Piyasada işler kötü gittiği zaman insanlar başka şeylerle ilgilenmeye başlıyor. Bunu Bitcoin için dünyadaki Google Trend skorundan görebiliyoruz (35/100). Kimisi terste kaldığı için portföyüne dahi bakmak istemiyor. Kimisi yatay piyasadan sıkılıp farklı alanlara yöneliyor. Ancak işler pozitife döndüğünde herkesin piyasaya döndüğünü görüyoruz.
Peki bu ara vermenin bize bir yararı veya zararı var mıdır?
Bu konuya blokzincir projelerini veya kripto piyasasını anlamak gözüyle bakarsak ara vermenin hedefimize ulaşma konusunda bize zarar verdiğini söyleyebiliriz. Her konuda olduğu gibi kripto sektöründe de emek vermek, doğru aksiyonları almak bileşke bir etki oluşturuyor. James Clear’ın Atomik Alışkanlıklar kitabında bahsettiği gibi bir sistem kurup üst üste attığımız doğru adımlar bizi hedefimize ulaştıracak anahtardır.
Evet, piyasada kalmak önemli. Ancak piyasadayken ne yaptığımız daha da önemli. Yaptıklarımızı “hatalar” ve “doğru aksiyonlar” başlıklarıyla inceleyebiliriz.
Öncelikle mevcut piyasa koşullarında yapabileceğimiz hataları tartışalım:
1- Çok fazla risk almak: Akıllı düşmek demek bu tarz yatay ve düşüş yönlü piyasada ekstra risklere girmeden fırtınadan minimum hasar almak demek. Sıkıcı piyasayı biraz neşeli hale getireyim derken tokendan tokena geçiş yapmak elimizdekinin de uçup gitmesine sebep olabilir.
2- Sürekli portföyümüzü kontrol etmek: Birçok kişiden günde birden fazla kez portföylerini kontrol ettiğini duyuyorum. Eğer aksiyon planımız net değilse ve piyasa bir anda yüzde 100 artmayacaksa (ki bu çok düşük bir ihtimal) portföyümüzü sık sık kontrol etmemiz sadece vaktimizi çalan bir alışkanlık.
3- Zayıf projelere ekleme yapmak: Bu durum psikolojide “recency bias” olarak geçiyor. “Fiyatı çok düştü, alayım zaten artar” beklentisiyle yatırım yapmak genellikle vasat bir performans sağlıyor. Aksine fiyat olarak iyi tutunan güçlü projeleri tespit etmek daha pozitif sonuçlar verecektir.
4- Kendimizi başkalarıyla kıyaslamak: X kişisinin portföyü şu kadar, Y kişisi bunları biliyor gibi birçok şey sıralayabiliriz. Ancak herkesin yolculuğu görselde görüldüğü gibi kendine özel, bu nedenle kendimizi sadece eski halimizle kıyaslayıp hatalarımızdan dersler alarak ilerlemeliyiz. “Ya varlıklarımı büyütürüm ya da tecrübe kazanırım” mentalitesi bize uzun vadede kesinlikle kazandıracaktır.
Trend oluşturacak konu başlıklarını tespit edebilmek için markette kalmak önemli. Bununla birlikte markette geçirdiğimiz süreyi de verimli kullanmalıyız. A kişisi bugün ne yapmış, B kişisi C kişisiyle tartışmış bilgileri bize bir şey kazandırmaz. Dolayısıyla bu tarz içerikleri sessize almalı ve hedefimize odaklanmalıyız.
Yapabileceğimiz hatalardan bahsettik, şimdi de alabileceğimiz doğru aksiyonlara bakalım:
Diyelim ki günlük iki saatimiz var. Bu vakitle mevcut piyasa koşullarında neler yapabiliriz?
1- İçerik üretmek:
Bu başlığın faydaları saymakla bitmiyor. Belli bir topluluğa ulaştığınız zaman proje ekipleriyle iletişim kurabiliyorsunuz, bu sayede projelerle ilgili bilgileri ilk siz almış oluyorsunuz, diğer içerik üreticileri ile tartışma fırsatı buluyorsunuz, blokzincir aktivitelerine davet ediliyorsunuz, dijital markanızı oluşturup sosyal medya platformlarından ve iş birliklerinden ek gelir oluşturabiliyorsunuz…
Kişisel not: Bir kitabımın son sayfasına 2015 yılında “Artık YouTube kanalımı aktif hale getirmeliyim” yazmışım. Eğer bu aksiyonu alsaydım şu an muhtemelen farklı bir seviyede olurdum. Ancak aynı cümleyi 2030 yılında da kurmamak için bu notu 2023 yılında okuduktan sonra içerik üretmeye başladım ve son bir yıldır düzenli içerik üretiyorum.
Ek bilgi olması açısından geçtiğimiz yıl hangi sosyal medya platformu ne kadar büyümüş görselde bulabilirsiniz.
