Bazı endüstri uzmanları ve analistler, DeFi’nin sonunda CeFi’yi devralacağına inanıyor olsa da, bu tür iddialardan emin olmak için henüz çok erken. Bu yazıda CeFi ve DeFi arasındaki bazı önemli farklılıklarından ve benzerliklerinden bahsedeceğiz.
Bitcoin, blok zinciri teknolojisi ve dijital para birimleri etrafında bütün bir endüstrinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bazı kripto para piyasası katılımcıları, merkezi olmayan çözümlerin kademeli olarak geleneksel finansal hizmetlerin yerini alacağını savunuyor. Bu tür iddialarda bulunmak için henüz çok erken olsa da, merkezi olmayan finans (DeFi) ve merkezi finans (CeFi) arasında heyecan verici bir rekabet ve etkileşimin tam olarak kripto para birimi endüstrisinde gerçekleştiği konusunda hemfikir olabiliriz.
DeFi ve CeFi arasındaki temel fark, birincisinin, finansal hizmetlerin tekil varlıklar yerine topluluklar tarafından yönetildiği merkezi olmayan altyapıları içermesidir. CeFi’de tüm operasyonlar bir işletme veya şirketler ve kuruluşlardan oluşan bir konsorsiyum tarafından yönetilir. Bu nedenle mekanizmalar da farklılık göstermektedir.
Kriptoda DeFi Nedir?
DeFi ve CeFi arasındaki farkları anlamadan önce, her bir yaklaşımı ayrı ayrı tanımlayarak başlayacağız. CeFi, Bitcoin’in benimsenmesini ele alan ilk kişi olsa da, bu yılın moda kelimesi DeFi ve onunla başlayacağız.
Özetle, DeFi, geleneksel olanlar da dahil olmak üzere her türlü finansal hizmet ve ürünü oluşturmak için blok zinciri destekli altyapıları ve açık kaynaklı yazılımları destekleyen bir trendi veya hareketi temsil eder. Borç verme, ticaret, para ihracı, ödemeler, sigorta, tezgah üstü (OTC) ticaret, bahis, finansal veriler, varlık yönetimi ve daha fazlası gibi hizmetler hakkında düşünebilirsiniz. Bunu görselleştirmek için DeFi, geleneksel bankacılık hizmetlerini merkezi olmayan mimarilere dönüştürmekle ilgilidir. Böylece topluluklar, bankalar, hükümetler veya düzenleyiciler yerine onları yönetebilir.
DeFi, 2017 sonundan itibaren ilk kripto para tekliflerinin (ICO’lar) çılgınlığına benzeyen şu anda müthiş bir trend. Yeni ekosistem, blok zincir ağları üzerinde geliştirilen finansal uygulamalar etrafında dönüyor. Merkezi olmayan uygulamalar (dApp’ler), güvenli, izinsiz, güvenilmez ağları entegre eder ve hizmetleri yöneten merkezi otoriteyi ortadan kaldırır.
DeFi Projeleri
Çoğu DeFi projesi şu anda akıllı sözleşme gibi akıllı özelliklere sahip açık bir ağ sunan halka açık bir blok zinciri olan Ethereum’a güveniyor. İkincisi, dApp’lerin geliştirilmesini sağlayan kritik bir özelliktir. Akıllı sözleşme, önceden belirlenmiş koşullar karşılandığında otomatik olarak yürütülebilen ve çözülebilen bir blok zinciri kodudur. Bu şekilde, iki veya daha fazla tarafı içeren satışları, işlemleri ve diğer anlaşmaları yürütmek için bankalar ve düzenleyiciler gibi aracılara gerek yoktur.
Kriptoda CeFi Nedir?
Adından da anlaşılacağı gibi, CeFi’de kullanıcılar, çeşitli hizmetler sağlamak için fonlarını depolayan merkezi şirketlere ve kurumlara güvenirler. Şu anda, diğer uygulamalar da popüler olsa da, çoğu CeFi çözümü kripto para birimi ticareti ile ilgilidir.
Çoğu CeFi hizmet sağlayıcısı, kendi yetki alanlarının kurallarına uymak için Müşterinizi Tanıyın (KYC) ve Kara Para Aklamayı Önleme (AML) uygulamalarını uygular. Bu, kullanıcıların kişisel bilgilerini paylaşmaları ve fonların suç faaliyetlerinden gelmediğinden emin olmaları gerektiği anlamına gelir.
Birçok CeFi hizmeti, kullanıcıların özel anahtarlarını saklayan saklama cüzdanlarıyla çalışır. Saklayıcılar, müşterilerin kripto fonlarını uygun bir şekilde tutmak ve yönetmek için mümkün olan her şeyi yapacaktır.
