Bitcoin (BTC), eşler arası (P2P) teknolojisi, kullanıcıların işlemleri daha hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlayan bir tür dijital para birimidir. Bitcoin ve kripto para biriminin genel olarak finans kurumları ve PayPal ve Square gibi ödeme devleri tarafından kademeli olarak benimsenmesi, finansal hizmetler içinde daha geniş bir kabulün sinyalini vererek, ağlarını daha iyi desteklemek için kriptonun evrimini zorluyor.
Esasen, bu bizi hızı, çok yönlülüğü ve gizliliği artırmak ve maliyeti azaltmak için Bitcoin ile birlikte çalışan ikinci katman bir protokol olan Lightning Network’e getiriyor.
Lightning Network Nedir?
Lightning Network, işlem doğrulamasını ölçeklendirmek için Bitcoin blok zincirinin üzerinde çalışan ikincil bir katman protokolüdür. Bitcoin ağının temel katmanındaki maliyetleri ve trafik sıkışıklığını azaltır.
Adından da anlaşılacağı gibi, Lightning Network, işlemleri zincir dışına alarak neredeyse ücretsiz ve anında işlemek için tasarlanmıştır. Bitcoin’in birincil ağından ayrı olarak var olur, ağ ile iletişim kurmak için yazılımını ve nodelerini kullanır ve işlemleri tamamlarken değiş tokuş yapar.
Bitcoin ağına benzer şekilde, Lightning Network de nodelerden oluşur. Ancak, bir işlemi blok zincirine kaydedilmeden işlemek için akıllı sözleşmeleri kullanır. Her işleme özel olarak, yalnızca işlem yapan taraflar erişebilir ve her node, ödemeleri yürütmek için Lightning Ödeme Kanallarını kullanır. Yerleşik özellikler, kullanıcının kanalda bulunan herhangi bir veriyi aldatmasını veya değiştirmesini önlemeye yardımcı olur ve ödemelerin hızı yalnızca İnternet bağlantılarıyla sınırlıdır.
Eles’in Ramazan’a Lightning ağı aracılığıyla BTC olarak ödeme yapmak istediği varsayılırsa, önce özel bir defteri kapalı tutarak işlemi başlatmalarını sağlayan doğrudan bir yıldırım kanalı açarak BTC’lerini benzersiz bir 2’de 2 çoklu imza adresinde kilitleyebilirler. Zincir dışı Lightning kanalında, havuzdaki fonlar iki tarafa ayrılır. Havuzun ilk bakiyesi 2 BTC’dir (her biri 1 BTC), Eles, Lightning Network’te Ramazan’a 0,5 BTC öder ve 0,5 BTC ile ayrılır, Ramazan daha sonra 0,5 BTC alır ve mevcut bakiyesi 1,5 BTC’dir. Kanal kapatıldıktan sonra, mikro işlemler tek bir işlemde birleştirilir, bu işlem daha sonra doğrulanır, işlenir ve zincir üstü blok zincirine eklenir ve bakiyeleri buna göre güncellenir.
Bununla birlikte, Ramazan veya Eles’in doğrudan bir kanalı yoksa işlem, bir tür akıllı sözleşme – karma zaman kilitli sözleşmeler (HTLC’ler) kullanılarak Ali’ye yönlendirilir. Sözleşme, Ramazan’a BTC’sini alacağına dair söz vermek için kullanılır ve Ali’nin üzerinde anlaşılan miktarı Ramazan’a ödediğini kanıtlaması gerekir. Karşılığında Ali, emri yerine getirmesi için küçük bir ücret alacaktır.
İlk olarak 2015 yılında önerilen Lightning Network, Thaddeus Dryja ve Joseph Poon’un buluşuydu. İki araştırmacı, Bitcoin Lightning Network başlıklı makalelerinde ödeme kanallarını kullanarak çalışmak üzere tasarlanan zincir dışı protokolü açıkladı. Bu kanalları kullanarak, güvenilmeyen taraflar, ana ağa trafik eklemeden süresiz olarak küçük işlemler yapabilirler. Bir yıl sonra Dryja ve Poon, diğerleriyle birlikte, konsepti daha da geliştiren ve sonunda SegWit yumuşak çatalından sonra Lightning Network’ü ortaya çıkaran Lightning Labs’ı kurdu.
