Türkiye’nin son yüzyılda yaşadığı en büyük felaketi Kahramanmaraş depremlerinin yaralarını sarmaya çalışıyor. 10 ili vuran depremin bilançosu her geçen dakika ağırlaşıyor. Depremde can kaybı 36 bine yaklaşırken, yaralı sayısı 100 bini aştı. Arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor. Diğer yandan kurtarma çalışmalarının tamamlandığı bölgelerde enkaz kaldırılmalar başladı.
10 ilin Türkiye ekonomisindeki payının yüzde 10’a yakın olduğu belirtiliyor. Depremle birlikte ekonomik faaliyetlerin oldukça kısıtlı olduğu bölgelerde 13.5 milyon insan yaşıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yıkılması gereken bağımsız birim sayısının 200 binin üzerinde olduğunu açıkladı. TÜRKONFED, depremin mali hasarının 84 milyar doları aşabileceğini belirtti.
Diğer yandan bağış kampanyaları ile de yaralar sarılmaya çalışıyor. ‘Türkiye Tek Yürek’ kampanyasında 115 milyar liranın üzerinde bağış toplandı. Merkez Bankası’nın 30 milyar lira bağışladığı kampanyaya, kamu kurumları ve ülkenin önde gelen birçok şirketinin katılım gösterdi. Depremin ilk gününden itibaren ekonomi yönetimi ve finans kuruluşları da bazı kararları hayata geçirdi.
10 Bin Liralık Destek Ödemeleri Başladı
AFAD, depremzedelere 10 bin liralık destek ödemelerinin başladığını açıkladı. Yapılan açıklamada, kesinleşmemiş hasar tespit verileri üzerinden alınan ikametgah verilerine göre ödeme yapılacağı bildirildi. Ödeme için e-devletten başvuru şartı aranmayacak.
Kısa Çalışma Ödeneği ve Nakdi Ücret Desteği
Depremden etkilenen 10 ilde kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği uygulamalarına ilişkin karar Resmi Gazete’de yayımlandı.
Emekli Maaşları Erken Ödenecek
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, emekli maaşlarının erken ödeneceğini duyurdu. Karara göre sadece şubat döneminde 4/a (Eski SSK) sigortalıların emekli maaşları 14-15-16 Şubat günlerinde ödenecek. 4/b (Eski Bağ-Kur) için ise 16 ve 17 Şubat günlerinde hesaplara yatırılacak.
Hayatını Kaybedenlerin Borçları Silinecek
Türkiye Bankalar Birliği, depremde hayatını kaybedenlerin kredi ve kredi kartı borçlarının silinmesi kararı aldı. Ayrıca müşteri talebine bakılmaksızın kredi borçları 6 ay faizsiz ertelenecek. Müşteri hesaplarında bulunan blokeler kaldırılacak. Vadesi geçen krediler için de tahsilat çabasına girişilmeyecek.
Recep Tayyip Erdoğan, bankaların 50 milyar liralık yardım tahsis edeceğini açıklamıştı. İş Bankası, dün 10 milyar liralık destek paketini duyurmuştu. Yapı Kredi, 580 milyon lira destek vereceğini açıkladı. Akbank’ın açıkladığı destek ise 650 milyon lira oldu.
Mücbir Sebep İlan Edildi
Hazine ve Maliye Bakanlığı, deprem bölgelerinde bulunan mükellefler için 31 Temmuz’a kadar mücbir sebep hali ilan edildiği duyurdu. Açıklamada, “Deprem tarihi itibarıyla, bu illerdeki mükelleflerin, 6.2.2023 ila 31.7.2023 tarihleri arasında yerine getirmeleri gereken vergisel yükümlülükleri ertelenmiştir” denildi. Mücbir sebep süresince vergi beyanname ve bildirim verme süreleri 15 Ağustos’a kadar uzatıldı.
Fahiş Fiyata 85 Milyon Lira Ceza
Ticaret Bakanlığı, depremin ardından haksız fiyat artışı yapan 353 şirkete yaklaşık 85 milyon lira idari para cezası uyguladı. Bu cezalar arasından en dikkat çekenlerde biri ise fahiş fiyatla satılan çorba oldu. Sosyal medyada fahiş fiyatla çorba satışı iddialarının ardından Ticaret Bakanlığı harekete geçti. Bakanlıktan yapılan açıklamada, deprem bölgesinden başka bölgelere gitmeye çalışan vatandaşlara fahiş fiyatla çorba satan işletmeye 1.8 milyon lira ceza uygulandığı bildirildi.
