Geçen haftaki yazımda Moxie Marlinspike’ın blokzincir teknolojisi üzerine yapmış olduğu eleştiriyi ele almıştım. Bu hafta da bu eleştiriye Ethereum vakfı kurucularından Vitalik Buterin’in cevabını size aktaracağım ve en sonda da konuyla alakalı kendi görüşlerimi yazacağım.
Şimdi sırasıyla:
A) Moxie Marlinspike kimdir? (geçen haftaki yazımda)
B) Neler yazmış? (geçen haftaki yazımda)
C) Vitalik ona nasıl cevap vermiş? (aşağıda)
D) Bu konuda benim düşüncelerim neler? (aşağıda)
C) Vitalik Moxie’ye nasıl cevap vermiş?
Moxie’nin yazısına (Ref:1) bir Reddit post’u (Ref:2) ile cevap veren Vitalik ise temelde şunları demiş:
Öncelikle Moxie’nin kullandığı “server” kelimesine itiraz etmiş: “Bence sunucu kelimesi blokzinciri bağlamında pek faydalı değil”, farklı farklı incelenmesi daha yararlı olacak kavramları bir arada ifade etmiş Moxie” diye başlamış Vitalik.
Özellikle, bir kullanıcının blokzincirine bağlanabileceği aşağıdaki yolları düşünelim:
- Bir kişi -örneğin- Binance hesabını kullanarak alım-satım yapabilir.
- Infura API uç noktasına blokzinciri durumunun ne olduğunu soran bir parça kod çalıştırır, ve cevaba güvenir. Ancak, anahtarlar yine de yerel olarak tutulur; kod, işlemleri yerel olarak imzalar ve bunları yeniden yayınlanmak üzere Infura API’sine geri gönderir.
- Herşey (2) ile aynı, ancak bu defa kod ayrıca blok başlıklarındaki imzaları doğrulamak için bir light client (yazılım açısından fazla yükü olmayan bir istemci) çalıştırır ve bireysel hesap ve depolama verilerini doğrulamak için Merkle kanıtlarını kullanır.
- Herşey (3) ile aynı, ancak bu defa kod N farklı şirket tarafından yürütülen N farklı API uç noktasıyla konuşur, bu nedenle bağlantının güvenilir olması için yalnızca 1 tanesinin dürüst yanıtlar vermesi yeterlidir.
- Herşey (4) ile aynı, ancak kod bu defa N tane API uç noktasını önceden belirtmek yerine doğrudan bir p2p ağına bağlanır.
- Herşey (5) ile aynı, ancak kod ayrıca veri örneklemesi yapar ve sahtekarlık kanıtlarını inceler, böylece geçersiz blokları algılayabilir ve reddedebilir.
- Kişi tam bir onaylama (validator) düğümü işletebilir.
- Kişi madencilik/stake etme faaliyetine de katılan bir tam onaylama düğümü işletebilir.
Vitalik’in tam bir nerd yazılımcı kafa yapısı sergilediği bu maddeleriyle anlatmak istediği, blokzincir konusunda gidilmesi gereken yolun daha tam gidilmediği ve gidilecek daha epey mesafe olduğu.
Ondan alıntı yapmaya devam ediyorum:
“Şu anda sadece (1), (2), (7) ve (8) fizibil, dahası, (7) ve (8) çoğu kullanıcı için epey pahalı seçenekler.” Ardından çok karmaşık bir cümle patlatmış:
Aslında, blokzincirlerin gayri merkeziliğin ve kendi kendine sunucu işletmenin geleceği olmasının tüm nedeni, 7/24 çevrimiçi kalan bir sunucu çalıştırmanın (8)’den bile daha zor olmasıdır: eğer stake düğümünüz zamanın yalnızca %95’inde çevrimiçi ise, şanslısınız demektir; oysa işlettiğiniz basit bir web sitesi bile zamanın yalnızca %95’inde online ise bu, kullanıcılarınız için ciddi bir sıkıntı demektir.
“Moxie’nin yazısının ikinci yarısındaki eleştirileri, ekosistemin mevcut durumu hakkında doğru bir noktaya temas etmiş gibi görünüyor (şu anda sadece (1), (2), (7) ve (8). maddelerin çalışan kodlarına sahibiz), ancak eleştirilerinin geri kalanı blockchain ekosisteminin nereye gittiği konusunda habersiz gibi duruyor”.