Coinbase, Binance gibi popüler kripto borsalarında işlem yaptığınızda, bir CeFi hizmetiyle ilgilenirsiniz. Bunlar, alıcıları ve satıcıları eşleştirmekten, gerekli özellikleri sunmaktan ve kuralların herkes tarafından uygun şekilde takip edildiğinden emin olmaktan sorumlu merkezi kuruluşlar tarafından işletilen platformlardır. Herhangi bir işte olduğu gibi, ücretlerden elde edilen kar şirket paydaşları arasında paylaşılır.
Ticaret hizmetlerinin yanı sıra şirketler, borçlanma, borç verme, marj ticareti ve diğer finansal hizmetleri sunan CeFi şemsiyesi altına girer.
Binance gibi bazı büyük şirketler, tüm bu kripto hizmetlerini tek bir hesaptan erişmek için birleştiriyor. Müşterilerin çoğu, güvenilir kurumlar olmaları koşuluyla, verilerini paylaşmayı veya bu şirketlerin gözetiminde fon saklamayı kabul etmektedir. Bununla birlikte, en saygın borsalar bile, kullanıcı fonlarını tehlikeye atan bilgisayar korsanlığı saldırıları veya hırsızlıklarla karşı karşıya kaldı. Dolayısıyla bu, CeFi kullanıcılarının bilmesi gereken bir risktir.
Ticari olmayan hizmetler sunan diğer CeFi kripto firmaları Cred, BitGo, Crypto.com ve Nexo’dur.
DeFi ve CeFi: Benzerlikler
DeFi ve CeFi, her ikisinin de aynı finansal hizmetleri içermesi anlamında bazı benzerlikleri paylaşıyor. Bazen son kullanıcı, bir kripto hizmetinin bir DeFi veya CeFi altyapısına dayanıp dayanmadığını fark etmez bile. Şu anda hem CeFi hem de DeFi, spot alım satım, türev alım satım, marj alım satımı, borçlanma ve borç verme, ödemeler ve sabit paraların yaratılması dahil olmak üzere aynı finansal hizmetler grubunu mümkün kılıyor.
Ticaretten bahsetmişken, hem CeFi hem de DeFi platformları, yeni başlayanların zahmetsizce dahil olabilmesi için sezgisel arayüzler oluşturabilir.
Genellikle aynı kişi ve kuruluşlar hem CeFi hem de DeFi projelerinin geliştirilmesine dahil olur. Sonuçta, her iki eğilim de blok zinciri ve dijital para birimlerinin kullanımını savunuyor.
DeFi ve CeFi: Farklar
Her iki eğilimin de temel hedefleri aynı olsa da – merkezi olmayan ledger teknolojilerinin (DLT’ler) benimsenmesini teşvik etmek – birkaç önemli farklılık DeFi ve CeFi’yi iki farklı dünyaya ayırıyor. İşte farklı olan ana yönler:
Kontrol Edilebilirlik
Belirtildiği gibi, CeFi projeleri, her iş yönünü yöneten tek bir varlık veya varlık grubu tarafından kontrol edilir. Başka yerlerde, çoğu DeFi projesini farklı insan ve organizasyon grupları geliştirse de, ortaya çıkan platformlar farklı mekanizmalar aracılığıyla topluluklar tarafından yönetiliyor. Konsensüs algoritmaları durumdan duruma farklılık gösterse de, herhangi bir DeFi projesi, ademi merkeziyetçilikte Bitcoin veya diğer herhangi bir kamu blok zincirini taklit etmeye çalışacaktır.
Bazı DeFi projeleri, sahiplerinin karar alma süreçlerinde yer almalarını sağlayan yönetişim tokenleri sunar.
Özellikler
CeFi ve DeFi hizmetleri, her grup için benzersiz olan çeşitli özellikler sunar. Örneğin, çoğu CeFi projesi saklama çözümleri sunar ve genellikle DeFi’de bulunmayan özel müşteri hizmetleri ekiplerine sahiptir.
Öte yandan, DeFi platformlarında ticaret, ilgili tek bir otorite olmadığı için blok zincirinde gerçekleşir. Bu başarı, otomatikleştirilmiş piyasa yapıcılığı (AMM), likidite havuzları ve verim çiftçiliği ve gözetimsiz takaslar dahil olmak üzere birkaç temel özellik sayesinde mümkündür. Genellikle, DeFi’de KYC gerekliliği yoktur, fonlar işlemin yürütülmesine kadar kişisel cüzdanlarda saklanır. Blockchain altyapıları üzerine kurulu kripto borsalarına merkezi olmayan borsalar (DEX) denir.
