Dijital varlık dünyasında “DYOR” ifadesi sıkça duyuluyor, ancak tam olarak ne anlama geliyor? Yeni ve teknolojik olarak gelişmiş bir alana yatırım yapmak için araştırmanın nasıl gerçekleştirileceğini bulmak bazen yeni başlayanlar için en zor bileşendir.
Dijital Varlıkları Değerlendirme
Dijital varlıklar üzerinde kendi çalışmanızı yürütmek zor olabilir. Bunun bir nedeni, hiç kimsenin bu protokollere nasıl değer vereceğini bilmemesidir. Düzenli olarak finansal rapor yayınlayan tipik şirketleri değerlendirme prosedürü bile, finans uzmanları arasında hala hararetli bir şekilde tartışılmaktadır. Bu da, bu varlıkları değerlendirmek için tek bir doğru yaklaşımın olmadığı ve her görüşün kişisel bir neden içerdiği anlamına gelir.
Bu yazıda, dijital varlıkları değerlendirme konusunda size yol göstermeye çalışacağım. Günün sonunda en önemli kısım, neye yatırım yaptığınızı tamamen anlamak ve sadece ‘yetkinlik alanınıza’ yatırım yapmaktır. Bu, duygusal tepkilerinizi sınırlarken yatırımlarınıza odaklanmanızı sağlar.
Herkesin bu varlıklara farklı şekilde değer verdiğini ve başka birini doğrudan kopyalamanın iyi bir fikir olmadığını unutmamak çok önemlidir. Dijital varlık endüstrisinde para kaybeden çoğu insan, başkalarının söylediklerini körü körüne kabul ettikleri için neye yatırım yaptıklarını anlamıyor. Bu nedenle, kendi araştırmanızı yapmanız ve kendinizi konuya tam olarak kaptırdıktan sonra kendi kararınızı oluşturmanız çok önemlidir.
Herhangi bir varlığa yatırım yaparken, büyüklüğü ne olursa olsun, şirketin %100’ünü kendiniz satın aldığınızı varsayın. Bu, sizi işin nasıl işlediğini ve paranın nereye gittiğini ve nereden geldiğini tam olarak anlamanız gerektiği zihniyetine sokar.
Teknik İnceleme (Whitepaper)
Araştırmama başlamaktan hoşlandığım ilk yer kesinlikle teknik incelemedir. Bir teknik inceleme, protokolle ilgili her şeyi açıklığa kavuşturmalıdır. Bu, teknik olarak nasıl çalıştığından finansmanına ve gelecek vizyonuna kadar her şeyi içerir. Buradaki kritik nokta, yalnızca ürünlerini 12 yaşındaki yabancı bir gence anlatacak kadar iyi bilen ekiplere yatırım yapmak istememdir. Teknik inceleme, sorgularımın %90’ını açık ve özlü bir şekilde yanıtlamalıdır.
Bir whitepaper kulağa son derece teknik geliyorsa, önemli iş sorunlarına yanıt vermiyorsa veya bir satış konuşması gibi geliyorsa, kaçarım. Kurallar, uzun vadeli bir yatırım stratejisi için önemlidir.
Teknik incelemeyi okurken dikkate alınması gereken bazı sorular…
- Bunun hangi sorunu çözmesi gerekiyor? Bu Blockchain teknolojisinin kullanılmasını gerektiren gerçek bir sorun mu?
- Tam olarak ne yapıyorlar? Bu kısmı tamamen anlayın.
- Token ekonomisi nasıldır?
- Bu projenin sorumlusu kim?
- Bu projenin destekçileri kimler?
- Teknik incelemeyi anlamak kolay mıydı?
Teknik incelemeyi okuduktan ve yazılımın teknik tarafında potansiyel olarak biraz araştırma yaptıktan sonra, bu sorular kolayca yanıtlanabilir. Token ekonomisi, teknik incelemenin en önemli bileşeni olabilir.
Ekonomi
Tokenomik (Token ekonomisi), dijital varlık endüstrisindeki ekonomiyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Token pratikte bu şekilde çalışır. Bir kripto para birimine yatırım yapmanın bir hisse senedine yatırım yapmakla aynı şey olmadığını anlamak çok önemlidir. Sonuçta protokol sahipliğini değil, genellikle protokolün ekosistemini besleyen dijital token’ı satın alıyorsunuz.
Herhangi bir yatırımcının protokolün ve token’ın birbiriyle nasıl etkileşime girdiğini anlaması çok önemlidir. Bazı ekosistemler tamamen token etrafında dönerken, diğerleri onu yalnızca belirli aksiyonlar için kullanır. Token’ın fiyatının nasıl ve neden hareket ettiğini anlamak, muhtemelen araştırmanın en önemli bileşenidir.
Token’ları araştırırken dikkate alınması gereken bazı sorular…
- Token fiyatı nasıl dalgalanıyor?
- Paranın kaynağı nedir?
- Kimin paraya erişimi var?
- Token dağılımı adil mi?
- Tahsil edilen veya kilitlenen paralar ne zaman serbest bırakılıyor?
Teknik inceleme, bu noktaları çok net bir şekilde belirtmelidir. Ödül varsa para nereden geliyor? Herhangi bir ağ maliyeti varsa, bu maliyet nereye gidecek? Her doların nereye gittiğini ve nereden geldiğini bilmek, sanki tüm şirketin sahibiymişsiniz gibi, bu sürece yaklaşmanın en iyi yoludur.
