Uzun süredir beklenilen ve kripto sektörünün yakından takip ettiği kripto yasası, geçtiğimiz gün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tanıtıldı. Yasa teklifi, birbirinden önemli maddeleriyle kamuoyunda ses getirdi.
16 Mayıs Perşembe günü Türkiye kripto ekosistemi adına tarihi bir an yaşandı. Basın mensuplarının karşısına geçen AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler ve AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer İleri, kripto düzenlemelerine ilişkin detayları paylaştı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan kripto yasası teklifi, Sermaye Piyasası Kurulu’ndan TÜBİTAK’a kadar önemli kurumları da ekosisteme dahil etti. Yasa teklifinde, ödemelere ve borsalara dair çarpıcı detaylar yer aldı.
Kanun teklifinde yer alan ve birçok yatırımcının merak ettiği konu başlıklarını sizler için derledik. İşte detaylar…
Global borsalar yasaklanmayacak, ancak…
Kripto yasası Türkiye’de ofisi olmayan, SPK’dan gerekli lisansı almayan veya merkeziyetsiz hizmet veren borsaları yasaklamayacak.
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer İleri, Türk vatandaşlarının yurt dışı platformlarda (merkezi veya merkeziyetsiz borsalar) hesap açarak işlem yapmaya devam edebileceklerini söyledi. İleri, Türkiye’de yaşayanların yurt dışı herhangi bir borsada işlem yapmasının yasaklanmayacağını belirtti.
İleri, söz konusu borsaların Türkçe web sitesi açması, Türkiye’de yaşayanlara yönelik reklam çalışması yürütmesi ve Türk yatırımcılara yönelik faaliyetlerde bulunması durumunda SPK’dan lisans almak zorunda kalacaklarını aktardı. Bu durumun olmaması halinde, söz konusu borsalara yaptırım uygulanabilecek.
Kripto varlıklar tanımlandı
Türkiye’nin kripto yasası, kripto varlıkları tanımlayacak. Genel kavram olarak kullanılan “kripto varlık”, çok geniş bir ürün kümesine sahip olması nedeniyle gruplara ayrılacak. Kripto varlıkların tanımlanması, yasanın her varlığa, bulunduğu grup şartları uyarınca yaklaşılmasını sağlayacak.
Türkiye, kripto varlıkları tanımlaması ve bu varlıkları ayrı gruplara koymasıyla büyük bir açığı kapatabilecek. Yasa teklifine göre, menkul kıymetlere özgü olan kripto varlıklar, “menkul kıymet kripto varlıkları” olarak nitelendirilecek. Elektronik ödeme ve çeşitli transferler için tasarlanan kripto varlıklar ise “elektronik para kripto varlıkları” olarak tanımlanacak. Dağıtık defter teknolojisini veya benzer bir teknolojik altyapıyı geliştiren kripto varlıklar ise “fayda kripto varlıkları” olarak görülecek.
Yasa teklifi, bu gruplandırmalardan farklı olarak kripto varlığın değerinin arkasındaki etmenleri de inceleyecek. Bu inceleme ile varlığın stabil ve stabil olmayan şeklinde ikiye ayrılması sağlanacak.
Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) yetki verildi
Borsa İstanbul’da aktif faaliyet gösteren Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), kripto varlıklar üzerinde de denetim sahibi olacak. Kanun teklifine göre, sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracına ilişkin esasların belirlenmesi konusunda SPK yetkilendirilecek.
Bir kripto varlık, satıldığı kişilere “ne vadettiği” ile dikkate alınacak. Bir şirkete ortaklık vaadiyle para toplanması halinde, bunu temsilen halka kripto varlık verilmesi işin özünü değiştirmeyecek. Diğer vaat yöntemlerinde olduğu gibi söz konusu faaliyet de SPK tarafından irdelenecek.
Fayda kripto varlıkları ve elektronik para kripto varlıkları gibi alanlarda ise SPK dışındaki kurum ve kuruluşların da görevleri olabilecek. Yasa teklifi, SPK dışındaki kurum ve kuruluşların diğer mevzuattan kaynaklanan görevlerini saklı tutacak.
