Kripto para birimlerinin küresel çapta yaygınlaşmasıyla ve gelecekte finansal, ekonomik, politik, hatta sosyal konularda toplumları değiştirme potansiyelinin fark edilmesiyle birlikte, sadece ilgili sektör araştırma raporlarına değil, akademik çalışmalara da konu olması ve sayının artması taraflar için önemli gelişmelerden sayılabilir.
Geçtiğimiz ay Journal of Financial Regulation’da kripto dünyasının önemli başlıklarından biri olan regülasyonların kripto paraların geleceğini nasıl etkileyeceği konusunda ilginç bir makale yayımlandı. University of Pennsylvania Wharton School’dan iki akademisyenin yaptığı çalışma güncel bir soruya cevap arıyor: Kripto paralarla ilgili regülasyon duyuruları acaba kripto para piyasalarındaki alım-satım/işlem (trading) hacmini etkiler mi?
Regülasyon Duyuruları Kripto Paralara Zarar Vermez
Makalede genel kabul görmüş iki karşıt düşünceden hareket ediliyor:
Katı regülasyonlar trading faaliyetlerinin yurtdışına, daha az düzenlenmiş bölgelere kaçmasına ve gelecek vaat eden bu yeni finansal varlığın bastırılmasına sebep olur; ya da regülasyonlar piyasadaki oyunculara net kurallar getirdiği için trading faaliyetlerini teşvik eder. Her durumda düzenleme duyurularının verdiği sinyallerin piyasaları etkiliyor olması muhtemeldir.
Bugüne kadar bu tartışmaların, regülasyonların piyasa üstündeki etkileriyle ilgili datalara bakılmadan yapıldığını ve piyasaların duyurulara nasıl cevap verdiği konusunda fazla çalışma olmadığını öne süren yazarlar, küresel kripto para regülasyonları verilerini kullanarak, bazı önemli düzenleme duyurularını takiben, farklı ülkelerdeki majör borsaların işlem hacminin nasıl reaksiyon gösterdiğini ampirik olarak incelemişler. Yanı sıra duyuruları takiben fiyat hareketlerinin yönüne de bakmışlar.
Farklı modellemelerin sonucunda neredeyse hep “null” sonuca ulaşılmış, yani beklenenin aksine düzenleme duyurularını takiben işlem hacimlerinde anlamlı bir değişiklik gözlemlenmemiş. Otoritelerin operasyonel ve hukuki yaptırımlarından, illegal suçlarla ilgili farklı hükümet kararlarına kadar, düzenleyici tedbirlerin trader’ların kaçmasına yol açtığına dair sistematik bir kanıt da bulunamamış.
Makaleden Detaylar
Öncelikle bir regülasyon haberinin trading faaliyetini iki şekilde etkileyeceği esas alınmış:
Eğer haber, düzenlemenin o yargı bölgesindeki kripto para tradingi için avantajlı olmayacağı sinyalini verirse o alandan sermaye çıkışı gerçekleşir (veya tersi); bu durum, o bölgedeki işlem hacimlerinin regülatif duyuruları takiben anormal bir dağılım gösterip göstermediği incelenerek test edilmiş.
Ve eğer bir duyuru kripto para regülasyonlarının küresel bazda gideceği olası yönü işaret edecek olursa bu haberler küresel piyasalarda hacmin azalmasına sebep olabileceğinden bu durum da majör düzenlemelerle birlikte küresel hacimde ve fiyattaki değişmeler incelenerek test edilmiş.
Testlerle ilgili varsayımlar, kısıtlar, veriler, hipotezler açıklanıp, metotlar uygulandığında ilginç olarak regülatif duyuruların kripto para borsalarında anormal işlem hacimlerine sebep olduğuna dair çok az kanıt bulunmuş. Bazı önemli noktalar ise şöyle:
- Belli bir zaman aralığında gerçekleşen düzenlemelerin ve kuralların kripto para fiyatlarını etkilediğini gösteren akademik çalışmaların varlığı ve özellikle Çin’deki yasaklamaların yerelde olumsuz sonuçlar doğurduğu bulguları kabul ediliyor ancak kripto paraların riskli olduğuna dair yapılan genel uyarıların anlamlı bir etki yarattığı görülmemiş. Çin’deki katı yasakların ülkedeki hacmi etkilemiş olmasının kuraldan çok bir istisna olduğu sonucuna varılmış.
- Diğer çalışmalardan farklı olarak burada majör borsa yargı alanlarındaki tüm önemli regülatif duyurular araştırılmış ve analizde, fiyattan ziyade hacmin daha iyi bir metrik olduğu düşünülmüş çünkü bir duyuru olumlu da olumsuz da algılanabilir ve birbirini götüreceğinden fiyatta anlamlı bir etki olmayacağı ama hacmin her halükarda değişebileceği, hacim sabitse fiyatlar yükselse de bir yayılma etkisi yaratmayacağı düşünülmüş. Ayrıca analizde sadece küresel işlem hacmi rakamları değil ülke özelinde de veriler incelenmiş.
- Test edilen hipotezler şöyle:
1) Bir yargı bölgesindeki regülatif gelişmeler o bölgede işlem hacmini azaltır (arttırır).
