Son on yıldır bankacılık, yatırım veya kripto para birimini takip ediyorsanız, Bitcoin ağının arkasındaki kayıt tutma teknolojisi olan “Blockchain” terimini duymuş olabilirsiniz.
Önemli Çıkarımlar
- Blockchain, bir veritabanı türüdür. Bilgileri depolama şekliyle klasik bir veritabanından farklıdır; blok zincirleri, verileri daha sonra birbirine zincirlenen bloklarda depolar. Yeni veriler geldikçe yeni bir bloğa girilir. Blok verilerle dolduğunda, önceki bloğa zincirlenir, bu da verilerin kronolojik sırayla birlikte zincirlenmesini sağlar.
- Bir blok zincirinde farklı bilgi türleri saklanabilir, ancak şimdiye kadarki en yaygın kullanımı, işlemler için bir kayıt defteri şeklinde kullanılmasıdır.
- Bitcoin özelinde Blockchain, merkezsiz bir şekilde kullanılır, bu sayede ağ üzerinde tek bir kişi veya grubun kontrol sahibi olmaz. Bitcoin Blockchain’inde aksine, tüm kullanıcılar toplu olarak kontrolü elinde tutar. Merkezi olmayan Blockchain’ler değiştirilemezdir, bu da girilen verilerin geri döndürülemez olduğu anlamına gelir. Bitcoin için bu, işlemler kalıcı olarak kaydedilir ve herkes tarafından görülebilir.
Blockchain nedir?
Blockchain başlangıçta karmaşık görünüyor olabilir. Ancak temel konsepti gerçekten oldukça basittir. Blockchain, bir veri tabanı türüdür. Blockchain’i anlayabilmek için öncelikle bir veritabanının gerçekte ne olduğunu anlamak yardımcı olur.
Veritabanı, bir bilgisayar sisteminde elektronik olarak depolanan bir bilgi topluluğudur. Veritabanlarındaki bilgiler veya veriler, belirli bilgiler için daha kolay arama ve filtrelemeye izin vermek için tipik olarak tablo biçiminde yapılandırılmıştır. Veritabanı yerine bilgi depolamak için elektronik tablo kullanan biri arasındaki fark nedir?
Elektronik tablolar, sınırlı miktarda bilgiyi depolamak ve bunlara erişmek için yani bir kişi veya küçük bir grup insan için tasarlanmıştır. Buna karşılık, bir veritabanı, aynı anda herhangi bir sayıda kullanıcı tarafından hızlı ve kolay bir şekilde erişilebilen, filtrelenebilen ve manipüle edilebilen önemli ölçüde daha fazla miktarda bilgiyi barındıracak şekilde tasarlanmıştır.
Büyük veritabanları, verileri güçlü bilgisayarlardan oluşan sunucularda barındırarak bunu başarır. Bu sunucular bazen birçok kullanıcının aynı anda veritabanına erişmesi için gerekli olan hesaplama gücüne ve depolama kapasitesine sahip olmak için yüzlerce veya binlerce bilgisayar kullanılarak oluşturulabilir. Bir elektronik tablo veya veritabanı herhangi bir sayıda kişi tarafından erişilebilir olsa da, genellikle bir işletmeye aittir ve nasıl çalıştığı ve içindeki veriler üzerinde tam kontrolü olan atanmış bir kişi tarafından yönetilir.
Blockchain ile Veritabanı Arasındaki Farklar
Tipik bir veritabanı ile bir Blockchain arasındaki temel farklardan biri, verilerin yapılandırılma şeklidir. Bir Blockchain, bilgi kümelerini tutan bloklar olarak da bilinen gruplar halinde bilgileri bir araya toplar. Blokların belirli depolama kapasiteleri vardır ve doldurulduklarında daha önce doldurulmuş bloğa zincirlenir ve “blok zinciri” olarak bilinen bir veri zinciri oluşturur. Yeni eklenen bloğu takip eden tüm yeni bilgiler, doldurulduktan sonra zincire eklenecek olan yeni oluşturulmuş bir bloğa derlenir.
Bir veritabanı, verilerini tablolar halinde yapılandırırken, bir blok zinciri, adından da anlaşılacağı gibi, verilerini birbirine zincirlenmiş parçalar (bloklar) halinde yapılandırır. Bu, tüm blok zincirlerinin veritabanları olmasını sağlar, ancak tüm veritabanları Blockchain değildir. Bu sistem aynı zamanda, merkezsiz bir yapıda uygulandığında, doğası gereği geri döndürülemez bir veri zaman çizelgesi oluşturur. Bir blok doldurulduğunda bu süreçteki zaman çizelgesinin bir parçası olur. Zincirdeki her bloğa, zincire eklendiği sırada kesin bir zaman damgası verilir.
