Web3 Dünya Savaşını Kazanabilecek Mi?

21. Yüzyılı şekillendirecek kuvvet şunlardan hangisi olacak?

A) ABD veya Çin gibi ulus-devletler mi?
B) Big Tech mi?
C) Merkeziyetsiz Internet, veya yeni adıyla Web3 mü?

Şu anda tamamen Big Tech’in sarmalı altındayız ve bu sadece benim ve sizin gibi normal vatandaşları kapsamıyor, kocaman devletler de bu sarmalın içindeler, onların kontrolleri dışında da çok fazla sosyal izleme olmakta. Ancak acaba bu böyle devam edecek mi?

BigTech adı verilen ve çeşitli alanlarda hayatımızı saran tekeller oluşturmuş olan yazılım ve donanım şirketleri, şu anda sadece dünya insanlarını kendi uygulamaları içine hapsetmiş değiller, aynı zamanda irili ufaklı demeden devletleri de aynı hapisin içinde tutmaktalar. Onların da Big Tech’e karşı yapabilecekleri fazla bir şey yok.

Size Rusya’dan örnek vereyim: bu büyük ülkenin kendi savunma-savaş olanakları o derece yüksek ki, kimsenin, ABD dahil aklı başında hiçbir ulus-devletin fiziksel olarak Rusya’ya saldırmaya teşebbüs edeceğini sanmıyorum. Ama gelin görün ki, Big Tech denilen kurumlar Rusya’yı da, içindeki vatandaşlarıyla beraber izlemekte ve birey birey profil oluşturmakta. Eski casus filmlerinde ve romanlarında vardır, gizli istihbarat örgütleri, izlemeye aldıkları şüpheli şahıslarla ilgili “profiling” diye bir çalışma yaparlar. O kişinin ne yeyip ne içtiğini, zaaflarını, kuvvetli ve zayıf noktalarını, varsa kötü alışkanlıklarını bir dosyaya yazarlar ve bunu da sonra o kişiye karşı kullanırlar.

İşte, Facebook, Instagram ve Google dünyasında şu anda her birey için bu profilleme hem de 3000 ila 5000 veri noktası ile yapılmakta. Hani deseniz ki Yandex gibi bir şirketi var Rusların, en azından coğrafi olarak bu ülkede Google ve diğer BigTech’in takip olanakları kısıtlıdır onun sayesinde… Gelin görün ki, Yandex şirketine dikkatli bakınca, bunun ulusal bir şirket olmadığını, ortaklık yapısının karışık olduğunu, merkezinin Malta’ya taşınmış olduğunu görürsünüz.

Bazı kişiler BigTech’in coğrafi olarak ABD, Rusya veya Çin gibi ülkelerin sınırları içinde olmasına aldanarak onların ulus-devletlerin denetiminde olduklarını sanıyor olabilir. Özellikle eğitimleri internet öncesi çağda kalmış olan devlet bürokratları böyle düşünüyor, ki bu çok hatalı bir düşünce. Zira, BigTech şirketleri devlet bürokrasilerinin çok üzerinde bir güce ve mobiliteye sahip. Örneğin bir çok ülkede ne Apple, ne Facebook ne de Google doğru dürüst temsilcilik açmıyor, mahalli şirket kurmuyorlar sadece liasion office adı verilen sanal ofisleri oluyor, vergiyi de

istedikleri kadar ödüyorlar. Tamamen dijital uzayda, yani siberuzaydalar (eskiden böyle denirdi) bu şirketler. Şimdi de içinde oldukları siberuzaya yeni bir isim takıp (“metaverse”) vites değiştirmek ve bundan sonra turboya geçmek istiyorlar. Ancak artık kazın ayağı böyle değil! Karşılarına çıkan büyük bir engel var: Blokzinciri ile beraber işleyen internet ya da yeni adıyla Web3.

Neden böyle düşündüğümü anlamak için önce hep beraber gayri-merkezi protokollerin, örneğin Ethereum’un ve Bitcoin ağının hiçbir devletin ya da BigTech’in kontrolünde olmadığını farkedelim. Bu nedenle bugün size önümüzdeki yüzyılda hakim yapıların ne ulus-devletler ne de BigTech dediğimiz şirketler tarafından oluşturul(a)mayacağını söylüyorum.

Jeopolitik’den Tekno-politiğe geçiş!

Sıcak veya soğuk savaşlarla Web3 gibi teknolojik bir konuyu aynı yazıda ele almak orijinal, ama bundan sonra bu konuları içiçe olarak daha fazla göreceğiz. Artık siyasi yayınların içinde jeopolitik yorumlar yapıldığında bunun teknolojistlere danışılmadan yapılamayacağına tanık olacağız önümüzdeki dönemde.