Bazı şirketler hem merkezi hem de merkezi olmayan borsalar sağlarken, Binance böyle bir örnektir. DEX platformu, kayıt veya KYC doğrulaması gerektirmez.
DeFi’nin bir başka harika özelliği de geleneksel varlıkların tokenleştirilmesidir. Bu nedenle blok zinciri, diğerleri arasında emtialar, şirket hisseleri, forex çiftleri ve hisse senedi endeksleri dahil olmak üzere herhangi bir varlık veya yatırımın dijital birimlerini oluşturmak için kullanılabilir.
Düzenleme
Başlangıçta, ilk kripto borsaları itibari para dönüşümlerini kolaylaştırdığında, hükümetler Bitcoin ve blok zincirini tam olarak anlamadığı için herhangi bir düzenleme yoktu. Bununla birlikte, bugün çoğu yargı bölgesi kripto operasyonlarını doğrudan veya dolaylı olarak düzenlemeye çalışıyor. Bu, çoğu CeFi platformunun KYC doğrulaması gerektirmesinin nedenlerinden biridir. ABD’de Coinbase, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na (SEC) kayıtlıyken, diğer küresel platformlar merkezlerini Malta veya Estonya gibi kripto dostu yargı bölgelerine taşıdı. Bu arada, Avrupa Komisyonu kripto para birimlerine yönelik en kapsamlı yasal çerçeveyi oluşturmak üzere . Sonuç olarak, CeFi hizmetleriyle bağlantılı olarak daha fazla yargı alanı vardır.
DeFi’ye gelince, bu yeni bir trend ve merkezi olmayan ağların doğası gereği hiçbir yerde düzenlenmiyor. Bununla birlikte, DeFi pazarlarına düzenleme getirmek daha zor olsa bile, BCG Platinion ve Crypto.com tarafından hazırlanan bir araştırma makalesi, DeFi’deki hızlı patlamanın kara para aklama için koşullar yarattığı sonucuna varıyor.
Ücretler
Genellikle, merkezi borsalar platformu korumak, personele maaş ödemek, ürünlerini geliştirmek ve daha fazlası için daha yüksek ücretler talep eder. Başka yerlerde, DEX platformları, saklama hizmetleri sağlamadıklarından ve yönetişim sürecine dahil olan herhangi bir ekibe sahip olmadıklarından işlem yapmak için daha uygun maliyetlidir.
Genel olarak, ücret geliri, likidite sağlayıcıları ve tokenlerini stake etmeyi seçen token sahipleri arasında paylaşılır. Bir örnek, fonları likidite sağlayıcıları arasında ücretlerden dağıtan bir kripto takas platformu olan Uniswap’tır.
Likidite
DeFi’de likiditenin sağlanma şekli çok farklıdır. CeFi projelerinde platformlar, alıcı ve satıcıların siparişlerini forex veya borsacılara benzer şekilde eşleştirir. DeFi’de tüm işlemler blok zincirinde otomatik olarak yapılmaz. Bunun yerine, DEX platformları, bir ticaretin her iki tarafının fonlarını bulmaya teşvik edilen likidite sağlayıcıları tarafından önceden finanse edildiği yenilikçi bir konsept olan AMM’lere güveniyor.
Son olarak, işlem ücretleri, önceki paragrafta belirtildiği gibi likidite sağlayıcıları arasında paylaşılır. Genellikle, likidite havuzları, örneğin BTC/ETH gibi bir ticaret çiftini temsil eden iki bileşenden oluşur. Likidite sağlayıcıları, mevcut orana göre hem BTC hem de ETH’yi kilitleyerek eşit değerlere katkıda bulunmak zorundadır.
Güvenlik
CeFi platformları yüksek düzeyde güvenlik sağlamak için ellerinden gelenin en iyisini yapsa da, bazı önemli borsaların saldırıya uğradığını düzenli olarak öğrenebilirsiniz. Yılın başında Chainalysis, 2019’un şimdiye kadarki en fazla hack saldırısını gördüğünü, ancak çalınan fonların sayısının 2018’e kıyasla büyük ölçüde düştüğünü söyledi.
Platform kullanıcı fonlarını saklamadığından, merkezi olmayan borsalar için böyle bir risk yoktur. Kullanıcıların dikkat etmesi gereken tek şey, DeFi projesinin kullandığı kod ve fikir birliği algoritmasıdır. Bazen altta yatan teknoloji, hatalar ve diğer sorunlarla birlikte gelebilir.
Hız
Yürütme hızı, her platforma ayrı ayrı bağlı olmasına rağmen, hem CeFi hem de DeFi’de nispeten yüksektir. Çoğu borsa, piyasa emirleri için neredeyse anında performans sağlayabilir.