Blok zincirini anlamak amacıyla, Bitcoin Blockchain’in nasıl çalıştığına yakından bakalım: Bir veritabanı gibi, Bitcoin de ağdaki işlemleri depolamak için bir veri tabanına ihtiyaç duyar. Bitcoin Blockchain’i, şimdiye kadar yapılmış her Bitcoin işlemini depolayan belirli bir veritabanı türüdür. Bitcoin örneğinde ve çoğu veri tabanından farklı olarak, bu bilgisayarların hepsi tek bir çatı altında değildir ve her bilgisayar veya bilgisayar grubu, benzersiz bir kişi veya bireyler grubu tarafından çalıştırılır.
Bir şirketin, müşterisinin tüm hesap bilgilerini içeren bir veritabanına sahip 10.000 bilgisayardan oluşan bir sunucusu olduğunu hayal edin. Bu şirketin tüm bu bilgisayarları tek bir çatı altında içeren bir deposu vardır ve bu bilgisayarların her biri ve içerdiği tüm bilgiler üzerinde tam kontrole sahiptir. Benzer şekilde, Bitcoin binlerce bilgisayardan oluşur, ancak Blockchain’inde kayıt tutan her bilgisayar veya bilgisayar grubu farklı bir konumdadır ve hepsi farklı bireyler veya insan grupları tarafından işletilir. Bitcoin ağını oluşturan bu bilgisayarlara düğüm (node) denir.
Blockchain’in Tarihi
Blockchain’in amacı, dijital bilgilerin kaydedilmesine ve dağıtılmasına izin vermektir, ancak düzenlenemez. Blockchain teknolojisi ilk olarak 1991 yılında, belge zaman damgalarının değiştirilemeyeceği bir sistem uygulamak isteyen iki araştırmacı Stuart Haber ve W. Scott Stornetta tarafından ana hatlarıyla açıklandı. Ancak neredeyse yirmi yıl sonra, 2009 yılının Ocak ayında Bitcoin’in piyasaya sürülmesiyle, ilk başarılı Blockchain hayata geçti. Bitcoin protokolü bir Blockchain üzerine inşa edilmiştir.
Dijital para birimini tanıtan bir teknik dökümanda, Bitcoin’in gizemli yaratıcısı Satoshi Nakamoto, bundan “Eşten Eşe Elektronik Nakit Sistemi” olarak bahsetti. Burada anlaşılması gereken en önemli şey, Bitcoin’in yalnızca bir ödeme defterini şeffaf bir şekilde kaydetmek için araç olarak Blockchain’i kullanmasıdır, ancak blok zinciri teoride herhangi bir sayıda veri noktasını değişmez bir şekilde kaydetmek için kullanılabilir.
Blockchain’in Kullanım Alanları
Bitcoin’le hayatımıza giren blockchain, bankacılık ve finans, ulaşım, tedarik zinciri, sağlık, mülkiyet kayıtları gibi birçok farklı sektörde kullanılıyor.
Blockchain’in Avantajları ve Dezavantajlar
Tüm karmaşıklığına rağmen, Blockchain’in merkezsiz bir kayıt tutma biçimi olarak potansiyeli neredeyse sınırsızdır. Daha fazla kullanıcı gizliliğinden ve yüksek güvenlikten, daha düşük işlem ücretlerinden ve insan hatasını azaltmak için Blockchain teknolojisi kullanılabilir. Ancak Blockchain’in dezavantajları da yok değil.
Artıları
- İşlemlerin güvenli, gizli ve şeffaf bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlar.
- Merkezsizdir.
- Birçok farklı sektörde geleneksel yöntemlere akılcı çözümler sağlar.
Eksileri
- Bitcoin madenciliği örneğinde olduğu gibi yüksek maliyetlidir.
- Saniyede yapılabilecek işlem sayısı sınırlıdır.
Blockchain için Şimdi Sırada Ne Var?
İlk olarak 1991’de bir araştırma projesi olarak önerilen Blockchain, şu sıralar 20’li yaşlarında diyebilir. Son 20 yılda özellikle teknolojinin yıkıcı gücüyle hayatımızda birçok şeyin çok daha kolaylaştığına birebir şahit olduk. Blockchain teknolojisi hala çok genç ve her geçen gün yeni bir şeyler keşfediliyor.
Blockchain’in 30 yaşına girmeye hazırlanırken, artık sorulması gereken, geleneksel dev şirketlerin bu yıkıcı teknolojiyi benimseyip benimsemeyecekleri değil ne zaman benimseyecekleri sorusu.
