DeFi 2.0, blok zincirindeki en başarılı yeniliklerden biri olan merkezi olmayan finansta bir sonraki yenilik dalgasıdır. İşte DeFi 2.0 hakkında tüm detaylar..
DeFi 2.0, DeFi 1.0’ın sorunlarını çözmek için geliştirilen projelerden oluşan bir akımdır. DeFi, finansı büyük kitlelerin erişimine sunmayı amaçlar, fakat ölçeklenebilirlik, güvenlik, merkezilik, likidite ve bilgiye erişim konularında sıkıntılar yaşamıştır.
Ancak DeFi 2.0’ın yeni inovasyon aşamasına geçmeden önce, onun temeline, DeFi 1.0’a bir göz atalım.
DeFi 1.0: Erken Gelişmeler
DeFi’de ilk öncüler Aave, Compound, MakerDAO ve Uniswap gibi isimlerdi. Bu ilk “müdavimler” yeni DeFi ekonomisinin temellerini attı. MakerDAO, yatırımcıların, aksi halde değişken olan bu piyasada işlem yaparken tutunabilecekleri sağlam bir şeye sahip olabilmeleri için bir sabit para yarattı.
Öte yandan Uniswap, traderların hantal KYC ve AML belgelerini doldurma hilelerinden geçmeden token takas edebilecekleri merkezi olmayan bir borsa teklif etti.
DeFi 1.0: Herkes İçin Küresel Finansal Hizmetler
DeFi, herkese merkezi olmayan finansal hizmetler sağlamanın bir yolu olarak harekete geçti. Tek gereksinim bir kripto cüzdanıydı. Geleneksel finans piyasalarıyla ilişkili üç ilkeyi sundu: istikrarlı para birimleri (DAI gibi), borçlanma ve borç verme hizmetleri ve güvenilir borsalar. Bunun da ötesinde, DeFi daha fazla şeffaflık ve kullanıcı kontrolü sağladı.
Temel özellik, ademi merkeziyetçilik adıyla geldi. DeFi ile bireyler, maliyetli aracıların veya onları niteleyen merkezi otorite figürlerinin müdahalesi olmadan küresel bir pazarda çok sayıda finansal hizmete erişebilir.
DeFi 1.0: Likidite Havuzları
DeFi’nin tanıttığı bir diğer başarılı özellik ise likidite havuzları oldu. Likidite sağlayıcıları, DeFi protokollerini kullanarak bu havuzlarda token çiftlerini stake edebilir ve ödüller kazanabilir. Bununla birlikte, kalıcı kayıp sorunu kısa sürede başını kaldırdı ve herhangi bir trader için başgösteren bir tehlike olmaya devam etti.
Bir tokenin fiyat oranı değiştiğinde kalıcı kayıp meydana gelebilir. Buna “kalıcı” denir çünkü fiyat oranı tekrar dengeye dönerse kayıp ortadan kalkar.
DeFi 1.0 Sorunları
Yeni gelişen ekosistemle birlikte başka sorunlar da ortaya çıktı. Bu sorunlardan bazılarına kısaca göz atalım.
1. UX – Karmaşıklık
Erken DeFi protokolleri, deneyimli kripto yerlileri için bile gezinmenin zor olduğunu kanıtladı. Ne yazık ki, birçok dApp’deki kullanıcı arayüzleri, UX’i karmaşık hale getirerek ortalama bir kişi için zorlaştırıyor. Ana pazardan daha fazlasını elde etmek için DeFi, kullanıcı deneyimini basitleştirmelidir.
Finansı demokratikleştirme hedefiyle, UX cephesindeki iyileştirmeler kazanabilir ve daha fazla insanı, kendilerine verimli bir şekilde hizmet edemeyen veya vermeyen geleneksel finansal sistemden uzaklaştırabilir.
2. Ölçeklenebilirlik
Çoğu DeFi uygulaması Ethereum’da bulunur. Ayrıca, DeFi daha popüler hale geldikçe, Ethereum da popüler hale geldi. Bu nedenle, daha yüksek trafik seviyeleri, daha fazla ağ tıkanıklığı ve artan işlem ücretleri anlamına geliyordu. Özellikle çılgın ticaret aşamalarında Ethereum blok zincirini kullanmanın yüksek maliyetleri, DeFi ekosistemini bir balinanın oyun alanına dönüştürdü. Öte yandan, ortalama traderlar fahiş işlem ücretleri nedeniyle katılamadı.
