Bitcoin, 2009 yılında geleneksel finansal sisteme bir tepki olarak kullanıma sunuldu. Peki son 10 yılın en iyi performans gösteren varlığı olarak gösterilen Bitcoin (BTC) nedir, nasıl çalışır ve elbette Bitcoin (BTC) nasıl satın alınır. Hepsi ve daha fazlasına bu rehber içeriğimizde detaylı bir şekilde yer vereceğiz.
Her şey 2008 krizi ile başladı. Üzerinden 10 yılı aşkın bir süre geçse de izleri hala silinemeyen 2008 Krizi veya diğer bir adıyla Büyük Durgunluk, etkisini başta ABD olmak üzere tüm dünyada hissettirdi. ABD hükümeti, krizden etkilenen şirketleri kurtarmak için 700 milyar dolarlık kurtarma paketini onayladı.
İşte böyle bir ortamda Bitcoin’in gizemli mucidi Satoshi Nakamoto, Bitcoin teknik dökümanını 2008 yılında kriptografi mail listesinde paylaşarak ilk adımı attı. Çok kısa sürede önde gelen Crypherpunk’ların dikkatini çekmeyi başaran Bitcoin 2009 yılında halka açık ağ olarak kullanıma sunuldu. İlk başarılı kripto para Bitcoin aynı zamanda “1. nesil Blockchain” olarak da adlandırılıyor.
Bitcoin Hakkında Teknik Detaylar
Sembolü: ₿ ve kısaltması: BTC olarak ifade edilen Bitcoin, herhangi bir merkez bankası, kurum, kuruluş ve hükümetle ilişkisi olmaması nedeniyle çok kısa sürede büyük bir benimsenme oranına ulaştı.
Virgülden sonra 100 milyonuncu basamağına kadar birimlere ayrılabilen, yani bölünebilen Bitcoin’in 100 milyonda birini Bitcoin topluluğu “satoshi” olarak adlandırıyor.
Bitcoin’in toplam arzı 21 milyonla sınırlandırılmış ve Bitcoin blokzinciri’nin ilk bloğu olan Genesis’te belirtilmiştir.
Bitcoin blokzincir’inde yeni bir blok üretilmesi ise ortalama 10 dakika sürmektedir.
Bitcoin’in Tarihçesi
Bitcoin’in teknik dökümanı 31 Ekim 2008’de yayınlandı. Bitcoin ise bundan yaklaşık 3 ay sonra 3 Ocak 2009’da hayata geçirildi. Bitcoin teknik dökümanının yazarı Satoshi Nakamoto’nun kim olduğuna yönelik tartışmalar hala sürüyor. Ancak Satoshi Nakamoto’nun Bitcoin projesini geliştirirken hangi kaynaklardan yararlandığını biliyoruz, Nakamoto bu kaynaklara Bitcoin teknik dökümanında karşılaştırmalı bir şekilde yer veriyor.
Satoshi Nakamoto’nun Bitcoin’i Geliştirirken Yararlandığı Kaynaklar:
- Wei Dai’nin B-Cash projesi
- Nick Szabo’nun BitGold projesi
- David Chaum’un Digicash projesi
Bu projelerin Bitcoin’in ilk ve ilkel versiyonları olduğunu söyleyebiliriz. Bu dijital para çalışmaları aynı zamanda devletler tarafından da engellenmeye çalışıldı. Bu nedenle Satoshi Nakamoto’nun kendinden önceki mucitlerin yaşadığı sıkıntılarla karşılaşmamak adına kimliğini bir şekilde gizli tutmayı başardı.
İlk Bitcoin Transferi: Bitcoin’le İlk Alışveriş
Bilinen ilk Bitcoin transferi Satoshi Nakamoto ile Bitcoin destekçisi ve erken dönem geliştiricisi Hal Finney arasında gerçekleşti. Bununla birlikte Bitcoin’le yapılan ilk alışveriş ise 22 Mayıs 2020 tarihinde Bitcointalk forumunda, 10.000 BTC karşılığında iki pizza satın alınmasıyla tarihte yer buldu.
Bitcoin’in erken dönem destekçilerinden biri olan Hal Finney, Satoshi Nakamoto’nun ilk Bitcoin transferini gerçekleştirdiği kişi olarak tarihte kendisine yer buldu. Öte yandan ilginç bir şekilde Hal Finney, Bitcoin’in yaratıcısı olduğu düşünülen Dorian Nakamoto ile aynı kasabada yaşıyordu.
Bu nedenle Hal Finney’in Bitcoin’in gizemli yaratıcısı Satoshi Nakamoto olduğu iddia edilse de Hal, bu iddiaları reddetti. 2013 yılında BitcoinTalk forumunda ALS hastalığına yakalandığını duyuran Hal Finney, 2014 yılında hayata gözlerini yumdu.
Bitcoin (BTC) Ne Kadar?
Güncel verilere göre şu anda 1 Bitcoin (BTC) fiyatı 2.121.715,58 TL TL‘den işlem görüyor. Bununla birlikte 1 Bitcoin (BTC) $ 61,971.60 dolar değerinde
Bitcoin (BTC) fiyatı son 24 saatte -0.29% değişim ile şu anda 2.121.715,58 TL TL seviyesinde işlem görüyor.
Son 24 saatteki Bitcoin (BTC) hacmi ise $ 12,055,728,070 dolar ve Bitcoin’in toplam toplam piyasa değeri $ 1,225,073,596,941 dolar seviyesinde.
Bitcoin Fiyat Grafiği
Neden Bitcoin (BTC)?