Zorunlu Karşılık Hamleleri
Merkez Bankası, deprem bölgesindeki kredilere ilişkin zorunlu karşılık düzenlemesi yaptı. Karara göre bölgede yerleşik kişilerin, vadesi gelmiş veya 6 ay içinde vadesi gelecek kredilerinin vadesinin ötelenmesi halinde, bu krediler 6 ay boyunca menkul kıymet tesisi ve zorunlu karşılıklardan muaf tutulacak.
Bankalarca ve finansman şirketlerince temdit veya refinansmana konu olanlar dahil yeni krediler de menkul kıymet ve zorunlu karşılık tesisi uygulamasından muaf olacak.
BDDK’dan Asgari Tutar Ayarlaması
BDDK, kredi kartlarında uygulanan asgari tutara ilişkin bir düzenlemeyi hayata geçirdi. Kredi kartlarında uygulanan limite bağlı yüzde 20 ve yüzde 40 oranındaki asgari tutar ayrımı kaldırıldı. Bu kapsamda herhangi bir limit ile ilişkilendirilmeksizin asgari tutar, dönem borcunun yüzde 20’si olarak belirlendi.
Ayrıca temassız kart kullanımında ilk işlemlere şifre zorunluluğu getirildi.
SPK’dan Bağış Düzenlemesi
Sermaye Piyasası Kurulu(SPK), deprem bölgesine bağış yapmak isteyen şirketlere ilişkin bir düzenleme yaptı. Buna göre şirketler yönetim kurulu kararı ile varsa genel kurul kararında belirlenen sınırı aşacak; böyle bir sınır belirlenmemişse, yönetim kurulu kararında öngörülecek tutarda bağış yapabilecek. Ödemelerin tutarı ve bağış yapılan tarafın duyurulması gerektiği belirtildi.
İletişim Bir Ay Ücretsiz, Hatlar Kapanmayacak
Türk Telekom, Turkcell ve Vodafone, depremin olduğu andan itibaren bir aylık süre için tüm görüşmeleri ücretsiz sağlayacak. Ayrıca borcunu ödeyemeyen vatandaşların telefon hatları kapatılmayacak.
Kimlik Tespiti Koşullarında Esneklik
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), 10 ilde kimlik tespiti koşullarını esnetti. Yapılan düzenleme ile adres ve iletişim bilgisi ile imza örneğinin alınması, eğer mevcut ise yükümlünün kayıtlarında bulunan kimlik belgesindeki fotoğraf ile müşterinin karşılaştırılması ve gerekli görülecek diğer tedbirlerin alınması kaydıyla tespit yapılabilecek.
KYK Yurtları Depremzedeleri Ağırlayacak
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, üniversitelerin yaza kadar tamamen uzaktan eğitim ile devam edeceğini açıkladı. Böylece KYK yurtlarının depremzedeler kullanabilecek. Ayrıca hava yolu şirketleri, depremzedeler için ücretsiz seferler düzenlemeye devam ediyor.
Deprem Bölgesinde Askerlik İşlemleri Ertelendi
Deprem bölgesinde ikamet eden veya deprem bölgesi illerinin nüfusuna kayıtlı 13 binin üzerindeki yükümlü askerin mart ve nisan celpleri mayıs ayına ertelendi.
Özel Okullar Ücretsiz Olacak
Depremzede öğrencilerin özel okullarda ücretsiz eğitim görebilmesi için kampanya başlatıldı. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından desteklenen kampanya ile ilgili detaylara www.misafirogrenci.org adresinden ulaşılabilecek.
Sigortacılıkta OHAL Düzenlemesi
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), OHAL ilan edilen illerde poliçe yürürlük sürelerinin uzatıldığını bildirdi. Buna göre 6 Şubat 2023 ve 1 Mayıs 2023’te vadesi sona eren tüm branşlardaki sigorta poliçelerinin yürürlük süreleri, prim tahsilatı en erken 1 Mayıs 2023’te yapılmak üzere 1 Mayıs 2023’e kadar uzatıldı.