Lightning Network, bir blok zinciri ağının temel katmanındaki trafiği azaltmak, blok zincirinin maliyetlerini düşürmek ve taraflar arasında özel ödeme kanallarına izin vermek için tasarlanmıştır. Lightning Network, kuruluşundan bu yana istikrarlı bir büyüme yaşadı ve ücretleri düşürme ve işlem sürelerini hızlandırma yeteneğiyle tanındı. Lightning Network, Litecoin dahil olmak üzere diğer blockchain ağlarına da genişledi.
Son zamanlarda, El Salvador’un Bitcoin’i yasal bir para birimi olarak benimsemesi sayesinde Lightning Network’ün büyümesi hızla arttı. O zamandan beri, Lightning Network’ün popülaritesi fırladı ve kapasitesi yaklaşık yüzde 50 arttı, sisteme 15.000 yeni katılımcı node ve 1.500 bitcoin ekledi.
Bitcoin’in Sınırlamaları
Bitcoin kullanışlı ve kullanımı kolay olsa da sınırlamaları, para birimi olarak benimsenmesi konusunda bazı ihtiyatlılıklara yol açmıştır. Sonuç olarak, BTC her yerde kabul edilmiyor ve değeri yerleşik deflasyonla birlikte talebe göre dalgalanma eğilimi gösteriyor. Bir dosya kaybolursa veya bir sabit disk çökerse, içindeki cüzdan da kaybolur ve kaybolan fonları geri almanın hiçbir yolu yoktur. Ayrıca BTC ile mal satın alındığında alıcı koruması yoktur.
Bununla birlikte, belki de Bitcoin’in en büyük sınırlamaları, hızı, maliyeti ve ölçeklenebilirliği ile bağlantılıdır.
Hız
Bitcoin işlemleri doğrulanır ve bloklara kaydedilir. Her on dakikada bir yeni bir Bitcoin bloğu oluşturulur ve her blok belirli sayıda işlem içerir. Madenciler, işlemleri ücretlere göre önceliklendirir; bu, işlemlerinizin derhal işlenmesini sağlamak için kendinizi diğer kullanıcılara karşı teklif verirken bulabileceğiniz anlamına gelir. Bu, ücret oranı ne kadar yüksek olursa, işlemin o kadar hızlı gerçekleştirileceği anlamına gelir.
Daha yavaş dönemlerde işleminizin zamanında tamamlanmasını bekleyebilirsiniz, ancak daha yoğun günlerde veya saatlerde uzun süre bekleyebilirsiniz – veya madenciler mempool’da birden fazla işlem yapmak için yarışırken yüksek ücretlerle karşı karşıya kalabilirsiniz .
Maliyet
işlem ücretleri ancak özellikle daha küçük işlemler için yüksek olma eğilimindedirler. Her bloğa yalnızca sınırlı sayıda işlem eklenebildiğinden, işlemlerinin işlenmesini isteyen herkesin ağ tıkanıklığı sırasında daha yüksek bir ücret ödemesini beklemesi gerekir. Geleneksel olarak Bitcoin ağında madenciler, yeni bir bitcoin basıldığında bir sübvansiyon ve işlemleri bir bloğa eklemek için işlem ücretleri alırlardı.
Ancak, Bitcoin Lightning Network’ü kullanmak için katlanılan ücretler yalnızca şunlara ihtiyaç duyar:
Kanal açık olduğu sürece birden fazla işlem yapabilirsiniz. Ödediğiniz ücretler yalnızca kanalı açıp kapattığınızda ödenecek olan ücretlerdir.
Lightning Network, blok alanını daha verimli kullanarak Bitcoin’in kapasitesini iyileştirir ve işlem maliyetlerini düşürür.
