Blokzinciri ve kripto para dünyasının önemli isimlerinden Cemil Şinasi Türün, Erkan Öz, İsmail Hakkı Polat ve bölüm konuğu Turan Sert, Paribu sponsorluğundaki BTCHaber “KriptoVeteran +1” canlı yayınında buluştu.
KriptoVeteran buluşmalarının sekizincisi dün gerçekleştirildi. Kripto para dünyasının dört tanınmış ismi canlı yayında bir araya gelerek “Merkezsiz Finans” kavramını ele aldı.
Bu KriptoVeteran bölümünün ana başlıkları ise şu şekildeydi:
- Merkezsiz Finans mı? O da ne? Niye var?
- Klasik Finans ve Merkezsiz Finans nerede ayrışıyor?
- Bu Merkezsiz Finans, risk sermayesi olaylarını da yıkıp yenileyecekmiş. Nasıl?
- Başlıca DeFi örnekleri: UniSwap, Sushi, Curve, Ampleforth, vd.
- Peki bu DeFi işi nerelere varır?
Neler Konuşuldu?
İsmail Hakkı Polat, öncelikle merkezsiz finans tanımı hakkında konuştu ve Turan Sert’e merkezsiz finans kavramından ne anlaşılması gerektiği sorusunu yöneltti.
Bitcoin’in en merkeziyetsiz kripto para birimi olduğunu vurgulayan Sert, DeFi kavramının “acaba Bitcoin’in bu merkeziyetsizliğini finansa uygulayabilir miyiz?” yaklaşımının yansıması olduğunu söyledi.
Polat, Sert’e Bitcoin’in diğer kripto para birimlerine kıyasla neden daha merkeziyetsiz olduğunu sordu. Sert ise yönetimin merkeziyetsiz olması, sansürlenememesi vb. gibi Bitcoin’in öne çıkan niteliklerinden ötürü bunun gerçekleştiğini dile getirdi. Sert DeFi hakkında şunları söyledi:
“Konsololide edilmiş gücün kişilere yayılması anlamında kullanılıyor. Tüm DeFi projeleri Bitcoin’i bir deniz feneri gibi kendine örnek almalı.”
Cemil Şinasi Türün ise DeFi hakkında şunları söyledi:
“Bir varlığı ipotekliyoruz ve onu kullanarak başka bir işlem yapıyoruz. Finansal sistemde söz ile gerçekleştirilen işlem burada Bitcoin’in tutulması üzerine gerçekleştiriliyor.”
Erkan Öz ise DeFi’ı merkez bankası kavramı bağlamında değerlendirdi ve şunları söyledi:
“Bitcoin yazılımı küresel merkez bankası sistemi görümünde, Bitcoin de küresel para birimi… DeFi ise merkeziyetsiz banka, borsalar gibi çalışıyor. Bitcoin rezerv iken, DeFi bunun kılcal damarlarını çözmeye yönelmiş gibi görünüyor.”
Öz, daha sonra merkez bankası kavramının da sorgulanabilir olduğunu söyledi ve merkez bankası yerine “rezerv para bankası” ifadesinin daha doğru bir kullanım olacağını belirtti.
Öz ayrıca Bitcoin’in çok fazla enerji harcadığı şeklindeki eleştirileri de yanıtladı. Ona göre, Bitcoin’in çok fazla israf yaptığını söyleyen kişiler, merkez bankası kurumunun yerleşik yapısını sürdürmek için harcadığı israfları görmezden geliyor:
“Bitcoin, işlemleri bağımsız ve otomatik hale getirip, kaynak israfına son vermiş oluyor. Federal rezerv bankasında çalışan insanlar, bunların kullandıkları araçlar, binalar ve bütün o kullandıkları kaynaklar büyük bir israf kaynağı ve daha da önemlisi o insanların onlarca yıl eğitim alması, eğitilmesi gerekiyor. Bitcoin ne kadar enerji harcarsa harcasın, merkez bankası sistemi kadar harcama yapmıyor.”
Öz ayrıca ekledi:
“DeFi bütün bu işlemleri yazılımla hallediyor. Bununla birlikte, evin, işin olduğunu ispat ediyorsun vs. Ancak, DeFi da böyle bir durum yok.”
Polat DeFi kavramını toparladı ve şunları söyledi:
“Bitcoin’in blokzinciri ve Ethereum akıllı sözleşmelerinin üzerine kredi ve risk teminatında algoritmik olarak ekleyen finansal uygulamalar ekosistemi. Herkesin kullanımına açık, herhangi bir finansal kurumun onayına ihtiyaç kalmadan herkesin bir diğerine borç verebildiği ve bir başkasından borç alabildiği bir sistem.”
Polat daha sonra şu soruyu yönetti:
“DeFi’ın geleneksel sistemden farklılıkları ne, önümüzdeki dönemde neler olacak?
Sert şunları söyledi:
“Projeler eski ancak 2020’de bir patlama yaşandı. Projeler oturmasına rağmen patlama yapmamıştı. Ne zaman ki “kişiden kişiye” işlemlerin yerine havuzlar aracılığıyla işlem yapma olanağı tanındı ve bunu yaparken de merkeziyetsizleşme anlamında merkezi başlayan projeler merkeziyetsiz olmak için yönetimlerini merkeziyetsiz yaptılar -bunu yapmak için token dağıttılar- ve bunları bu likidite havuzları için ödül olarak kullanmaya başladılar, -ki bu Compound ile başladı- işte o zaman DeFi patladı.”