Olasılık
CeFi platformları, geleneksel bankaların simülasyonlarıdır ve potansiyellerini zaten gösterdiler ve hala gösteriyorlar. Öte yandan, DeFi henüz başlangıç aşamasında. Pek çok endüstri izleyicisi, DeFi hizmetlerinin kademeli olarak geleneksel hizmetlerin yerini alacağı ve bankacılık sistemini tehdit edeceği büyük bir devrim öngörüyor.
Yine de bugün itibariyle hem DeFi hem de CeFi kripto endüstrisinde yerlerini almış durumda. Topluluklara yönelik daha hızlı işlemler, çekici getiriler ve mükemmel altyapı sağlarlar.
DeFi ve CeFi: Uygulamalar
Hem DeFi hem de CeFi, spot alım satım, türev alım satım, borç verme ve ödünç alma ve daha fazlası gibi her türlü geleneksel ve kripto ile ilgili finansal hizmetlere uygulanabilir. Fiat’tan kriptoya dönüşümler ve bunun tersi de her iki ekosistemde de mevcuttur. Ayrıca, mekanizmalar farklı olsa da hem DeFi hem de CeFi platformları zincirler arası hizmetler sağlayabilir.
Genel olarak, iki eğilimin benzer uygulamaları vardır, ancak yaklaşım çok farklıdır. Yalnızca DeFi’ye özgü bir şey, varlıkların tokenleştirilmesidir. Örneğin Synthetix, kullanıcıların gerçek dünya varlıklarını temsil eden ERC20 tokenleri olan sentetik varlıklar (synth’ler) oluşturabilecekleri bir DeFi ekosistemine ev sahipliği yapıyor. Kullanıcılar sonunda bu sentezlere likidite sağlayabilir ve bunları özel bir borsada takas edebilir. Sentetik varlıklar, türev alım satım işlemlerini daha esnek, erişilebilir ve şeffaf hale getirebilecek büyük bir potansiyele sahiptir.
DeFi vs CeFi: Hangisine Yatırım Yapılır?
Her iki sektörde de iyi projeler var, ancak DeFi bugünlerde şovu en azından bir yatırımcının bakış açısından yürütüyor. Kripto para borsalarının yerel tokenlerine yatırım yaparak CeFi projelerine doğrudan maruz kalabilirsiniz. Şu anda Binance Token (BNB), Crypto.com Coin (CRO) ve Huobi Token (HT) en popüler CeFi tokenleridir. Ripple’ın merkezi bir şirket olduğu göz önüne alındığında, XRP muhtemelen bir CeFi bileşenidir.
Bununla birlikte, aralarından seçim yapabileceğiniz çok daha fazla DeFi seçeneği var. Bu, özellikle bu sektör henüz bebek aşamasındayken.
Potansiyel risk
DeFi coinleri, riskleri çok iyi anlatan diğer kripto para birimlerinden çok daha değişkendir. Yatırım yaparken uygun risk yönetimi tekniklerine bağlı kalmanız ve asla kaybetmeye hazır olduğunuzdan fazlasını yatırmamanız en iyisi olacaktır.
DeFi ile ilgili bir başka sorun da, ICO alanının birkaç yıl önce yaptığı gibi, artan sayıda dolandırıcılığa ve pump ve dump planına ev sahipliği yapmasıdır. Bu yüzden köklü DeFi projelerine daha iyi yatırım yapmalısınız.
Karlılığa Etkisi
DeFi coinleri, özellikle Bitcoin’in Mart 2020’deki düşüşünün hemen ardından trendi yakalamayı başardıysanız, karlılığınızı artırabilir. UNI, COMP, Maker, SNX ve KNC gibi coinler bu yıl etkileyici getiriler gösterdi. Aynısı Chainlink ve Polkadot gibi DeFi patlamasından yararlanan projeler için de geçerli.
Gelecekte DeFi ve CeFi’den Ne Beklenmeli?
Mali kriz, geleneksel pazarlarla düşük korelasyona sahip sığınak varlıklarının önemini vurgulayacağından, orta vadeli gelecek hem DeFi hem de CeFi için parlak. Ayrıca, hükümetlerin manipüle etmemesi gereken her türlü finansal hizmet için blok zinciri çözümlerinin önemini vurgulayacaktır.
Finansal hizmetleri herkes için erişilebilir kılma potansiyeline sahip olan DeFi, uzun vadeli bir gelecekte başarılı olacaktır. Yatırımcılar, Ethereum’un Proof of Stake’e geçişine ve DeFi ile ilgili gelişen sektörü etkileyecek olan düzenleyici değişikliklere dikkat etmelidir.