Ve Vitalik bu noktada eksik işler hakkında detaylı bilgi veriyor:
Halihazırda, 3., 4. ve 5. madde üzerinde yoğun çabalayanlar var. Bu çabalar, Moxie’nin kripto konusu içinde çok az kriptografi olduğuna dair iddiasının aksine, büyük ölçüde dünyadaki en son ve en gelişmiş kriptografi çalışmalarına dayanmaktadır: Verkle trees, ZK-SNARK’lar, EVM, BLS imza toplama vb. gibi teknolojiler bunlar.
“Bunların neden hala gerçekleşmediği konusundaki teorime gelince, çoğunun sınırlı teknik kaynaklara ve finansmana bağlı olduğunu söyleyebilirim. Bu işleri merkezi bir şekilde inşa etmek daha kolay olurdu, ancak “doğru yapmak” ciddi çaba gerektiriyor”.
“Bu yüzden, doğru bir şekilde kimliği doğrulanmış gayri-merkezi blokzinciri dünyasının kapımıza geldiğini ve konuya vakıf olmayan birçok insanın düşündüğünden çok daha yakın olduğunu düşünüyorum. Tabii ki, tüm bu teknolojinin inşa edilmesi ve birçok insanın sonuçta umursamaması ve bunları kullanmaması her zaman mümkündür”.
D) Bu konularda benim düşüncelerim neler?
Vitalik Buterin’in, kriptolojinin ağır toplarından Moxie Marlinspike’a verdiği cevabın özeti aynen burada aktardığım gibi. Ne diyor?
Vitalik diyor ki, çalışıyoruz, işimiz bitmedi az kaldı ama yakında bitecek. Benim de fikirlerim ve konuya yaklaşımım senelerden beri Vitalik’in dediklerine inanmak ve beklemek şeklindeydi. Ancak Moxie’in eleştirilerinden sonra bu konuyu düşündüm tekrar ve ona da hak verdiğim yerler oldu. Bir defa şu anda hemen tüm blokzinciri işlemleri MetaMask isimli cüzdan yazılımıyla ve aynen burada 2. maddede Vitalik’in anlattığı gibi kendisi bir Infura düğümüne erişim sağlayan bir API ile gerçekleşiyor. Oysa artık elimizde “light client” ile çalışan uygulamalar olmalıydı. Sonra arayüz çalışmaları da çok zayıf kaldı: Web2 ile Web3’ü birbirine bağlayan arabirimlerin hala oturmadığını, ortalıkta olmadığını söylemem lazım.
Dünyada kripto ile ilgisi bitcoin ve altcoin alıp satmaktan öte olmayan kitle, toplam ilgili insanların %99’u belki. Burada tartışılan konularla sadece küçük bir grup ilgili. Reddit’de Vitalik’in cevabının altına epey bir sayıda eleştirel yorum yazılmış. “Bu kadar para kazandın Ethereum’dan, neden buraya harcamıyorsun” diye yazanlar olmuş. Elbette onların bilmediği bir şey var ki, dünya üzerinde yüzlerce, belki bine yakın çok kalifiye yazılımcıyı Ethereum Vakfı maaşlı olarak çalıştırıyor ve buradaki maddeleri tamamlamak için yoğun emek sarfediliyor. Ancak konular teknik olarak çok zorlu. Web 1.0 zamanındaki gibi kolay değil, HTML ve SSL düzeyinde eskiden yapılmış işlerin çok ötesinde çalışmalara tanık olmaktayız. ZK-SNARK’lar, Verkle Tree dediği şeyler basit işler değil. Batı dünyasında bunları anlayıp kod yazacak kadar matematik bilen yazılımcı yok. Bu tür yazılımcılar neredeyse sıfırdan yetiştiriliyor. Dediğim gibi, kolay para kazanmak varken bu zorlu meselelere eğilen yazılımcılar gerçekten çok fedakarane çalışan kişiler.
Son Söz:
Benim son sözüm şu: Moxie, bu eleştirilerini açıkça iyi ki yazdı. Zaten yazdıktan hemen sonra da 10 Ocak 2022’de CEO’su olduğu şirketinden istifa ettiğini duyurdu. Bence o da burada, yani blokzincir üzerinde çalışmalar yapmayı planlıyor ya da zaten girdi bile. Eğer öyle ise bu da konumuz için çok iyi bir referans olur. Ben Vitalik’e inanmaya devam ediyorum ancak ekosistemdeki temel zaafların Moxie tarafından ortaya dökülmüş olmasını da faydalı ve verimli buluyorum.
Referanslar:
1) https://en.wikipedia.org/wiki/Moxie_Marlinspike
2) https://www.reddit.com/r/ethereum/comments/ryk3it/my_first_impressions_of_web3/hrrz15r/