Sert devam etti:
“DeFi’daki en kritik konulardan biri, gücün ve mal varlığının kullanıcıda olması. Varlıklarınızı kendiniz tutuyosunuz. Geleneksel finansal sistem varlığınızı tutar ancak DeFi’da öyle değil… İkinci farkı ise, Bitcoin’de açık kaynak kullanımı var. Projelerin kodları ortada.”
Türün, geçtiğimiz haftalarda yaşanan Flash Loan saldırısı hakkında Sert’e bir soru yöneltti:
“Flash Loan neden yapılır? Neden alıyoruz bu parayı?”
Sert ise şunları söyledi:
“15 saniye içinde o krediyi alıp farklı borsaya götürüp işlem yapıp o işlem ile kar elde edip sonra tekrar ile o flash loan’ı ödüyorsunuz.”
Sert ayrıca gerçekleşen durumun bir çalınma olmadığını ve sistemi çok iyi bir şekilde çözmüş zeki kişiler tarafından gerçekleştirilen bir eylem olduğunu söyledi.
Öz, daha sonra klasik altın standardının uygulandığı bir dönemden örnek vererek, Bitcoin’in sınırlı arzı olması nedeniyle ekonomik büyümenin gerçekleşmeyeceği şeklinde dile getirilen bir eleştiriye yanıt verdi:
“1800’lü yılların sonunda ABD’de klasik altın standardının uygulandığı bir dönemde deflasyon oluyor ve en önemli teknolojik icatlar bu dönemde gerçekleştiriliyor.”
Sert DeFi’ın durumu hakkında da yorum yaptı. Likitide havuzları ile ilk halkanın çalışır duruma geldiğini söyleyen Sert şunları söyledi:
“Gündelik hayata girmiş diyemeyiz, bu zamanla olacak. Henüz sıradan vatandaş için çok uzak. Bitcoin bile gündelik hayata yeni girdi.”
Polat daha sonra, Ethereum’un tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığını söyledi ve “Altcoin sezonu geldi mi?” şeklinde bir soru yöneltti. “İyi gittiğini düşündüğün projeler neler?”
Sert şunları söyledi:
“İyi veya kötü olarak değil de ilginç olarak değerlendirdiğimizde MakerDAO ve Uniswap diyebilirim. Uniswap’in çok ilginç bir özelliği var. Bu girişimlere finansman sağlıyor olması… Hakikaten merkeziyetsiz bir proje. Uniswap’ı ileri DeFi projeleri içerisinde görüyorum.”
Türün ise DeFi projelerinin genellikle Ethereum’u kullandığına dikkat çekti ve son zamanlarda Polkadot’un yükselişi ile gündeme gelen Ethereum’un yerini başka bir proje alır mı? tartışması hakkında bir soru yöneltti:
“DeFi projeleri Ethereum ağı uygun olduğu için onu kullanıyor. Ancak Polkadot gibi Avalanche gibi projeler de var. Bunları kullanırlar mı?”
Sert şunları söyledi:
“Alternatifler gelecektir ama diğer taraftan Ethereum da bu konuda iyileştirmeler yapıyor. Bunun nasıl olacağını göreceğiz ancak Ethereum’un da “her şeyi biz yapacağız” gibi bir iddiası yok.
Türün geçtiğimiz aylarda Twitter’ın hacklenmesi ile yoğun bir şekilde gündeme taşınan merkeziyetsiz sosyal medya hakkında bir soru yöneltti:
“Kullandığımız şeylerin merkezsiz formatı gelecek mi? Sosyal medya, pazaryeri vs. Bunların örnekleri var ancak bunu duymuyoruz. Çünkü bunlar bir takım tetikleyici unsurlar olmadan gündeme gelemiyor. Hepsinin bir yılı, bir zamanı olacak ve patlama yaşayacak”
Sert şunları söyledi:
“DeFi ile merkezsiz sosyal medyanın olacağını düşünüyorum. Sosyal medyada istediğiniz zaman tümüyle çıkarıp alabileceğiniz ve o platformda herhangi bir izinizin kalmayacağı size ait bir dijital kimlik olmalı.”
Polat daha sonra DeFi’da gelecek görüyor musunu? sorusunu yöneltti:
Sert şunları söyledi:
“Tabii ki görüyorum. DeFi başlangıçta zor bir sistem gibi görünüyor ancak alıştıktan sonra klasik sistemleri sorgulamanıza neden oluyor. İnsanlara ulaşmayı başarırsa önü çok açık.”
Türün şunları söyledi:
“Çok deneysel. Bankalar da bu deneyleri takip etmekte zorlanıyor. Geleneksel finanstan çok bir ümidim yok.”
Öz de Türün’e geleneksel finanstan bir ümidi olmadığı konusunda katıldığını söyledi ve ekledi:
“Bu durdurulmaz bir şekilde geliyor Bitcoin ile bile başa çıkamamış bir sistem, takip etmekte zorlandığımız bir sistemi değiştirmeden bırakması mümkün değil. Bu model sadece finansta kalmayacak, sosyal medya gibi her türlü alandaki diğer projelerin vakitleri gelecek ve patlamalar yaşayacaklar.”
