Kripto para sektörü oldukça kritik bir dönemin içinde. Bir taraftan regülasyon çalışmaları, diğer taraftan dalgalanan piyasa ve son olarak, kısa süre önce patlak veren FTX krizi. Bir süredir tartışma konusu olan FTX, Binance ve Alameda arasındaki yaşanan olaylar, FTX’in likidasyon sorunları sebebiyle Binance’den yardım istemesi ile son raddeye geldi. Yaşanan kriz sonrası para çekim işlemlerini askıya alan FTX’in yanında, yaşanan bu olayları Binance’in yaptığını düşünen bir kesim de Binance’i eleştiri oklarının hedefine koydu. Doğal olarak bu durum iki borsa arasında bir savaş algısı yarattı. Biz de konuyu ekosistemin Türkiye’deki önemli isimlerinden Turan Sert, Cemil Şinasi Türün ve Erkan Öz’e sorduk.
FTX’in Kalesi Düştü, Binance Satın Alımı Gündemde
Her ne kadar Binance ve FTX arasındaki çekişme daha eskiye dayansa da damlayı taşıran son damla Binance’den geldi. Binance’in CEO’su Changpeng Zhao, rezervlerinde yer alan FTT token’larını satacaklarını açıkladı. Bunun üzerine 22 dolardan bu FTT token’larını alabileceklerini belirten FTX’in yan şirketi Alameda taşan bardağı doldurmaya devam etti. Bu arada FTT’nin FTX’in yerel token’ı olduğunu da belirtelim.
Alameda’nın bu teklifini deyim yerindeyse görmezden gelen Binance, 580 milyon dolarlık FTT token satışı için anlaşmaya varmadı. Bunun üzerine panik satışlarının ilk dalgası geldi ve son bir hafta içerisinde yaklaşık olarak 372 milyon dolarlık stablecoin FTX’ten çıktı. Bunun üzerine varlıkları farklı farklı yerlerde muhafaza eden FTX, likidite krizi ile karşı karşıya kaldı. Her ne kadar FTX’in CEO’su Sam Bankman-Fried borsanın rezervinde bir sorun olmadığını söylese de çok geçmeden para çekim işlemleri askıya alındı.
Tüm bu yaşananlar üzerine tam bir kriz ile baş başa kalan FTX, Binance ile anlaşmaya gitmek zorunda kaldı. Twitter üzerinden FTX’in kendisinden yardım istediğini açıklayan CZ, satın alıma evrilebilecek bir anlaşma imzaladıklarını açıkladı. Bunun üzerine tüm gözler Binance’in üzerine çevrildi.
Binance, FTX ile yaptığı ve satın alıma dönebilecek anlaşma sonrası birçok eleştiri aldı. Blokzincir girişimcisi Cemil Şinasi Türün‘ün Binance’in rakiplerine karşın böyle bir tutum sergilemesi hakkındaki yorumu ise şu şekilde oldu:
“Binance’in FTX’i satın alma operasyonunda Binance’i haklı buluyorum. Daha öncesinde de FTX’in kaldıraçlı işlemler yaptığını ve arkasında sağlam bir değer tutmadığını tahmin ediyorduk. Şimdi bu açık bir şekilde ortaya çıkmış oldu.
Birinicisi bu durum, elindeki varlıkları doğru bir şekilde göstermeyen, bunların üzerinde kaldıraçlı işlem yapan borsaların uzun vadede hayatta kalamayacağını gösteriyor. Buradan büyük bir ders çıkarmak gerekiyor. Bu yüzden bu noktada FTX’in CEO’su Sam Bankman-Fried’ı haklı değil, hatalı buluyorum.
Diğer taraftan bunun bir karşılıklı anlaşmalı bir satın alım olduğunu da düşünmüyorum. Buradaki hadisede, makro düzeyde baktığımızda, kripto dünyasının klasik finans dünyasından gelme araçları kullanmasının doğru olmadığını ve kripto dünyasının bu araçları reddetmesi gerektiğini görüyoruz. Daha öncesinde Terra’nın batışında da benzer bir ders almıştık. Bu son yaşanan olay da alınan dersi sağlamlaştırdı.
Bir de Wall Street ve onu oluşturan finansçı banker çevresi ile Blockchain kökenli girişimcilerin ayrıştığını görüyoruz. Bu yüzden klasik finansın bir parçası olan proje ve startup’larının uzun vadede hayatta kalamayacağını ön görebiliriz.
Bu ayrışma başlamış gözüküyor. Bu ayrışmada klasik finans arasında gerçekleşen bir savaş var. Aynı zamanda bu savaşın paralel bir şekilde günümüz olaylarına yansıdığını görüyoruz. Bu savaş ile alakalı daha öncesine BTCHaber’de yazılar yazmıştım. “Kağıtçılar ve Taşçılar Arasında” yazısı mesela. Burada da o kağıtçı taşçı kavgasının bir uzantısını görüyor olabiliriz. Ama tabii ki bunu kesin olarak bilmemiz ne yazık ki mümkün değil”
Konuya başka bir bakış açısıyla yaklaşan Yazar Turan Sert ise şu ifadelere yer verdi:
“Merkezi kurumlar gerekli şeffaflığı göstermediği sürece, bu tip olaylar daha çok yaşanır. Zira bu kurumlar adeta birer kara kutu. Şeffaflık olmadığı için de söylentiler ağır basmaya başlıyor. Geçmişte bu opak (şeffaf olmayan) durumdan en çok faydalanan FTX idi (kriz zamanı satın aldığı şirketler yoluyla), şimdi de adeta “ava giden avlandı” oldu.
Binance’in FTX’i alması sorunları çözer mi? Hayır. Aksine daha büyük bir kara kutu yaratılıyor. O nedenle dün gece CZ’nin attığı Proof-of-Reserves (rezerv kanıtı) önemli. Şeffaflığı ciddi bir şekilde artıracak bir oto-kontrol mekanizması bu. Müşterilere ait tüm hesapların bakiyelerini blokzincir üzerinde kanıtlamak denebilir kısaca.
Danışıklı dövüş var mı? Sanmıyorum ama bunlar merkezi kurumlar ve yine söylediğim gibi kara kutular. Arkada neler döndüğünü bilemiyoruz”
Son olarak Ekonomi Gazetecisi Erkan Öz‘e “Binance ve FTX arasındaki rekabette Binance’in galip gelmesi iyi mi, kötü mü?” şeklinde bir soru yönelttik ve şu yanıtı aldık:
“Binance’in tekel haline gelmesi elbette iyi değil. Ancak bu durumun uzun sürmeyeceğini piyasaya özellikle bir sonraki yükseliş sezonunda yeni ve büyük aktörler gireceğini düşünüyorum”
