Bu haftaki yazımda Moxie Marlinspike’ın blokzincir teknolojisi üzerine yapmış olduğu eleştiriyi ele alacağım. Bu eleştiri yeni yapılmadı, Moxie’nin blogunda 7 Ocak 2022’de yayınlandı, ancak benim bu yazıyı ele almadan önce biraz daha meseleyi sindirmem gerekti. Zamanı çok geçmeden hem bu eleştiriyi (Ref:1), hem de Ethereum Vakfı yöneticisi Vitalik Buterin’in buna cevabını (Ref:2) ele almam gerekiyor. En sonunda da bu konular hakkında kendi görüşlerimi yazacağım, ancak konunun uzunluğu nedeniyle yazımı iki parçaya (iki haftaya) bölmek zorundayım.
Şimdi sırasıyla:
A) Moxie kimdir? (aşağıda)
B) Neler yazmış? (aşağıda)
C) Vitalik ona nasıl cevap vermiş? (gelecek haftaki yazımda)
D) Bu konuda benim düşüncelerim neler? (gelecek haftaki yazımda)
A) Moxie kimdir?
Moxie Marlinspike takma ismi, asıl adının Matthew Rosenfeld olduğu söyleniyor; Amerikalı bir kriptolojist ve yazılımcı, meşhur Signal uygulamasının baş geliştiricisi ve bundan daha önemlisi Signal Protocol adı verilen şifreleme yönteminin mucidi. Bu şifreleme yönteminin hangi chat platformlarında standart olarak kullanıldığını söylersem sanırım bu kişinin önemi daha iyi anlaşılır: Signal, WhatsApp, Facebook Messenger ve Skype. Ayrıca Twitter şirketinin de eski güvenlik yöneticisiymiş, bunu da hakkındaki Wikipedia maddesinden öğreniyoruz. (Ref:3)
Moxie kısa süre önce (bu yazıya konu olan blog yazısını yazdıktan 3 gün sonra) kurucu ve CEO’su olduğu Signal Messenger LLC isimli, Signal mesajlaşma uygulamasının sahibi olan şirketin yönetiminden ayrıldı. Kimliğinin etrafında pek çok söylenti ve dedikodu olan bu arkadaşın bir zaman önce Amerikan devletiyle bir anlaşma yapmış olduğu ve WhatsApp ve Messenger gibi uygulamalarda kullanılan şifreleme metodunun detaylarını onlara teslim ettiği ya da etmek zorunda kaldığı da söylentiler arasında. Hatırlarsınız bir bir buçuk sene kadar önce WhatsApp’dan hızlı bir kullanıcı çıkışı olmuş ve aniden kullanıcıların bir kısmı Telegram’a bir kısmı da Signal’e geçmişti. İşte o dönemde bu “şifreleri teslim etme” olayı gerçekten olmuş olabilir, benim konu hakkında birinci elden bilgim olmadığı için burada susmam lazım. Ancak bu bilgi okuyucularımın kafasında bu kişi hakkında hemen değersiz fikirler oluşturmasın diye eklemek isterim ki, Moxie’nin geçmişinde, internetteki güvenlik açıkları ve nasıl iyileştirilebilecekleri hakkında pek çok makalesi ve girişimi bulunuyor. Yani kısacası Moxie, iş internet güvenliği ve online mesajlaşma söz konusu olduğunda öyle yabana atılacak birisi değil, dünyada belki de bu konulardaki en yetkin araştırmacı.
İşte burada profilini vermeye çalıştığım Moxie Marlinspike isimli araştırmacı, 7 Ocak günü yazmış olduğu blog yazısında, kendisinin de itiraf ettiği gibi daha önce hiç ilgilenmemiş olduğu blokzincir teknolojisi üzerine yaptığı kısa araştırmanın neticelerini kaleme almış: 10 Ocak günü de Signal CEO’luğundan ayrıldığına göre belki bundan sonra o da bir blokzinciri girişimi başlatacaktır, kim bilir.
B) Neler yazmış?
Evet, şimdi gelelim Moxie’nin blogunda neler yazdığına…
Yazının hemen girişinde Moxie bize henüz “Tüm dünya varlıklarını bir enstrüman ekonomisine taşımaya hazır olmadığına” ve bu konuda gençler arasında gördüğü heyecanı paylaşmadığını belirtiyor. “Tamamen teknolojik seviyeden baktığımda henüz ikna olmadım” diyor.
Yeni blokzincir teknolojileri için kullanılan web3 teriminin yeterince açık olmadığını, söylenenlerden de, web2’deki zenginliğin gayri merkezi olarak bizlere yeniden sunulacağını çıkarttığını söylemiş.
Temel eleştiri noktalarını da madde madde yazmış:
- 1990’larda, yani web1 zamanında, kullanıcılara söylenen kendi sunucunu kendin kurmalısın cümlesinin insanların istediği şey olmadığının zamanla anlaşıldığını ve bir noktada bizlere hazır bir şekilde bu sunucuları kuran şirketlerin (Google, facebook, Twitter gibi) devreye girdiğini söylüyor.
- Bir protokol, bir platforma göre çok daha yavaş gelişir diyor. Burada da Moxie okuyucuya örnek olarak, 30 yıllık gelişimine rağmen email sistemlerinin hala şifrelenmiş olarak çalışmadığını buna karşılık WhatAapp uygulamasının mesajlarını uçtan uca şifrelemeye (buna İngilizcede e2ee, yani end to end encryption deniliyor) bir yıl içinde geçmeyi başardığını anlatıyor.