3. Merkezileşme
Protokollerin, DeFi 2.0 görüşmesinin bir parçası olarak kalabilmeleri için ademi merkeziyetçilik taahhütlerinde kararlı olmaları gerekecek.
4. Güvenlik
Sızdıran akıllı sözleşmeler yoluyla milyonlarca doların süzülmesiyle, hack’ler hala DeFi sektörünü rahatsız ediyor. Ezici talep, güvenlik denetimleri sunan şirketleri biriktiriyor. Ancak, denetlenmiş sözleşmeler bile kurşun geçirmez değildir. Güncellemeleri hesaba katacak uygun prosedürler mevcut değilse, açıklardan yararlanmalar yine de meydana gelebilir.
5. Likidite
Likidite havuzları birçok durumda sermaye verimsizliğine yol açabilir. Birincisi, kayma, likidite sağlayıcılarının fonlarını olumsuz etkileyen yetersiz likiditeden kaynaklanabilir.
Otomatik piyasa yapıcılar (AMM’ler), büyük miktarlarda toplam değer kilitli (TVL) öz sermaye çekebilir. Ne yazık ki, tasarımları nedeniyle AMM’ler çoğunu kullanmazlar. Ayrıca, toplayıcı coinler için toplayıcı protokollere likidite sağlayan kullanıcılar, bu coinleri kaynak protokolü dışında kullanılamaz bulur.
Verimli Tarım Çözümü
DeFi’nin likidite sorununun çözümü, getiri elde etme fırsatları sunarak daha fazla sermaye akışını cezbetmek oldu. Verimli tarım projeleri, VC dışından finansman gibi geleneksel yöntemler yerine kullanıcı tabanından likidite alır.
Önyükleme likiditesi arayan DeFi 1.0 protokolleri, likidite sağlayıcı (LP) coinleri sunabilir. Böylece, likidite sağlayıcıları bir coin çifti üzerindeki fonları kilitleyebilir ve karşılığında LP coinleri alabilir. Ardından, yerel proje coinlerini almak için LP coinlerinin stake edebilirler.
Verim çiftçiliği sayesinde, yeni DeFi girişimleri, olağan büyük kayma sorunları yaşamadan likidite çekmenin bir yolunu buldu. Bu nedenle, DeFi platformlarının sayısı 1.0 sürümünde katlanarak arttı.
Birçok DeFi projesinin, likiditenin çözücü olarak kalmasını sağlamak için ürün çiftçiliği başlatması gerekiyordu. Bununla birlikte, olumsuz sonuçlardan kaçınmak için projeler, uzun vadeli verim çiftçiliğinin token arzını nasıl etkilediği konusunda hala dikkatli olmalıdır.
Verim Tarımı: Uzun Vadeli Sorunlar
Verimli tarım etkili olduğunu kanıtladı. Ancak tek başına çözemeyeceği uzun vadeli risklerle geldi. Ayrıca, kriptodaki insanların dikkat süreleri çok kısa olduğu için, daha yüksek verim için bir protokolü hızla terk edecekler.
Tüm ekosistem verim tekliflerinde çekici olmazsa, sermayelerini tamamen daha yeşil meralara kaydırmaları muhtemeldir. Buna karşılık, DeFi dejenereleri paralarını NFT’lere, metaverse projelerine veya GameFi’deki en iyi oyunlara taşıyabilir.
Daha da önemlisi, getiriler genel olarak DeFi 1.0’ın ilk günlerinde olduğu kadar çekici değil. Bu durum “çiftlik ve çöplük” gibi tatsız uygulamalara yol açmıştır. Sonuç olarak, DeFi 1.0’daki önyükleme likiditesi verimsiz varlık kullanımına neden olur.
DeFi 2.0 Nedir?
DeFi 1.0, kalıcı kayıp, verimsiz sermaye tahsisi ve verim çiftçiliğinin uzun vadeli sonuçları gibi çok sayıda likidite sorunuyla mücadele ediyor. Ayrıca merkezileştirme, ölçeklenebilirlik, güvenlik ve UX ile ilgili sorunları da var. Ancak DeFi 2.0 ve onun yeni nesil dApp’leri umarım bu sorunları çözecektir.
Yeni DeFi Projeleri: Kalıcı Kayıplarla Başa Çıkmak
DeFi 2.0’daki protokoller, yatırımcı endişesini ortadan kaldırmak için kalıcı kayıplara karşı sigorta sağlayabilir.
