Evet, az bir fütürizmi seviyoruz. Ancak Deutsche Bank’ın “Konzept” periyodiğinin son sayısında, cesurca başlıklandırılmış “2030’u hayal et” raporundaki öğeler çoktan geçmişe ait. Özelikle de “kripto”nun yükselişi hakkında söyledikleri. Geçen hafta yayınlanan rapordan:
“ Kripto paralar bir süredir zaten vardılar ama ancak 2017’de Bitcoin’in nerdeyse 20.000 dolara yükselmesiyle küresel olarak dikkat çekmeye başladılar. Bu sene başlarında Facebook yeni kripto para ödeme sistemi Libra’yı ilan ettiğinde tartışma toplumun ve siyasetin bütün katmanlarına yayıldı.
Buna şaşırmamak gerek. Potansiyel olarak 2milyarın üstünde kullanıcı tabanı olan Facebook’un ödemeler sistemini bozma ve kripto para kullanımını ana akım yapma potansiyeli var. Fakat kripto paralar paranın küresel envanteri düşünüldüğünde, yerine geçme yerine her zaman ilave/ek konumunda olmuşlardır. Güvenlik, hız, minimum işlem ücretleri, kolay depolanma ve dijital çağa uyumları gibi çok iyi bilinen avantajlarına rağmen bir ödeme aracı olarak orta çıkmayı yönetemediler. İleriye bakıldığında ise bu durum değişebilir. “
İleriye bakıldığında? Belli ki kimse Deutsche Bank’a (Jemima’nın geçen haftaki yazısında anlattığı gibi) blok zincirin abartılı promosyonunun 2019 boyunca azaldığından bahsetmemiş. Bunun yerine, hazırladıkları grafikle, Bitcoin’in varlığının ikinci onyılında blok zincir cüzdanı tutanların sayısındaki artışın, aynı zaman dilimindeki internet kullanıcılarının sayısının artmasının bir aynası olduğunu ima ediyorlar (iki y-eksenindeki farklılığa dikkat edilmeli, bize göre her zaman uyarı işaretidir):
Cüretkâr.
Ama yine de bu yakın zamandaki kasvet acaba kripto-hakimiyetine giden yolda küçük bir aksama olabilir mi? Tabi ki kristal bir küremiz yok ama fiat paraların –devlet kurumları güvencesiyle desteklenen para- hayatta kalıp kalamayacağını kim bilebilir?
Ancak bizim burada vurgulamak istediğimiz nokta, Deutsche’nin argümanının kriptonun gerçekte ne olduğuna dair oldukça zayıf bir tanıma dayanması. Argümanlarının merkezinde Hindistan ve Çin’in – kriptoyu yasaklayan iki ülke- yüzsseksen derece fikir değiştirmeye karar verecekleri ve bitcoin kardeşliğini kucaklayacakları varsayımı var. Deutsche, bu iki gelişmekte olan piyasalar süper gücünün devlet destekli dijital para yaratma girişimini, “kripto paranın” 2030’da fiat paranın yerine geçeceğine dair bir kanıt olarak sunuyor- kripto yayın dünyasında heyecanlı manşetlere neden olan bir iddia. Fakat biz bunun olaya bakışta tamamen ters bir yaklaşım olduğunu düşünüyoruz.
Şöyle diyorlar:
“ Detayların onaylanmaya ihtiyacı olsa da dijital para aşağıdaki özelliklere sahip olacakmış gibi duruyor: 1) İhraç edenler sadece ticari bankalar ve Çin Merkez Bankası olacak.
2) Bütün cüzdanları Çin Merkez Bankası tasarlayacak ve yüksek ihtimalle blok zincir kullanmadan.
Devletin desteğiyle, Çin halkının kripto parayı hızlıca benimsemeye başlaması çok mümkün olacak. “
Blok zincir olmadan “kripto “? Kripto parayı tanımlayan özelliklerden birisi zaten blok zincirle çalışması. Eğer öyle değilse o zaman sadece dijital bir para olur. Aynı şekilde daha evvel de tartışıldığı gibi Facebook’un Libra’sı da bir kripto para olmaz.
Hindistan için de şöyle deniliyor:
“Hindistan’da değişim başlıyor. 2016’da hükümet dirence ve geçici nakit azlığına rağmen 100 ve 500 lük rupee banknotlarının geçerli olmayacağını açıkladı. Ve geçenlerde de hükümetin bir ekonomi panelinde Hindistan Merkez Bankası’nın regüle ettiği yasal ve resmi bir dijital paranın tanıtımı yapıldı. “
Oysa hani zincir ve kripto para olgusunda asıl önemli nokta finansal işlemlerde hükümetin karışmasını bertaraf etmek ve para arzını devlet kontrolünden kurtarmaktı.
Çin’in ve Hindistan’ın fiat paraların dijital formunu kendilerinin yaratarak yapmaya çalıştıkları şeyin, kripto mucitlerinin akıllarında olanın tam tersi olduğunu düşünüyoruz. Bu hükümetler (ve diğer merkez bankaları) kriptonun yerine geçecek yedekleri kendileri sağlayarak devletin parayı kontrolünü güçlendirmeye çalışıyorlar. Bu yedekleri –zaten Deutsche de kabul ediyor ki- sadece bu hükümetler ve varolan ticari bankalar sunabilecekler ve ayrıca blok zinciri kullanıp kullanmayacakları da belli değil.
Kamu sektörünün bu alanda başarılı olup olamayacağı konusunda jüri hala kararsız; ancak kamu başarılı olursa Deutsche’nin öne sürdüğü gibi fiat paraların değil, kripto paraların sonu gelecektir.