Kamu Çalışanları İdari İzinli
OHAL ilan edilen illerde kamu çalışanları idari izinli sayılabilecek. Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre bölgede kamu çalışanlarının 6 Şubat tarihi esas alınarak idari izinli sayılması veya uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma usullerine tabi tutulması, gerekli hizmetlerin aksatılmaması kaydıyla il valilerince değerlendirilecek. Ayrıca gerekli görüldüğü durumlarda tüm kamu personelleri bölgede görevlendirilebilecek.
Konteynere KDV İndirimi
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile afetzedelere prefabrik ve konteyner tesliminde KDV yüzde 1’e indirildi. Ayrıca konteryner ve prefabrik ihracatı 3 ay yasaklandı.
Çiftçilere Sağlanacak Destekler
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, 10 ildeki çiftçiler için alınan tedbirleri açıkladı. Buna göre mazot ve hayvancılık destekleri şubat sonuna kadar ödenecek. 2 milyon büyükbaş için hayvan başına 500 TL ve 9 milyon küçükbaş için hayvan başına 50 TL, toplam 1,5 milyar TL yem desteği verilecek.
Kredi ve Kredi Kartı Vade Sürelerinde Bankalara Yetki
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, 10 ilde yeni kullandırılacak veya yapılandırılacak kredilerde vade sürelerinin bankalar tarafından belirlenmesine karar verildi. 6 ay süre ile ‘konut, taşıt ve tüketici kredilerine ilişkin sınırlamalar’ dahil yönetmeliklerde belirlenen sürelere tabi olmaksızın ve ödemesiz dönemlerin uygulanması da dahil olmak üzere bankalarca belirlenecek. Deprem bölgesinde kredi kartlarıyla gerçekleştirilecek mal ve hizmet satımlarında, taksitlendirme süreleri bir kata kadar artırıldı.
Merkez’den Kredi ve Bağış Kararı
Merkez Bankası, deprem bölgesindeki firmaların reeskont kredileri ile YTAK geri ödemelerinin vadelerini uzattı. Yardım kuruluşlarına yapılan para transferlerinden ücret alınmaması yönünde bankalara talimat verildi.
AFAD Yardımlarında Vergi İndirimi
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, AFAD‘ın başlattığı yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapacağı ayni ve nakdi bağışların tamamının vergiden düşürüleceğini açıkladı.
e-Devlet’te Nakdi Yardım Hizmeti
Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, depremzedeler için kan bağışı ve nakdi yardım yapacak vatandaşlara yönelik iki yeni hizmeti e-Devlet Kapısı’nda kullanıma açtı. Böylece vatandaşların e-Devlet üzerinden AFAD ve Kızılay’a kredi kartı ile bağış yapabilmesi imkanı tanındı.
Ticaret Bakanlığı’ndan e-seferberlik
Ticaret Bakanlığı, afetzedelere yardım amacıyla elektronik ticaret pazar yerleri, bu platformda yer alan satıcılar ile kargo ve lojistik işletmecilerinin katılımı ile Deprem Yardımlaşma Seferberliği başlattı. Yapılan açıklamada, “Münhasıran depremde öncelikli ihtiyaç ürünlerinin satışının yapılacağı e-Seferberlik’te elektronik ticaret pazar yerleri satıcılardan herhangi bir komisyon bedeli almayacak, satıcılar da ürünlerini indirimli fiyatla satışa sunacaktır” denildi.
Akaryakıt İstasyonları ve OSB’lere Erteleme
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), deprem bölgesinde akaryakıt istasyonları ve OSB şirketlerinin yükümlülüklerinin 30 gün süreyle ertelediğini duyurdu. EPDK’den yapılan açıklamada, şunlar kaydedildi: “deprem bölgesinde elektrik kesintisi yaşanmaması, olası bir kesinti halinde sorunun hızla giderilebilmesi için ilgili bütün dağıtım ve tedarik şirketleriyle görüşülmektedir. Bölgedeki görevli tedarik şirketleri, üretim santralleri ve OSB’lere ait enerji şirketlerinin avans ödeme, dengesizlik ve teminat yükümlülükleri 30 gün süre ile ertelenmiştir”
