle takip ediyor olacağız.
Not1: Chiliz.net Pazarlama ve İş Geliştirme Danışmanı Altuğ Öztürk’e bu yazının hazırlanmasındaki katkılarından dolayı teşekkürlerimi sunarım.
Not2: Yazıda token ifadesini kullanmamın sebebi, Türkçe karşılığı olan “jeton” kelimesinin kripto para evreninde token ile ifade edilen kullanım amacını tam anlamıyla karşılamadığını düşündüğümdendir.