Genel Ölçeklenebilirlik
Bitcoin büyüme kapasitesi sınırlıdır, başka bir deyişle ölçeklenebilirlik sorunu vardır. Bitcoin bloklarının boyut sınırı yaklaşık 1 MB’dir ve saniyede yaklaşık yedi işlem (TPS) işlem hızıyla yalnızca yaklaşık her 10 dakikada bir oluşturulurlar. Bunu, bu sayının neredeyse iki katını işleyen Ethereum ile karşılaştırın (yaklaşan ETH 2.0 PoS konsensüsüne geçişinden önce), VisaNet ise ise 24.000 TPS’ye kadar işleyebilir.
Bu, sınırlı kapasitenin zincir üzerinde işlenecek işlem sayısını sınırladığı ve böylece veritabanının büyümesini sınırladığı anlamına gelir. İşlem sayısı sınırı aştığında, nodeler buna ayak uyduramaz. Esasen ağ, bir ücret teklif savaşına yol açabilecek bekleyen işlemlerle tıkanmıştır.
Ölçeklenebilirlik sorunu ilk olarak 2015 yılında, artan blok boyutu da dahil olmak üzere çeşitli çözümlerin sunulmasıyla ortaya çıktı. Bitcoin Cash (BCH) hard forku birkaç yıl önce meydana geldi ve aynı yıl, genel Bitcoin kapasite sorununa potansiyel bir çözüm olarak ayrılmış tanık (SegWit) de uygulandı.
Katman 2 Protokollerini Anlama
Bitcoin ağının temel katmanı, ağın yanı sıra parasal uygulamayı destekleyen teknolojik çerçeve ile karakterize edilir. İşlemleri doğrulamak ve tamamlamak için kullanılır, ancak daha önce tartışıldığı gibi, özellikle Bitcoin’in kapasitesi ve maliyeti olmak üzere sınırlamaları vardır. İkinci katman protokolü bu sınırlamaları gidermek için tasarlanmıştır.
İkinci katman protokolü, zincir dışı çözüm olarak da bilinir. Ana blok zinciri gibi merkezi değildir ve aynı güvenlik protokollerini sunar, ancak birincil amacı geleneksel blok zinciri teknolojisinin ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmektir.
Merkezi olmayan bir ağda, küresel fikir birliği esastır ve katılan tüm nodeler, doğrulama amacıyla işlemlerin eksiksiz bir kopyasını taşır. Bu çift harcamayı önler. Bu, merkezi bir otoriteye veya düzenleyici kuruma güvenmek zorunda kalmadan yapılır.
Temel katman, verilerin değişmez bir kaydını oluşturan birincil (veya Katman 1) güvenlik katmanıdır. Blok zinciri, temel katman görevi görür. İkinci katman protokolü, zincir dışı işlemlere izin vererek blok zincirindeki veri miktarını azaltır.
İkinci katman protokolüyle, işlemler hala blok zincirine bağlıyken temel hesaplamalar zincir dışı çalıştırılabilir. Bu, temel katmanda depolanan veri miktarını en aza indirerek güvenlikten ödün vermeden kritik kaynakları serbest bırakır. Başka bir deyişle, ikinci katman protokollerine sahip blok zincirler daha kullanılabilir ve ölçeklenebilirdir ve dolayısıyla daha büyük ve daha merkezi sistemlerle rekabet edebilir.
Bitcoin ve Ethereum: Katman 2 Protokolleri
Hem Bitcoin hem de Ethereum, hızı ve ölçeklenebilirliği geliştirmek için ikinci katman protokollerini açıkladı. Ethereum, Polygon ve Arbitrum dahil olmak üzere çeşitli çözümlere sahiptir. Ethereum’un Katman 2 protokolleri, zincir dışı hesaplamayı etkinleştirerek ölçeklenebilirlik ve maliyet endişelerini gidermek için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, bu teknolojilerin çoğu hala geliştirme aşamasında ve henüz kullanıma hazır değil, beklenen Eth2 (veya ETH 2.0) piyasaya sürülmeye devam ediyor.
