2021 yılı ekonomi açısından son derece hareketli geçti. Bunda döviz kurlarının etkisi ve yapılan ekonomik hamleler oldukça büyük etkiye sahip. Yılı kapatırken 2021 başından itibaren dolar ve Türk Lirasında neler yaşandı? Yılın sonuna doğru dolar neden düştü?
Dolar Neden Düştü? 2021 Dolar/TL için Nasıl Geçti?
Ocak 2021, yıl sonuna doğru düşmeye başlayan Dolar kuru yeni yıla 7 lira 43 kuruş ile başladı. Dalgalı da olsa düşmeye devam etti ve Şubat ayının ortalarında 7 liranın da altına geriledi. Uzmanlara göre küresel piyasalarda görülen risk iştahındaki düşüşle gelen satış baskısı, o dönem için fiyatların hızlı yükselmesine sebep oldu.
Şubat ayında son bulan düşüş dalgası için birkaç neden gösterildi. İngiltere merkezli varlık yönetim şirketi stratejisti Tim Ash‘e göre, bu nedenlerden birincisi yabancıların TL’ye ilgi göstermesine rağmen, vatandaşların Türk Lirası satın almakta tembel davranması. İkinci nedeni eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak‘ın tekrar göreve dönebileceğine ilişkin haberlerin yayınlanması oldu.
Bu ve benzer gelişmelerden etkilenen dolar kuru, Mart ayına yükselerek girdi ve 7 buçuk liranın üzerine çıktı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın, Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ı görevden almasının ardından sert bir yükseliş yaşayan dolar/TL kuru, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın açıklamalarıyla yeniden 8 lira seviyesinin altına indi.
Elvan yaptığı açıklamada, enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar mevcut politikaların süreceğini ve serbest piyasa mekanizmalarından taviz verilmeyeceğini söylemişti.
19 Mart’ta faizin yükseltilmesi ve yüzde 19 seviyelerine çıkarılmasının ardından dolarda yine, yeni bir düşüş görüldü. Dolar, 7,20’nin altına indi ancak bu karar beklenen kadar etkili olmadı, ertesi gün yüzde 15’in üzerinde bir yükseliş ile yeniden 8 lira seviyesi aşılmış oldu.
Tüm bunların yaşandığı sıralarda liradaki değer kaybı yüzde 17 seviyesine ulaştı ve dolar 8,48 Türk lirasına kadar yükseldi. Yapılan açıklamaların ardından yeniden 8 liranın altına düştü.
Nisan ayının ardından dalgalı yükseliş yeniden başladı. Haziran ayına kadar süren yükseliş, dolarda yeni rekorların kırılmasına sebep oldu ve yeni rekor 8,73 lira olarak belirlendi.
Yaz aylarında oynaklık nispeten daha azaldı, piyasalarda, deyim yerindeyse, durgunluk hakimdi. Dolar kuru 8,30 lira ve 8,80 lira aralığında yatay ve düşük yüzdeli hareketini sürdürdü, yaz aylarında herhangi bir yeni rekor yaşanmadı.
Sonbaharda ve Eylül ayının başlarında dolarda 8,30 liranın da gerisine çekilmeler yaşandı ve bir yeni dip de burada oluştu.
Bu tarih, yaşanacak yüzde 120’lik bir yükselişin başlayacağı bir tarihti.
Eylül ayı yükseliş ile geçerken sonlarına doğru 24 Eylül’de, Faizde 100 baz puanlık indirime gidildi, yükseliş ivmesi daha da arttı ve dövizde yeni rekorlar kırılmaya başlandı.
Bu süreçte yetkili isimlerden sık sık açıklamalar yapıldı, faiz indirimlerine devam edileceğinin sinyali verildi. Çeşitli ürünlerde, teknolojik aletlerde, akaryakıtta yeni zamlar duyuruldu. Bu ürünlerde, dolarda da olduğu gibi rekor fiyatlar görüldü.
Yükselişin ve gelişmelerin devam ettiği yaklaşık 1 aylık sürecin sonunda yeni bir faiz kararı daha yayınlandı ve bu kez 200 baz puanlık bir indirime gidildi. 22 Ekim’de faiz oranları yüzde 16’ya getirildi.