Az sayıda insanın çok fazla gücü varsa, token dağıtımı tek başına merkezi olmayan bir sistemi merkezi hale getirebilir. Bu, grubun fiyatlandırmayı uygun gördükleri şekilde manipüle etmesine olanak tanır. Token’lar sıklıkla ilk yatırımcılara ve ekibe verilir ve burada iki şeye dikkat edilmelidir. Birincisi miktardır; token’ların %60-70’inden daha azı doğrudan perakende topluluğuna dağıtılırsa, ekibin token fiyatı üzerinde çok fazla gücü olabilir.
İkinci olarak, ilk yatırımcılar için token hakkı sıklıkla kullanılır, bu da yatırımcıların token’ları elde etmesine rağmen belirli bir süre boyunca satamayacakları anlamına gelir. Açık pazara normalden daha fazla arz olması durumunda, bu hak kazanma dönemleri fiyat üzerinde etkili olabilir ve bu da fiyatı izlemek için iyi bir gösterge haline getirir.
Ekip
Ekip, projenin önemli bir parçasıdır ve sıklıkla kırmızı bayrakların bulunabileceği yerdir. Akıllı bir yatırım seçimi yapmak için ekibin kapsamlı bir şekilde incelenmesi esastır.
- Bu insanlarla çalışmak ister misiniz?
- Patron siz olsaydınız onlara güvenir miydiniz?
- Onlara paranız hakkında güvenir miydiniz?
- Annenize onlara yatırım yapmasını tavsiye eder misiniz?
- Bunlar, satın alımdan önce herhangi bir ekip hakkında sorulması gereken en önemli sorulardır. İsimlerini ve önceki başarılarını doğrulayın, alternatif sosyal medya hesaplarını bulun ve birkaç Google araması yapın. Kısa bir arama, bazen geçmiş şüpheli faaliyetleri ortaya çıkarabilir.
Ekip, profesyonel ve uzman olmalı ve ürünleri teslim etme geçmişine sahip olmalıdır. Yalnızca en çok güvendiğiniz insanlara yatırım yapın.
Proje
Ekip profesyonellerden, uzmanlardan ve işleri teslim etme konusunda geçmişe sahip kişilerden oluşmalıdır. Yalnızca inancınız ve güveniniz tam olan kişilere yatırım yapın.
Halk arasında bilindiği üzere bir MOAT (Hendek), projenin çok önemli bir yönüdür. Bir şirketin hendeği, rekabeti savuşturmasına ve gelecekte kârlılığını sürdürmesine yardımcı olması beklenen rekabet avantajlarını koruma yeteneğini ifade eder.
- Ne tür ortaklıklar ve onaylar aldılar?
- Topluluğu geniş, aktif ve büyüyor mu?
- Topluluk proje için mi yoksa hızlı para kazanmak için mi ilgili?
- Şirketle uyumlu büyük bir yatırımcıları var mı?
- Proje nasıl bir pazarda?
- Rekabet nasıl? Projenin diğer rakiplerine göre nasıl bir avantajı var?
- Sağlam, büyüyen bir geliştirici ağı var mı? Geliştiricilere öncelik veriliyor mu?
Potansiyel
Fayda. Web3’ün yeni favori kelimesi. Büyük ifadelere ve “fayda” terimiyle dolu bir teknik incelemeye aldanmayın. Protokolün potansiyelini kendiniz değerlendirin. Sunulan fayda nedir ve orijinal midir? Web3 alanındaki şirketler, hiçbir fayda sağlamayan rastgele airdrop’ları tartışırken hala sıklıkla “fayda” terimini kullanırlar.
Fayda, ondan bir şey elde ettiğiniz anlamına gelir. Fayda, artık dijital varlıkla ilgilenmiyor olsanız bile, sağladığı fayda nedeniyle başka birinin onunla ilgilenebileceğini ima eder. Potansiyeli biraz incelemek, projenin içinde bulunduğu rekabet ve pazar alanını değerlendirerek en uygun yatırımın belirlenmesine katkı sağlar.
- Bu proje neden bir Web2 çözümünden üstündür?
- Pazarın büyüklüğü nedir?
- Hangi faydalar tamamen garanti ediliyor? Hangi hizmet vaat ediliyor?
- Bu en iyi seçim mi?
Kripto Paralar ve NFT’ler
Kripto para birimleri, takas edilebilir token’lardır, NFT’ler ise takas edilemez token’lardır. Bu basitçe, NFT’lerin benzersiz olduğu, ancak her kripto para biriminin (Bitcoin gibi) aynı olduğu anlamına gelir.
NFT’lere yatırım yaparken teknik inceleme, doxxed bir ekip (NFT görüntülerine sahip anonim olmayan bir ekip) gibi çok önemlidir. Perakende yatırımcıların genel topluluğu, NFT’ler için kritik öneme sahiptir ve gerçek fayda sağlanırsa, yararları çok büyük olabilir. NFT ile bağlantılı resmin sanat ve fiziksel çekiciliği de proje başarısında önemli faktörlerdir.
Kripto para birimlerine yatırım yapmak biraz farklıdır. Teknik incelemeler, genellikle bilgilerin çoğunu veren kripto para biriminin önemli bir parçasıdır.
Dijital varlıklara yatırım yapmak, genel olarak protokolün, token’ın ve projenin kapsamlı bir şekilde kavranmasını gerektirir. Bir pozisyonda gerçek bir güven kazanmak için 6 ila 24 saatlik bir araştırma gerekebilir. Zaman aralıkları, belirli teknolojinin yanı sıra geçmiş endüstri bilgilerinin önceden anlaşılmasıyla belirlenir.
Bunun dışında, genel endüstri/portföy araştırmasına ayda 3-4 saat ayırın. Bu, önemli haberleri kaçırmamanıza veya piyasa dalgalanmalarına hazırlıksız yakalanmamanıza yardımcı olacaktır.