Lightning Network, neredeyse anında ve düşük maliyetli işlemlere olanak sağlamak için akıllı sözleşmelerin yanı sıra, kullanıcıların bir borsa kullanmadan bir kripto para ile başka bir kripto para takas edebileceği platformlar arası “atomik takaslar” kullanır.
Bitcoin Lightning Network’ü kullanırken, Ethereum Plazma adı verilen ölçeklenebilirliği artıran bir teknolojiyi kullanır.
SegWit ve İkinci Katman Çözümü
Ayrılmış Tanık veya SegWit, bugüne kadarki en belirgin Bitcoin protokolü yükseltmesidir. İşlem verilerini tanık verilerinden etkin bir şekilde ayırır, böylece blok zincirindeki her işlem iki bölümden oluşur:
- Temel veriler: Bitcoinlerin hareketini ve bu hareketle ilgili verileri ifade eder.
- Tanık verileri: Bir BTC sahibinin bir işleme izin verdiğini kanıtlayan bir imza görevi görür.
SegWit, işlemleri iki bölüme ayıran yumuşak çatal veya geriye dönük uyumlu bir kod değişikliğidir. Tanık verilerini (veya imzasını) orijinal bölümden tanık bölümüne taşır.
SegWit’in uygulanması, mevcut kodda büyük bir değişiklik gerektirmeden 1 MB’den 2 MB’ye yükselterek blok boyutunu iki katına çıkarır. SegWit, ölçeklenebilirlik sorununu mutlaka çözmese de, Lightning Network gibi ikinci katman çözümlerini mümkün kılar.
Lightning Network, Bitcoin Sorunlarıyla Mücadeleye Nasıl Yardımcı Oluyor?
Lightning Network, çok sayıda mikro işlemi tek bir işlemde birleştirerek ağ trafiğini azaltabilir. Bu mikro işlemleri ana ağdan çıkarmak, daha büyük, daha yüksek öncelikli işlemler için yeterli alan sağlar ve işlem hızını artırır.
Lightning Network, zincir dışı işlemler yaparak ve hesaplayarak ölçeklenebilirliği de geliştirir.
Bir Kullanıcı Bitcoin’in Lightning Network’ünden Nasıl Yararlanabilir?
Lightning Network’ün en büyük artıları hızı ve uygun fiyatıdır. Yukarıda bahsedildiği gibi, Bitcoin ağının temel katman ücretleri ve bekleme süreleri engelleyici olabilir. Ancak Lightning Network ile Bitcoin ağında mümkün olmayan bir şekilde küçük ödemeler gönderip alabilirsiniz. Tek bir ücret karşılığında, kanalı kapatmadan ve tek bir işlemi tamamlamadan önce ödemeleri defalarca değiştirebilirsiniz.
Lightning Network, ana ağın üzerinde ikincil bir katman olarak çalıştığından, kullanıcılara Bitcoin’in tüm standart güvenlik protokollerini sunmaya devam ediyor. Kullanıcılar ayrıca ihtiyaçlarına göre ağlar arasında geçiş yapabilir, büyük işlemleri tamamlamak için Bitcoin ağına erişebilir ve mikro işlemler için Lightning Network’e geri dönebilir. Son olarak, Lightning Network ile ilişkili işlemler özeldir, blok zinciri dışında gerçekleşir ve yalnızca genel sonuçları kaydeder.
Lightning Network’ün Bitcoin Kabulü Üzerindeki Etkisi
Bitcoin ağındaki nodelerin ve kanalların artması, bitcoin işlemleri için kapasitesini artırmasını sağlar. Kapasitesi haftalık olarak artmaya devam ettikçe ve daha fazla insan teknolojiyi benimsiyor, bu da onu Bitcoin ekosistemi için kritik bir varlık haline getiriyor. Lightning Network, Bitcoin’in ölçeklenebilirlik sorununu çözen çok önemli bir yöntem olduğunu kanıtlayabilir.
