Belki de son yılların en başarısız Fed yönetimi ile karşı karşıyayız. Başkan Powell ve ekibi, 2019’da Getiri eğrileri tersine döndüğünde ‘kriz olacak’ uyarılarına kulak tıkadı. Mart 2020’de piyasalar çökünce aşırı miktarda ve çok hızlı para basıp sadece bankalara ve şirketlere değil tarihte ilk kez doğrudan vatandaşlara da para verdiler. Bunun enflasyonu patlatacağını göremediler. Gördükleri zaman da hata yaptıklarını inkar ettiler. Enflasyonun asıl nedeninin para basma değil, virüs nedeniyle yaşanan tedarik zinciri sorunları ve Rusya-Ukrayna Savaşı olduğunu iddia ettiler. “Enflasyon ‘geçici’ olacak” dediler. Enflasyon geçici olmak şöyle dursun hızla arttı.
Powell ve ekibi fiyat artışlarının kalıcı olacağını anlayamadı ve müdahalede geç kaldı. Bu durumda enflasyonu bastırmak için normalden çok daha hızlı faiz artışı yapmak ve dolar yakmak zorunda kaldılar. Sonuç olarak piyasalarda ağır satış baskısı oluştu. Yatırımcılar küresel hisse senedi ve bono piyasalarında Kasım 2021- Eylül 2022 döneminde tam 46 trilyon dolar kayıp yaşadı. (1)
Bu kadar yanlış ve kayıptan sonra belki akıllanırlar diyorsunuz ama heyhat Powell’giller hatalar zincirine devam ediyor. Fed Mart 2022’den itibaren faizleri önce 25 ve sonra 50 baz puan arttırdı. Ardından hızlanarak üst üste 4 kez 75 baz puan artış yaptı. Artış hızını Aralık’ta 50 baz puana Ocak sonunda ise 25 baz puan düşürdü. (2)
Aralık ayında faiz artış hızının düşürülmesi ve daha da düşürüleceği yönünde sinyal verilmesi ile piyasalar yükseldi. ABD Borsa endeksi SP500, 3800 puan seviyelerinden 4200’e doğru arttı. Bitcoin ise 17000 dolarlardan 25000’e yaklaşık %47 tırmandı. Ancak piyasalarda yatırımcıların kazanması, ekonomik aktörlerin kendini daha zengin hissetmesi dolayısıyla daha çok harcama yapması anlamına gelir. Bir başka ifadeyle yükselen piyasalar enflasyonu körükler.
İşte Fed’in faiz artışlarında erken yavaşlamaya gitmesi ve bundan sonra sınırlı sayıda 25 baz puanlık artışlar olacağı sinyali vermesi ile ABD’de enflasyon yeniden alevlendi. Ocak ayında fiyat artış hızının yıllık %6,2’ye düşmesi beklenirken veri %6,4 olarak geldi. (3) Üretici fiyatları da Ocak’ta %0,4 beklentiye rağmen %0,7 yükseliş gösterdi. (4) En kötüsü Fed’in özellikle dikkat ettiği yıllık kişisel tüketim harcamaları (PCE) enflasyonu Ocak’ta %5,3’ten %5,4’e çıktı. (5)
Tüm bu veriler üzerine Fed söylem değiştirmek zorunda kaldı. Başkan Powell Salı günü veriler işaret ederse faiz artış hızını arttıracaklarını söyledi. (6) Bunun ardından türev piyasaların 22 Mart Fed toplantısında faiz artış beklentisi 25 baz puandan 50 baz puana yükseldi. (7)
Powell’ın konuşmasının daha ertesi günü ADP özel sektör istihdam verisi Şubat’ta 205 bin beklenirken 242 bin olarak geldi. Ücretlerde ortalama artış da %7,2 oldu. Üstelik Ocak ayı rakamları da 106 binden 119 bin’e revize edildi. Yani Fed’in onca faiz artışı ve dolar yakmasına rağmen işsizlik artmıyor aksine düşüyor. Vatandaşlar hem harıl harıl iş buluyor hem de çalışanların maaşları enflasyonun üzerinde artıyor. Talebi ve dolayısıyla fiyat artışlarını daha da körükleyecek bir tablo.
Şimdi Powell ve saz arkadaşları büyük bir açmazda. 22 Mart toplantısında 50 baz puan artış yaparlarsa yine hata yaptıklarını kabul etmiş olacaklar. Ancak o zamana kadar 10 Mart Cuma günü bir işsizlik verisi daha ve 14 Mart Salı günü Şubat ayı enflasyon rakamları açıklanacak. Bu veriler de enflasyon açısından kötü gelirse Fed 50 baz puan arttırmayacak da ne yapacak?
Bu durumda 10 ve 14 Mart’ta açıklanacak verilere özellikle dikkat etmek gerek. Kötü senaryolarda günlükte SP500’de 3900, Bitcoin’de 21700 ve Altın’da 1805 desteklerinin kaybedilmesi olumsuz olacaktır.
Kaynaklar:
(1) https://finance.yahoo.com/news/46-trillion-wipeout-stocks-bonds-173928517.html
(2) https://www.newyorkfed.org/markets/reference-rates/effr
(3) https://tradingeconomics.com/united-states/inflation-cpi
(4) https://www.cnbc.com/amp/2023/02/16/producer-price-index-january-2023-.html
(5) https://amp.cnn.com/cnn/2023/02/24/economy/pce-inflation-january/index.html
(7) https://www.cmegroup.com/markets/interest-rates/cme-fedwatch-tool.html