“Jeopolitikten tekno-politiğe bir geçiş yaşanmakta”

Bu cümle, Balaji Srinivasan’ın Foreign Policy dergisine yazdığı yeni yazısından alınma (Ref:1). Bu önemli yazıda kripto dünyasının parlak çocuğu olarak anılan Balaji’nin işaret ettiği temel hususlar var ki ben de bunlara çoğunlukla katılıyorum. Katılmadığım ve eleştirdiğim taraflarını da içerecek şekilde Balaji’nin yazısının geniş bir özetini vermeyi haftaya bırakarak bu haftaki yazımda sıcak savaş- soğuk savaş gibi tabirlerin de ötesine geçip yaşanmakta olan acaip gelişmelere içinden bir bakış atmak istedim.

Bir başka referans (Ref:2) yazıda da şu anda içinde olup yaşadığımız olayların ve durumların aslında bir 3. Dünya Kültür Savaşı olduğunu ifade edilmiş. Genelde görüşler ya şu anda aktif bir üçüncü dünya savaşında olduğumuzu ya da çok yakında böyle bir global sıcak savaşın çıkacağına işaret ediyor. Balaji’nin yazısının (haftaya hazırlayacağım) özetinde göreceğiniz gibi Web3’ün bu tür gelişmelere takoz koyması muhtemel. Bence dünyanın yakın geleceğinde sıcak çatışmaya çok yaklaşılsa bile böyle bir büyük savaşın mukadder olmadığını gösteren deliller var. Bu delillerden haftaya bahsedeceğim. Şimdi konuya ulus-devletler açısından bakalım.

Ulus-devletlerin Web3’le imtihanı…

Web3 ile tüm ulus-devletler imtihandalar. Burada ulus-devlet tabirini kullanırken dünyadaki irili ufaklı tüm ülkeleri kastediyorum, ama o ülkelerin içinde yaşayan bireyleri kastetmiyorum. Yukarıda izah ettim, aynı ulus-devletler BigTech’e karşı da bir imtihandaydılar ve bunu kaybettiler.

Öncelikle, BigTech ismi verdiğimiz globalci tekeller merkezi olarak işlemekteler. Bunların yatırımcı ortakları Silikon Vadisi adlı merkezin kalbinde yer alan ve kendileri de derin kapitalist diyebileceğimiz bankerler ve sanayiciler. ABD derin devleti de bunların bazısına ortak. Tüm Silikon Vadisi temelinde merkezi bir tekno- finans tekeli.

Silikon Vadisi Web3’ü yiyecek mi?

Silikon Vadisinin kupon yatırım şirketi olan a16z’nın UniSwap ve başka bir çok Web3 şirketine ortak olduğunu biliyor muydunuz? Hatta benim de benimseyip kullanmakta olduğum “Web3” tabiri bile a16z’nin kripto yatırımlarına yön veren Chris Dixon tarafından ortaya atıldı. Web3 ve daha genelinde merkeziyetsiz hale gelmekte olan Yeni Internet, finansı ham-hum ederken acaba Silicon Vadisini de yiyecek mi?.

Silikon Vadisinin içine saklanmış olan finansçılar aslında, Kırmızı Başlıklı Kız masalında kıza kapıyı açan ninesi kılığındaki hain kurt mu? UniSwap mesela, 12 kişiden oluşan, kim oldukları bilinmeyen, yerleri belirsiz, şirket merkezi dahi olmayan diye mitolojik bir kahraman gibi anlatılırken, a16z onlara ortak olduktan sonra acaba UniSwap hain kurt tarafından ham-hum mu edildi? Chris Dixon geçenlerde bir podcast içinde UniSwap’in ofisi New York’ta, gençler neşeyle gelip çalışıyorlar gibi bir şeyler söyledi ve DAO’lar arasında bile mitos olan UniSwap’in bütün karizmasını yerle bir etti. Ben bu grubun yerinin yurdunun belli olmadığını büyük bir heyecanla anlatıyordum derslerimde oysa ki.

Ancak, “Karamanın koyunu, sonra çıkar oyunu” demiş atalarımız. Web3’ün uzun vadede Silikon Vadisini de yutacağını düşünüyorum, zaten Balaji de yazısında aynı şeyi söylüyor, hem de kendisinin a16z şirketinin yatırım ortaklarından olmasına rağmen. Web3 nasıl olacak da uzun vadede kazanacak, gelin bunu cevaplamayı haftaya bırakalım.

tl;dr

Özetle, Web3 ya da kripto devrimi, adına ne derseniz, ortaya çıkması muhtemel bir sıcak dünya savaşını engellemenin ya da geçmiş yazılarımda bol bol işlediğim ABD- Çin soğuk savaşını az hasarla atlatmamızın tek yolu.