Lightning Network’ün yaklaşık bir yıl önce 1.000’den fazla bitcoin’lik kapasitesiyle karşılaştırıldığında, kapasite 24 Ekim itibariyle 3.000 BTC’nin üzerine çıktı. Bu aynı zamanda bir ödeme sistemi olarak Bitcoin ağının daha yüksek ölçeklenebilirliği anlamına geliyor.
Lightning Network ve Bitcoin sorunsuz bir şekilde birlikte çalışarak daha fazla insanı her iki teknolojiyi de kullanmaya teşvik ediyor. Halihazırda Bitcoin kullananlar, hızlı, küçük veya ucuz ödemeler yapmak için doğal olarak Lightning Network’e yöneleceklerdir. Lightning Network ve Bitcoin’i ne kadar çok kişi kullanırsa, ikisi de geleneksel borsalarda o kadar tanınır hale gelecek ve daha geleneksel ödeme şekilleri olarak kabul edilecektir.
Kullanıcılar, halihazırda rahat ve aşina oldukları teknolojiyi kullanma ve para birimini daha verimli ve uygun fiyata transfer etme seçeneği verildiğinde, Bitcoin ve Lightning ile daha fazla esnekliğe sahip oluyor.
Lightning Network’ün Eksileri
Lightning Network, Bitcoin’in bazı sorunlarını çözme potansiyeline sahip olsa da, bazı eksiklikleri var. Bitcoin madencileri, yüksek işlem ücretleriyle daha büyük işlemlere öncelik verdiğinden, daha küçük olma eğiliminde olan Lightning Network işlemleri, daha uzun bekleme sürelerine yol açarak ikinci plana atılabilir. Basit işlemlerde, ücretler artmaya devam ederken bir saat veya daha uzun bekleme süreleri olabilir, bu da potansiyel olarak külfetli maliyetlere yol açar.
Kullanıcıların ayrıca Lightning Network ile uyumlu geleneksel bir Bitcoin cüzdanına sahip olmaları gerekir. Ödeme kanalını açmak için, kullanıcıların işlemleri işlemeye başlamak için BTC’lerinin bir kısmını kilitlemeleri gerekir. Bu hem uygunsuz hem de pahalı olabilir. Ayrıca, kullanıcılar ödeme kanalından para çekemezler ve aktarılan fonların kullanılabilmesi için kanalların kapatılması gerekir.
Lightning Network’ün izin verdiği artan anonimlik, bazı kullanıcılar için çekiciliğin bir parçası. Ancak diğerleri için, özellikle ana akım kripto kullanıcıları ve düzenleyiciler için büyük bir dezavantaj olabilir.
Lightning Network’ün Geleceği
Ürünler, hizmetler, uygulamalar ve daha fazlası için ödeme yapmak için Katman 2 çözümünü kullanan kişilerle birlikte, şu anda Lightning Network’ün sistemine 190 milyon dolardan fazla kilitlenmiş durumda.
Uyumlu ve optimize edilmiş cüzdanlar ve bireysel ödeme kanalları gerektiren bazı sınırlamaları olsa da, kullanıcılara daha fazla seçenek ve çok yönlülük sağlar. İnsanlar, Lightning hızında mikro ödemeler yapmak için bunu giderek daha fazla benimserken, geliştiriciler, ağı oluşturmak ve güçlendirmek için uyumlu cüzdanlar ve destek sistemleri geliştirmeye devam edecek.
Son Sözler
2018’de başlatılan Lightning Network, Bitcoin’in yüzünü hızla değiştiriyor. Geliştiriciler, ağı desteklemek ve tanıtmak ve kullanıcı dostu bir platform oluşturmak için gerekli olan sağlam teknolojiyi oluşturmak için yorulmadan çalıştılar. Herkes, akıllı telefonlarından başka bir şey kullanmadan Lightning Network’e erişebilir ve kullanabilir, bu da onlara ödeme yapmak ve almak için neredeyse sınırsız seçenek sunar. Lightning Network hala devam eden bir çalışma olsa da, hem Bitcoin ağı hem de kullanıcıları için büyük bir potansiyele sahiptir.