2) Kripto paraların menkul kıymet gibi değerlendirilmesi o bölgede işlem hacmini azaltır.
3) Kripto paraların menkul kıymet gibi değerlendirilmemesi o bölgede işlem hacmini arttırır.
4) Kara Para Aklamayla Mücadelede (AML) yeni düzenlemeler o bölgede işlem hacmini azaltır.
5) Dolandırıcılıkla mücadeleyle ilgili yaptırımlar o bölgede işlem hacmini artırır.
6) Kripto paralara özel, kapsamlı bir düzenleme rejiminin geliştirileceğine dair duyurular o bölgede işlem hacmini arttırır. - Bu hipotezlerin sonuçlarının bir ülke için önemi, alınan ulusal kararların ülke içindeki piyasa aktivitelerinin eğilimini değiştirip değiştirmemesi açısından anlamlı ama aslında lokal alınan bir karar eğer gelecek için küresel bir sinyal olarak algılanırsa küresel işlem hacmi de baskılanabileceğinden bu hipotezlerin hepsi küresel işlem hacim verileriyle de test edilmiş.
- Düzenlemeleri tanımlamak için 2010’dan 2019 ortasına kadar olan dönemde yönetimlerin aldığı kararlarla ilgili tüm haberler için Reuters’in veritabanı kullanılmış. En aktif yargı bölgeleri olarak ABD, Kanada, AB, Birleşik Krallık, Çin, Japonya, G. Kore, Hong Kong, Malezya, Avustralya, Rusya ve İsrail kullanılmış.
- İşlem hacimleri konusunda veriler Kaiko’dan alınmış ama başka online kaynaklar ve borsaların sitelerinden de faydalanılmış ki burada önemli bir şeye dikkat çekiliyor: bir çok borsanın kendi hesapladığı hacim verisinin doğru olmadığının farkındayız deniyor ve bu yüzden kabul görmüş bir teknik dokümanda yer alan tüm testleri geçen on borsanın incelendiği belirtiliyor: Coinbase, Kraken, Gemini, Itbit, Bittrex, Poloniex, Bitfinex, bitFlyer, Bitstamp ve Binance.
- İşlem hacmi hesaplamalarında sadece BTC ve ETH kullanılmış.
- Ve hem ülke içi hem küresel işlem hacimleri incelendiğinde tüm analizler aynı sonucu vermiş: regülatif olayların ilgili yargı bölgelerinde işlem hacmini etkilediğine dair bir kanıt bulunamamış.
Sonuçlar Nasıl Yorumlanmış?
Yazarlara göre anlamlı bir ilişki bulunamaması aslında hem regülasyon taraftarları hem karşı duranlar için hayal kırıklığı olabilir ama ampirik araştırmaların amacı sezgileri datalarla değiştirmek olduğundan, düzenleyicilere karar alırken, en azından sermaye kaçışı ve inovasyonun engellenmesi gibi piyasayı yanlış okuma endişesi olmadan, asıl önemi önceliklerini ayarlamaya vermelerini tavsiye ediyorlar.
Uygulamada Ne Kadar Dikkate Alınır?
ABD Menkul Kıymet ve Borsa Komisyonu SEC’in başına Gary Gensler’in atanmasıyla kurumun kripto paralar lehine düzenleyici adımlar atmasına dair beklentiler artmıştı, ancak ETF’lerin onay sürecinin ertelenmesi, süregelen Ripple davası, kurum personelinden bitcoin hakkında gelen uyarılar gibi gelişmeler düşünüldüğünde ve üstüne aybaşında Gensler’in Kongre’de katıldığı ilk oturumda kripto borsalarının düzenlenmesi gereğinden ve daha fazla yatırımcı korumasından bahsetmesi, düzenlemelerin yönü konusunda soru işaretlerini arttırmışa benziyor. Artacak yeni regülasyonlar işlem hacimlerine ve fiyatlara zarar verir mi? İnovasyonları engeller mi? Sektör katılımcılarını korkutup offshore yerlere kaydırır mı?
Bu noktada makalenin yazarları bu endişelerin yersiz olduğunu tam tersi doğru regülasyonların sektörü kötü oyunculardan temizleyeceğini, güven oluşturacağını bunun da sonuçta sektörü büyüteceğini öngörüyorlar. Tabii bilimsel çalışmaların politika yapıcılarının alacağı kararlara geçişkenliği özellikle kripto paralar gibi yeni alanlarda çok güçlü olmayabilir ancak bulguların en azından ampirik bir temel oluşturması ve üstüne eklenecek yeni çalışmalar sektöre yine de önemli bir katkı ve öngörü sağlayabilir.
Ayrıca bugün düzenleme duyurularının kripto paraların işlem hacmi üzerindeki etkileri analiz edilirken, yarın belki de sosyal medyanın ve bireysel duyuruların -ki Elon Musk herhalde iyi bir veri oluşturur- hacimleri nasıl etkilediği analitik çalışmalara konu olur.
Kaynaklar: https://play.acast.com/s/wharton-on-siriusxm/brian-feinstein-on-wharton-business-daily-2
https://www.nytimes.com/2021/04/14/opinion/coinbase-ipo-cryptocurrencies.html