Haberin ardından Cumhuriyet tarihinde ilk kez dolar, 10 tl sınırına kadar dayandı. Hareketlilik daha da arttı.
Yükselişlerin ardından 12 Kasım’da dolar 10 Türk Lirasının üzerine çıkmayı başardı.
Yeni ekonomi modeli hakkında birçok açıklama yapıldı, yetkili isimler yeni modelin başarılı olacağını ve faizin düşürülmeye devam edeceğini söyledi. Öyle de oldu 19 Kasım‘da 1 puanlık bir faiz indirimi daha yapıldı. Dolar fiyatı her gün yeni bir rekor kırar hale geldi ve 19 Kasım’da ilk kez 11 Türk lirası seviyesi de görüldü.
Yüksek yüzdeli yükselişler devam etti, 12 ve 13 TL’lik seviyeler 23 Kasım‘da aşılmış oldu.
Hareketler ve risk oranı yükselirken hareketlilik her iki yönde de daha sert yaşanmaya başladı. 24 Kasım‘da 11,5 TL seviyesine kadar geri çekilme görüldü.
Aralık ayı da yükseliş ile başladı ve yeniden faiz indirimi gelebileceğine dair beklentiler yükselişi daha da hızlandırdı.
Faiz kararı açıklanmadan önce, dolar, 13 Aralık’ta 14 TL’yi, 16 Aralık’ta 15 TL’yi, ertesi gün 16 TL’yi ve aynı gün 17 TL’yi gördü.
17 Aralık’ta açıklanan yeni indirim ile faizler yüzde 14 seviyesine çekildi ve 20 Aralık 2021’de 18 lira 40 kuruş ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşıldı.
Ve 20 Aralık’ta zirvenin görüldüğü zamanlarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki Kabine Toplantısı’nın ardından açıklamalarda bulundu.
Açıklamalarında, ekonomideki son gelişmeler hakkında konuşan Erdoğan, tasarruflarını değerlendirirken kurdaki yükselişten kaynaklanan kaygılarını gidermek isteyen vatandaşlara yeni bir finansal alternatif sunacaklarını belirtti, “Bundan sonra hiçbir vatandaşımızın ‘kur daha yüksek olacak’ diye mevduatını Türk lirasından dövize geçirmesine ihtiyaç kalmayacak.” dedi.
Açıklamaların ve yeni model hakkında daha fazla detayın paylaşılmasının ardından dolarda bir gecede yüzde 30’luk düşüş yaşandı ve takip eden günlerde de düşüş sürdü.
Kripto Bülten‘de konuyla ilgili detaylara ulaşabilirsiniz.
Kur Korumalı Türk Lirası Vadeli Mevduatı Nedir?
Birkaç gün içinde kurun 18 TL’nin üzerinden, neredeyse 10 TL’ye kadar geri çekilmesini sağlayan, “Kur Korumalı Türk Lirası Vadeli Mevduatı”nın detayları ise şu şekilde:
Bu ekonomi paketi kapsamında, eğer kurdan elde edilebilecek kazanç, mevduat kazancının üstünde kalırsa, aradaki farkı vatandaş alacak.
Yani yatırımcı, parasını Türk Lirasında tutacak ve “döviz daha çok kazandırıyor” diyerek farklı yatırım araçlarına yönelmesine gerek olmayacak. Ancak döviz daha çok kazandırır duruma gelirse de bu mevduat sayesinde aradaki farktan da kazanıyor olacak.
Dövizden elde edeceği kazanç fazla olsa bile, bunu Türk Lirası yatırımı ile kazanıyor duruma gelecek.
Kullanılacak veriler için kur farkı hesaplamalarını Merkez Bankası, her gün saat 11:00’de döviz alış kuru adı altında yayınlıyor olacak. Yatırımcılar bu kapsamda hesap oluşturmak isterse; 3, 6, 9 ya da 12 aylık vadelerle hesap açabilecek. İsteyen kuruluşlar da bu sisteme dahil olabilecek.
Özetle, 2021 her açıdan olduğu gibi ekonomik anlamda da oldukça hareketliydi.
