DeFi – Decentralize Finace lafından türemiş bir kısaltmadır. Türkçeye, Merkeziyetsiz Finans olarak çevrilir ve herhangi bir merkezi otoriteye ihtiyaç duymamak koşuluyla geliştirilmiş finans uygulamaları anlamına gelmektedir. DeFi ticari bir proje veya herhangi bir coin’e verilmiş isim değildir. DeFi bir konsepttir. En genel ve basit tanımıyla, geleneksel finans ürünlerini, akıllı sözleşmelerin programlama kabiliyetinden faydalanarak yeniden inşa etmektedir. Böylelikle koşulların konulması ve koşulların yerine getirilmesindeki güç ve otorite bir aracı kurumda değil programlama yoluyla teknolojidedir ve tüm bu süreç şeffaf şekilde kullanıcılar tarafından izlenebilir.
DeFi deyince akla ilk gelen kişiden kişiye teminat ile kredi almak veya kredi vermek olsa da aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi Merkeziyetsiz Finans alanında birçok farklı konuda çalışan şirket bulunmaktadır. İnsanların bu konsepte olan inancı yakın zamanda yaşanan bir takım manipülasyon ve hack olaylarına rağmen günden güne artmakta ve bu listeye yeni projeler de eklenmektedir.
Kaynak: https://www.theblockcrypto.com/genesis/15376/mapping-out-ethereums-defi
Ancak burada gösterilen uygulamalar ve ticari kurumlar kafamızı karıştırmamalıdır. Ayırdına varılması gereken husus bu kurumların kullanıcıların varlıkları üzerinde (önceden programlanmamış olmak kaydıyla) herhangi bir hükmünün olmamasıdır. Yani bu şirketler programlama kısmındaki alt yapıyı bizlere sağlar ve genellikle kazançları gerçekleştirilen transferlerden aldıkları minik komisyonlardır.
DeFi Üzerinden Kredi Almak
DeFi uygulamaları üzerinden kredi almak bu konuda en çok kafa karıştıran konudur. Çünkü kredi alabilmek için akıllı kontrata bir miktar teminat kitlenmesi gerekmektedir ve bu teminat miktarı (birçok uygulamada bu oran değişiklik göstermekle birlikte) alınması talep edilen kredi tutarından fazladır. Yani örnekle, 100 dolar borç alabilmek için 150 dolar tutarında Etherium Token’ını akıllı kontrata kilitlemeniz gerekebilir.
İlk bakışta bu durum konsepte olan inancınızı kaybetmenize sebep olsa da aslında buradaki mantık, teminat verilen varlığın (kripto paranız) uzun vadede satmayı düşünmediğiniz bir yatırım aracınız gibi görülebilmesidir. Daha anlaşılır bir örnek vermek gerekirse: eğer kripto paranız uzun vadede değer kazanacağını düşündüğünüz bir tarım arazisi olsaydı, nakit ihtiyacınız olduğunda bu araziyi teminat göstererek sistem üzerinden nakit para almanız ve eliniz rahatladığında bu almış olduğunuz parayı iade ederek tarım arazinize bıraktığınız gibi kavuşmanız mümkün olabilirdi.
Ek olarak, borç alınan bu parayı kullanmayarak, aldığınızdan daha yüksek bir faiz veren başka bir DeFi uygulaması üzerinde likidite sağlayarak faiz kazanma şansınız bile bulunuyor. Yani %6 faizle kredi çekip, çekilen tutarı %10 faizle başka bir bankaya yatırmak gibi diyebiliriz.
Peki DeFi Uygulamaları Üzerinden Nasıl Kredi Çekilir?
Sistemin nasıl çalıştığını anlamak için önce stabil coin tiplerine bir bakalım. Zira DeFi konseptinde yer alan stabil coin işin kilit kısmı. Aşağıdaki gibi dört tip stabil coin bulunuyor:
- Bir merkezi otorite tarafından her bir koin karşılığı herhangi bir fiat para tutulduğuna söz verilen ve bu şekilde vaat edildiği fiat paraya endeksli stabil koinler.
- Altın, petrol gibi belli başlı emtialar ile endekslenen coin’ler.
- Sistemlerini destekleyen herhangi bir teminatları olmayan ve istikrarlı kalmak için fiyatları algoritmalarla yöneten merkeziyetsiz algoritmik stabil coin’ler.
- Son olarak da bizi ilgilendiren herhangi bir merkezi otariteye bağlı bulunmadan, ancak ağda yer alan kullanıcıların fikir birliği ile yönetilen, DAI gibi kripto endeksli merkeziyetsiz coin’ler.
Kredi olarak almak isteyeceğiniz stabil koin için ki bu bizim örneğimizde DAI olsun. Önce Maker DAO’nun bir uygulaması olan Oasis.app‘e gidilir. Sayfada çıkan işlem tercihleri arasından yapmak istenilen işlem seçilir. Ardından bilgisayarınıza bir dijital cüzdan bağlamanız gerekmektedir. Gördüğüm kadarıyla çoğunlukla en çok tercih edilen cüzdan Trezor ve MetaMask. Yapmak istediğiniz işlem borç alma işlemi ise, her uygulamaya göre çeşitlilik gösteren teminat tiplerinden birini seçerek; teminat yüzdesine göre yatırdığınız kripto varlık ile orantılı olarak DAI’lerinizi yaratabilirsiniz. Oluşturmuş olduğunuz DAI’leri dilediğiniz gibi borsalar veya başka aracılar yoluyla nakite çevirebilir, başka kripto paralara yatırım yapabilir ve hatta yukarıda bahsettiğim gibi https://loanscan.io/ adresi üzerinden faiz oranlarını kontrol ederek paranızı borç verebilirsiniz.
Önemli uyarı: Dijital cüzdanınızı bilgisayarınıza kurarken size verilen “Backup Phares” yani kurtarma kelimelerini güvenli bir yere not etmeyi sakın unutmayın. Aksi taktirde eğer parolanızı unutursanız cüzdanınıza erişim sağlamanız mümkün olmayacaktır.
Konuyu en kısa haliyle anlatmaya çalıştım. Daha fazla bilgi için BTChaber.com değerli yazarlarından Fidelitas Lex in yazılarına göz atabilir, Telegram üzerinden DeFiTurkey, DeFi ve DeFi Channel Highlights gruplarını takip edebilirsiniz.
Ayrıntılı bilgi için: https://defipulse.com/