Yeni DeFi Projeleri: Ölçeklenebilirlik
Binance Smart Chain, Ethereum ve Solana gibi bazı yeni DeFi projeleri halihazırda farklı ağlarda çalışıyor. Ethereum’da işlem ücretleri çok yükseldiğinde, kullanıcıların “nakitleri” bu diğer blok zincirlerine aktı.
Bu diğer blok zincirler, Ethereum üzerinde yüksek gaz ücretlerinin olduğu dönemlerde DeFi 2.0 ile yeni göçmenler elde ederken, dYdX, SNX ve Uniswap gibi protokollerin Ethereum’da kaldığını ancak katman-2 çözümlerine geçtiğini görüyoruz. Ayrıca, dYdX StarkWare ile giderken, SNX ve Uniswap Optimistic Ethereum ile çalışıyor.
Bununla birlikte, Ethereum hala en çok sayıda DeFi projesini elinde tutuyor.
Yeni DeFi Projeleri: Likidite
Bazı verim çiftçiliği olumsuzlukları nedeniyle sektör, uzun vadeli likiditeyi güvence altına almaya doğru ilerliyor. DeFi 2.0, teşviklere kısa vadeli “Pavlovcu” yanıtlar vererek yalnızca vur-kaç çiftçilerini cezbetmekle ilgili değildir.
OlympusDao böyle bir platformdur. Merkezi olmayan bir rezerv para birimi oluştururken, aracı Olympus Pro, diğer protokollerin likiditeyi artırmak için bağlama mekanizmasını kullanmasına izin veriyor.
Bu proje aynı zamanda yeni bir sermaye verimliliği dalgasını tetiklemeye yardımcı olacak inisiyatifler tasarlıyor. Amaç, yatırılan varlıkları tam potansiyelleriyle kullanmak, böylece uzun vadeli likiditeyi artırmak ve istenmeyen çiftlik ve çöplük senaryolarını azaltmaktır.
DeFi 2.0: Verim Tarımı
DeFi 1.0 ile kullanıcılar, bir likidite havuzunda bir token çiftini stake edebilir ve LP tokenlerini alabilirler. Daha sonra bu LP tokenlerini çiftliğe kar elde etmek için verebilirler. Ama gidebilecekleri bu kadar. Ancak DeFi 2.0 protokolleri bunu daha da ileri götürüyor.
Farklı projelerin farklı teklifleri vardır, ancak fikir, LP tokenlerini daha da büyük bir kapasitede çalıştırmaktır. Bazı platformlar, kullanıcıların LP tokenlerini kredi teminatı olarak toplamasına izin verir. Bu seçenek, havuz ödülleri kazanmaya ve yıllık yüzde verim üretmeye devam ederken ekstra değerin kilidini açar.
Yeni DeFi Projeleri: Kalıcı Kayıp Sigortası
Kalıcı kayıp riski, DeFi 1.0 ekosistemi boyunca likidite sağlayıcılarının belası olmuştur. Ancak DeFi 2.0’daki protokoller, riski azaltmak için yeni yollar buluyor. Bir yol, protokolün yerel tokenlerini LP denklemine eklemektir.
Protokoller, ilgili çiftler arasında takas ücretlerini kullanarak mevduatları kalıcı kayıplara karşı güvence altına almak için bir sigorta fonu oluşturabilir. Kayıplar fonları aştığında, protokol daha fazla token basabilir. Fazla sayıda token olduğunda, protokol bunları depolar veya yakar. Bu çözüm, DeFi 2.0’ın geçmişteki sorunların üstesinden gelmek için nasıl geliştiğini gösteriyor.
Yeni DeFi Projeleri: Borçlanma ve Ödünç Verme
Geleneksel krediler faiz ödemeleri içerir ve bir miktar tasfiye riski taşır. Ancak DeFi 2.0, bu eski paradigmadan hareket etmeye çalışıyor.
DeFi 2.0: Kendi Kendini Ödenen Krediler
Bir kere, kullanıcılar neden kendilerini geri ödeyen krediler alamıyorlar? Bu yeni bir kavramdır, ancak şu şekilde çalışır: kendi kendini geri ödeyen krediler, krediyi ödemek için üretilen faizi kullanır, böylece borçlunun faiz ödemesi yapması gerekmez.
Diyelim ki bir borç veren kripto para biriminde 1.000$ kredi vermeye istekli ve teminat olarak 500$ depozito istiyor. Mevduat yatırdıktan sonra, borç veren derhal faiz kazanmak için onu çalıştırır. Faiz 1.000$’a kadar artı bir prim topladıktan sonra, borç veren 500$’ı borçluya iade eder.