İlk satışı gerçekleştirilen kripto varlıkların, sonrasında kripto varlık alım satım platformlarında işlem görmesi, varlıkların bulunduğu kategoriden bağımsız olarak SPK tarafından denetlenecek.
Belirli nitelikteki kripto varlıklar ile sınırlı olmak üzere SPK tarafından dağıtım ve satış izni verilmesine yönelik düzenleme oluşturulacak. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ise bu sürece teknik destek verecek.
Kripto borsalarına şeffaflık zorunluluğu
Kripto yasası, kripto varlık hizmet sağlayıcılarını (kripto borsaları, platformları) şeffaflık ilkesine uymaya itecek. Borsaların, faaliyetleri, kripto varlıkları saklaması, Türkiye’de yaşayan kripto yatırımcılarının/trader’ların yaptığı işlemler denetlenebilecek.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulması ve faaliyet göstermesi için SPK’dan izin alması zorunlu kılınacak. Borsalar, SPK’nın onayı olmadan hizmet veremeyecek.
Platformların faaliyet şartlarına, organizasyon yapılarına, sermayelerine, bilgi sistemlerine, pay devirlerine, yönetici ve personeline ilişkin esasların belirlenmesi konusunda SPK’ya tam yetki verilecek.
Borsaların SPK’dan lisans alabilmesi için TÜBİTAK’ın onayından geçmesi zorunlu kılınacak. Borsalar, bilgi sistemleri, teknolojik altyapıları konularında TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uymak zorunda kalacak.
Kripto para listelemesinden TÜBİTAK sorumlu
Özgün blokzincir oluşturan ve bir teknolojiyi temsil eden kripto varlıkların satış ya da dağıtımının yapılması da düzenlenecek. Bu kapsamda, kripto varlıkların satış ya da dağıtımında SPK tarafından belirleme yapılacak. Söz konusu niteliğe sahip kripto varlıkların belirlenmesi aşamasında ise TÜBİTAK görev alacak.
Kripto borsaları, platformda işlem görecek veya ilk satış arzı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve delist (borsadan çıkarma) edilecek kripto paralara yönelik prosedür oluşturmak zorunda kalacak. Kurul, bu konu özelinde ilke ve esaslar belirleyebilecek. Belirlenecek ilke ve esaslarda, TÜBİTAK’ın görüşü alınacak.
Kripto yatırımcılarına/trader’lara karışılmayacak
Kripto yasasında, kripto yatırımcıları veya trader’lardan ziyade kripto hizmet sağlayıcıları hedef alındı. Kripto yatırımcıları veya trader’lar, herhangi bir şekilde vergi ödemeyecek. Türkiye vatandaşı yatırımcılar, istedikleri kripto para birimlerine istedikleri borsadan yatırım yapabilecek. Yasa teklifinde, yatırımcılara/trader’lara ait herhangi bir işlem vergisi veya gelir vergisi görünmüyor.
Kripto yasası, kripto varlıkların tanımlanmasını ve kripto varlık hizmet sağlayıcıların düzenlemelere uymasını sağlıyor. Bu nedenle kripto yatırımcıları, olası bir kripto varlığa veya hizmet sağlayıcıya yapılan yaptırımlardan etkilenebilir. Bu durum haricinde, yatırımcılar istedikleri altcoin’leri alıp satmakta özgür olacak.
Kaldıraçlı işlemler yasak değil, ancak…
Kripto yasası, mevcut teklifte kaldıraçlı işlemleri hedef almadı. Kripto yatırımcıları/trader’lar, daha önce olduğu gibi kaldıraçlı (vadeli/marjin) işlemler yapmaya devam edebilecek. Türkiye’de hizmet veren borsaların kaldıraçlı işlemler sunmaması sebebiyle, bu işlemler global borsalardan yapılabilecek.
Söz konusu global borsalar, SPK’dan lisans almadığı halde Türkçe dil desteği, Türkçe reklamlar ve Türkçe arayüz sunması halinde çeşitli yaptırımlara tabi tutulacak.