Moxie, bu problemin gayri merkeziliğin bir sonucu olduğunu, birbirine paralel işleyen yapıların gelişimini de paralel sürdürdüğünü ve özellikle dağıtık protokollerin bu özelliğinin teknolojik gelişime sekte vurduğunu anlatmış. Bu nedenle de, web2’de olan hadisenin 1990’larda sıkışıp kalmış bir teknolojinin hızlı bir şekilde merkezileştirilip halka sunulması olduğunu ve nihayet 2004’ten sonra bunun bir başarı kriteri haline geldiğini anlatmış. “Ancak web3 bunu başka şekilde çözdüğünü iddia ediyor” diyerek bu yeni teknolojiyi anlamak için bir iki DApp (merkeziyetsiz uygulama) yazıp ek olarak da etkileşimli bir NFT uygulaması yaratmayı denemiş. Yaptığı denemeler sonucunda bazı sonuçlara varmış Marlinspike.
Web3’ün destekçileri tarafından söylenen bir artısı, kullanıcıların Facebook gibi tekellere teslim olmadan kendi verilerini kontrol edip bunlardan para kazanabilecekleri ve paylaşılan internet alanını bağımsız olarak kullanabilecekleriydi. Ancak Marlinspike, web3 ekonomisi üzerindeki gücün şimdiden birkaç bireysel platform etrafında toplandığını söylüyor.
Çoğu web3 platformu, Ethereum blokzinciri üzerinde çalışmakta, NFT pazaryeri sitesi OpenSea de hemen tüm NFT pazarına hakim olmuş diyen Marlinspike, web3’ün bu kilit oyuncular etrafında konsolidasyonunun, “merkezi olmayan” web’in mevcut web2 internetinin daha az verimli ve daha az özel (private) bir versiyonuna dönüştüğü anlamına geldiğini söylüyor. Tüm bunların bir özetini Moxie’nin blogundaki şu cümlede bulabildim:
“Web1’in neden web2 haline geldiğinin tarihi göz önüne alındığında, web3 hakkında bana garip gelen şey, Ethereum gibi teknolojilerin web1 ile aynı örtülü tuzaklarla dolu olmasıdır. Bu teknolojileri kullanılabilir kılmak için, millet yine platformlar etrafında birleşiyor. Sunucuları sizin için çalıştırıp ortaya çıkacak yeni işlevleri eskiden olduğu gibi Infura, OpenSea, Coinbase, Etherscan gibi özel şirketler geliştiriyor olacaklar”
Gayet makul bir eleştiri gibi duruyor Moxie’nin blogunda yazdıkları, ve özellikle sondaki iki maddesi çok önemli şeyler söylüyor. Bu iki maddenin çevirisini paylaşıyorum:
- Kabul etmeliyiz ki, alttaki yapıyı dağıtık bir biçimde tasarlamadan, salt güveni dağıtabilen sistemler tasarlayarak insanlar kendi sunucularını çalıştırıyor olmayacaklar. Bu, merkezileştirilmiş istemci/sunucu ilişkilerinin kaçınılmaz sonucunu kabul eden ve anlayan, ancak güveni dağıtmak için (altyapı yerine) kriptografi kullanan mimariler oluşturmamız gerektiği anlamına gelir. “Kripto” kavramı üzerine kurulmuş olmasına rağmen, web3 hakkında benim için en şaşırtıcı olan şeylerden biri, kriptografinin burada ne kadar az kullanıldığıdır!
- Yazılım geliştirme yükünü azaltmaya çalışmalıyız. Şu anda, yazılım projeleri çok büyük miktarda insan emeğini gerektirmektedir. Nispeten basit uygulamalar bile, bir grup insanın her gün, günde sekiz saat bilgisayar başında oturmasını gerektiriyor. Bu eskiden böyle değildi: bir yazılım projesinde çalışan 50 kişinin “küçük bir ekip” olarak görülmediği zamanlar vardı. Yazılımların, bu kadar çok ve özelleşmiş insanın odaklanmasını gerektirdiği sürece, daha vizyonlu hedeflerden ziyade, her gün o odada oturan insanların çıkarlarına hizmet etme eğiliminde olacağını düşünüyorum. Teknolojiyle olan ilişkimizi değiştirmenin yolunun muhtemelen yazılımın daha kolay üretilmesinden geçeceğini düşünüyorum, ancak hayatım boyunca bunun tam tersinin gerçekleştiğini gördüm. Ne yazık ki, dağıtık sistemlerin işleri daha karmaşık ve daha zor hale getirerek, bu eğilimi daha da kötüleştirdiğini düşünüyorum.
Haftaya Moxie’nin bu esaslı eleştirisine Vitalik Buterin’in nasıl cevap verdiğini inceleyeceğiz. Ardından da tüm bunlar üzerine kendi görüşlerimi sizlerle paylaşacağım.
Referanslar:
1) https://moxie.org/2022/01/07/web3-first-impressions.html
2) https://www.reddit.com/r/ethereum/comments/ryk3it/my_first_impressions_of_web3/hrrz15r/
3) https://en.wikipedia.org/wiki/Moxie_Marlinspike