Bu tür bir borçlanma senaryosu, tasfiye endişelerini ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca, yatırılan teminatın değer kaybetmesi, yalnızca borçlunun krediyi ödemesinin daha uzun süreceği anlamına gelir. Bu tasfiyeden çok daha iyi bir sonuç.
DeFi 2.0: Akıllı Sözleşme Sigortası
Birisi bir blok zinciri geliştiricisi olarak deneyime sahip olmadığı sürece, bir protokolün akıllı sözleşmeleri üzerinde durum tespiti yapmak zor olacaktır. Bununla birlikte, bu bilgi eksikliği, saf yatırımcı için finansal olarak ölümcül olabilir. Özellikle yeni, denenmemiş bir platformda çalışmak için para yatırırken.
DeFi’nin kısa geçmişinde gördüğümüz gibi, bazen yatırımcılar paralarını geri alırlar, bazen de bir hacklemeden sonra. Riskli bir alan. Ancak DeFi 2.0 ile kullanıcılar belirli akıllı sözleşmeler için bir ücret karşılığında sigorta yaptırabilir.
Akıllı sözleşme sigortası, en azından bir anlamda geleneksel sigortaya benzer. İnce baskıyı okumak gerekiyor. Belirli bir akıllı sözleşmenin saldırıya uğramasına veya bir likidite havuzu sözleşmesinin saldırıya uğramasına bağlı olarak kapsam istisnaları mevcuttur. Bununla birlikte, sigorta belirli sözleşmeleri korumak için iyi bir seçenek olabilir.
Yeni DeFi Projeleri: DAO’lar ve Yerinden Yönetim
Yeni DeFi projelerinde büyüyen bir başka trendde DAO yönetişimi. Yönetişim için yerel tokenlerini kullanan ve sahiplerine oy hakkı veren daha fazla protokol görüyoruz. DeFi 2.0’da kararları topluluk verir ve üyeler pasif kullanıcılar yerine paydaşlar haline gelir.
Ayrıca, DeFi 2.0 B2B’ye odaklandığından, DAO’ların şirketlerle rekabet etmesine yardımcı olacak yeni bir araç dalgası var. Bununla birlikte, düzenleyiciler DAO projelerine sıradan bir ilgiden daha fazla ilgi gösterdiğinden, insanların bu programlarda temkinli hareket etmesi gerekecek.
Yeni DeFi Projeleri: DeFi 2.0 Riskleri
Gelişmelerine rağmen, DeFi 2.0 hala selefinin bazı risklerini paylaşıyor.
1. Hack’ler
Ek güvenlik denetimleri bir artıdır; ayrıca, ekosistem bir bütün olarak sertleşiyor. Ancak alanın hala birçok riski var. Akıllı sözleşme sigortasına rağmen, belirli bir protokole “apping” yaparken dikkatli olunmalıdır.
2. Düzenleyiciler
Hükümetler, bir kesinti yapmaya çalışmadan, traderlar ve merkezi olmayan borsalar arasındaki milyarlarca doların hareketini izlemekle kalmayacak. Düzenleyiciler DeFi’ye daha fazla ilgi gösteriyor. Dolayısıyla ciddi yatırımcılar için yeni düzenlemelere ve menşe ülkelerinden alınan vergilere ayak uydurmak, yaklaşan düzenlemelerle daha önemli hale gelecektir.
DeFi 2.0: Son Sözler
DeFi hala onu sürdürülebilirlikten alıkoyan eksikliklerle mücadele ediyor. İyi haber şu ki, ilk nesil DeFi projeleri, bir sonraki dApp dalgasının yolunu açtı. DeFi 2.0, proje ekiplerinin bugün gerçekleştiğini gördüğümüz yenilikleri desteklemek için DeFi 1.0 sınırlamalarına ilişkin içgörülerini kullanmasıyla başladı.
DeFi 2.0 ilerlemeye işaret ediyor ve başka hiçbir şey değilse de, DeFi sürüm 1.0 olan ilk önyükleme aşamasından kesin olarak uzaklaşıyor. Üstelik karmaşık bir konu. Ancak gökkuşağının sonunda, bu yeni ve geliştirilmiş platformlar, daha fazla kişinin ve işletmenin DeFi’ye katılmasına yardımcı olacak. Bu her zaman iyi bir şeydir.
Kripto pazarındaki gerilemelere rağmen, blockchain geliştiricileri hala yüksek talep görüyor. Ayrıca, bir şeyler inşa etmeye odaklanmak için en iyi zaman, piyasanın soğuduğu zamandır.