Teklife göre, yatırımcı istediğini yapmakta özgür, ancak yatırımcının faaliyet gösterdiği platform Türkiye’ye ayak basarsa SPK ve TÜBİTAK denetiminden geçmek zorunda.
Kısacası, global borsalar yasaklanmayacağı için Türkçe dil desteği vermeyen ve Türkiye’de pazarlama faaliyeti yürütmeyen borsalarda kaldıraçlı işlemler uygulanabilecek. SPK’dan lisans alan borsalarda ise kaldıraçlı işlemler yapılamayacak.
Kripto işlemleri kayıt altına alınacak
Kripto borsaları veya platformlar, tüm transfer işlemlerini kayıt altına alacak. Platform nezdindeki işlemlerin kayıt altına alınması ile birlikte uluslararası ilkelere uygun bir şeffaflık sağlanacak. Bu kapsamda, uluslararası kuruluşlar tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde, kripto varlık transfer işlemlerinde SPK ve Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından yapılan düzenlemelere uyulması zorunlu kılınacak.
Borsalar, müşterilerinin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve fon transferlerinin gerçekleştirildiği hesaplara ilişkin kayıt tutacak. Borsa müşterilerinin kripto varlık transfer işlemlerinde Kurul ve MASAK tarafından yapılan düzenlemelere uyulacak.
Kripto varlıklar bankalarda saklanabilecek
Kripto borsaları, müşterilerine ait tüm kripto varlıkları müşterilerin kendi cüzdanlarında tutmak zorunda kalacak. Müşteriler, kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ilişkin saklama hizmetini Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BBDK) tarafından uygun görülen bankalarda tutabilecek.
Kurul, her bir kripto varlık için veya bunların dayandığı teknolojik özellikler ya da kripto varlıkların nitelik ve nicelikleri kapsamında saklama konusunda ayrı esaslar belirleyebilecek.
Kripto varlıklar takip edilecek ve haciz uygulanabilecek
Kripto yasası, kripto borsalarının varlıklarıyla kripto yatırımcılarının varlıklarını ayırmayı amaçlıyor. Böylelikle borsa varlıkları ve yatırımcı varlıkları ayrı ayrı takip edilecek.
Kripto yatırımcılarının ne kadarlık varlığa sahip olduğu veya ne kadarlık bir yatırımı olduğu görülebilecek. Yatırımcıların kripto varlıklarına el konulabilecek. Ayrıca kripto varlıklar, haciz edilebilecek.
Vergi konusu netleşti
Yasa teklifinde, kripto varlıklar üzerinde uygulanacak vergi konusu da netleşti. Söz konusu yasa teklifinde, kripto yatırımcılarını veya trader’ları kapsayan bir vergi bulunmuyor.
Kripto yasasına göre, kripto varlık hizmet sağlayıcıları (borsalar) gelirlerinin yüzde 1’ini SPK’ya ve yüzde 1’ini TÜBİTAK’a verecek. Böylelikle kurumlar borsaların gelirlerinden yüzde 2 vergi alacak.
Soğuk cüzdan kullanılabilecek
Kripto yasası, kripto yatırımcılarının kendilerine ait cüzdanları kullanmalarını mümkün kılacak. Kripto yatırımcıları, varlıklarını borsalarda, BBDK tarafından uygun görülen platformlarda veya soğuk cüzdanlarda saklayabilecek.
Kripto yatırımcılarının kendi cüzdanlarında bulundurmadıkları varlıklar için uğrayabileceği hak kayıpları kendi sorumluluğunda olacak.
Kripto varlıkların yastık altı saklanma yöntemi olarak bilinen soğuk cüzdan uygulaması da devam edecek. Kripto yatırımcıları, varlıklarını bireysel cüzdanlarda veya üçüncü taraflarca saklayabilecekler. Soğuk cüzdan hizmetini, SPK tarafından yetkilendirilen ve BBDK tarafından uygun görülen bankalar ve diğer kuruluşlar sunabilecek.