2- Tartışma grupları kurmak veya bu gruplara dahil olmak:
Kendi karar mekanizmamız bizi yanıltabilir. Yeterince araştırma yapmamış olabiliriz, bir projeye dair yanlı düşünüyor olabiliriz… Ayrıca devasa bir sektörde araştırma yapıyoruz, sadece yapay zeka kategorisinde dahi yüzlerce proje var. Bu nedenle farklı fikirlere, tartışmaya ve işin doğrusunu bulmaya ihtiyacımız var.
Tartışma grupları sayesinde (Telegram, Discord, vb.) hedefimize doğru çok daha hızlı ve etkili ilerleyebiliriz. Tabii kurduğumuz veya dahil olduğumuz grubun faydalı bir grup olduğundan emin olmamız gerekir çünkü vakit kaybedecek ekstra bir alana daha ihtiyacımız yok.
Bu grup veya gruplardan edineceğimiz bilgiler doğru projeyi seçmemizi sağlayacaktır. Eğer yatırım yaptığımız proje istediğimiz fiyat aksiyonlarını göstermiyorsa bu durum bizi tereddüte götürebilir. Bu durumda projenin ekibinden ve yol haritasından eminsek sabırlı olmalıyız (doğru projeyi bulmak bu nedenle çok önemli). O proje zaman içerisinde (product/market fit: proje marketin ihtiyacına tam anlamıyla cevap verdiğinde) görseldeki gibi hareket edecektir.
3- Sistemler kurmak:
Nasıl ki kilo vermek istediğimizde bunun reçetesi spor yapmak ve diyet yapmaksa, yine nasıl ki sosyal medya hesabımızı büyütmemizin yolu düzenli ve etkili içerik üretmekse; kripto sektöründe başarılı olmamızın reçetesi de yaptığımız al/sat işlemlerinin tarihçesini oluşturmak, doğru projeleri tespit edecek kontrol listeleri hazırlamak, ne zaman alıp ne zaman satacağımızı bir sisteme oturtmak olmalı. Kurduğumuz sistem sayesinde araştırmalarımızı çok daha hızlı yapıp aksiyon alma ve karar verme sürecine daha fazla vakit açabiliriz. Piyasaya her gün onlarca token çıkıyor, bunların her birini 10 dakika incelesek gün biter. Bu nedenle baktığımız anda en azından projelerin yarısını eleyeceğimiz bir bilgi seviyesine çıkmamız gerekiyor. Sonrasındaysa bir kontrol listesi uygulayabiliriz. Bu kontrol listesinde ekip, tokenomi, kategori, kod güvenliği, topluluk, pazarlama gibi başlıklar olabilir. Bu liste uzatılabilir ancak burada bahsettiğim başlıklar ile birçok projeyi eleyip filtremize takılan üç-beş proje bulabiliriz.
4- Yeni yetenekler kazanmak:
Doğru Discord ve Telegram gruplarına dahil olmak bize biraz avantaj sağlayabilir. Sosyal medyada doğru kişileri takip etmek de epey faydalı olur. Ancak projeleri ilk bulanlardan biri olmak istiyorsak farklı yetenekler de kazanmalıyız. Diğerlerinin bilmediği bir şeyi bilmeli, onlarda olmayan bir yeteneğe sahip olmalıyız. Bir projeyi erkenden keşfetmenin iki yolu var: İlk yol içeriden bilgi almak. Bu bilgiye danışmanlar, ekibin iletişimde olduğu yatırım evleri, içerik üreticileri vb. erişebiliyor. Diğer yol ise onchain verileri takip etme yeteneği kazanmak. Nansen, Dune, Arkham gibi araçları kullanıp cüzdan hareketlerini ve varlıkları takip edip alttaki görselde yeşil renkteki kesime dahil olmalıyız.
Kalabalıklardan daha farklı davranmak
Hatalarımızdan ders alıp üstteki aksiyonları alabilirsek projelere erkenden dahil olabiliriz. Trendlerin çok hızlı oluşup markette yönün çok hızlı değiştiği bu sektörde akıllı düşüp hızlı bir şekilde kalkabilmenin yolu bir şeyleri kalabalıktan farklı yapmaktan geçiyor. Bu sayede bir yandan mevcut market koşullarında portföyümüzü yönetmek için sistemimizi çalıştırırken diğer yandan yeni yetenekler kazanmak için zaman oluştururuz.
Özellikle yazının son kısmında onchain aktivitelerini incelemenin öneminden bahsettikten sonra artık önümüzdeki haftanın yazısını da belirlemiş olduk. Bir sonraki yazımda trendleri erkenden fark etmek ve trendin oluştuğu kategorideki projeleri hızlıca incelemek için nasıl bir sistem kullanabiliriz, bu konudan bahsedeceğim.