Dağıtık, merkezsiz yapısı sayesinde Bitcoin, geleneksel finans sisteminde bir devrimin kapılarını araladı. Öyle ki ilk başarılı kripto para Bitcoin’in finansal sistemde bir çağ açıp bir çağı kapattığı söyleyebiliriz. Peki neden Bitcoin bu kadar kısa bir sürede büyük bir benimsenmeye ulaştı? Bu soruya birçok farklı şekilde cevap verilebilir anck merkezsiz yapısı, paranın kontrolünü yeniden sahibine geri vermesi, belli bir ölçüde anonimlik sunması ve şeffaf olması nedeniyle Bitcoin’in kısa sürede büyük bir kitleye ulaştığını söyleyebiliriz.
Zira fiyatta yaşanan yükselişler de Bitcoin’in ana akımda yer bulmasına ve dolayısıyla çok daha fazla insana dokunmasına yol açtı. 2020 yılının Mart ayında yaşanan koronavirüs kaynaklı likidite krizi ile birlikte tüm geleneksel finansal piyasalarla birlikte Bitcoin de ağır bir darbe aldı. Ancak sonrasında hükümetlerin ardı ardına ekonomik canlandırma paketlerini açıklamasıyla geleneksel finansal sistemde resesyon yerini eflasyonist dalgaya bıraktı. Basılan karşılıksız paralarla birlikte itibari para birimlerinde gerçekleşen eflasyon, dünyanın dört bir yanındaki insanları, sınırlı arzlı, deflasyonist bir değer saklama aracı arayışına itti. İşte bu noktada Bitcoin kendi hikayesini yazmaya başladı. En popüler kripto para birimi önce 10 bin sonrasında ise 20 bin dolarlık kritik direnç seviyelerini geride bırakarak tüm dikkatleri üzerine çekti.
Böylece kripto para topluluğunun ve özellikle de erken dönem Bitcoin destekçilerinin kehanetleri gerçekleşmiş oldu. Bitcoin, finansal sistemde, değer saklama aracı olarak altına bir alternatif olarak kendini kanıtlamayı başardı. Zira başta Tesla, MicroStrategy, JPMorgan, BlackRock gibi önde gelen Wall Street şirketleri Bitcoin’e 2021 yılında acil bir şekilde Bitcoin’e yatırım yapma kararı aldı. Özellikle Tesla ve MicroStrategy’nin Bitcoin’i rezerv para birimi olarak değerlendirdiğinin de altını çizmek istiyorum.
Bitcoin’in Avantajları
Bitcoin Anonim Midir?
Bitcoin’in tamamen anonim olduğunu söylemek doğru olmaz zira Bitcoin ağında gerçekleştirilen işlemler takip edilebilir. Ancak isimsiz bir şekilde bir cüzdandan diğerine para transferi gerçekleştirmek mümkündür. Bu nedenlerden ötürü Bitcoin yarı anonimdir denilebilir.
Kullanıcıların Bitcoin’de para transferi yaparken beyan etmeleri gereken tek bilgi BTC cüzdan adresleridir. Fakat bu cüzdan adresleri, kripto para borsalarının gerçekleştirdiği KYC doğrulamaları sayesinde kolaylıkla takip edilebilir. Fonların kimin tarafından nakite dönüştürüldüğü izlenebilir. Bu nedenle Bitcoin tamamen anonimdir düşüncesiyle hareket etmemeniz size fayda sağlayabilir.
Düşük İşlem Ücretleri
Western Union, TransferWise ve diğer geleneksel uluslararası ödeme ağları ile karşılaştırıldığında Bitcoin’le gerçekleştirilen işlemler nispeten daha ucuzdur. Milyarlarca dolarlık transferler sadece birkaç dolar karşılığında gerçekleştirilebilir. Bitcoin’in şu anki mevcut ödeme sistemlerinin hepsinden daha uygun maliyetle para transferlerine imkan tanıdığı rahatlıkla söylenebilir.
Sabit Arz
Dolar, euro gibi fiat para birimlerinin aksine Bitcoin’in toplam arzı 21 milyonla sınırlandırılmıştır. Bu sayede olası arz şoklarının da önüne geçilmiştir. Hatta her 4 yılda bir gerçekleşen blok ödülü yarılanması gerçekleşiyor. Bu kapsamda üretilen yeni Bitcoin’lerin sayısı da yarı yarıya azaltılıyor. Bu sayede Bitcoin kullanıcılarına enflasyona karşı koruma sağlıyor.
Açık Kaynak Kodlu ve Şeffaf
Bitcoin ağı üzerindeki tüm işlemler isteyen herkes tarafından izlenebilir, takip edilebilir. BTC, geleneksel finansal sistemde alışık olmadığımız kadar şeffaf bir yapıya sahip. Bitcoin adresleri, Bitcoin’lerin nereye gönderildiğini ve nerede harcandığını gösterir.
Bitcoin’in Dezavantajları
Volatilite
Bitcoin henüz çok yeni bir finansal varlık. Bu nedenle küçük çaplı para giriş çıkışlarından çok fazla etkilenebiliyor. Özellikle bir gün içerisinde Bitcoin’in değerinin %50 veya 1 ay içerisinde %100 arttığına şahit olabiliyoruz. Ancak bunun tam tersi de gerçekleşebiliyor. Geçmişte Bitcoin ve kripto paraların değerinin çok ciddi değer kayıpları kaydettiğine şahit olduk. Bu nedenle volatilite şu an için Bitcoin’in bir değer saklama aracı olarak kullanılmasının önündeki en büyük engellerden biri. Yukarıdaki görseldeki Bitcoin analizi de varlığın volatilitesini net bir şekilde gözler önüne seriyor.
Yasal Belirsizlikler
Bitcoin başta olmak üzere kripto paralar henüz çok daha yeni finansal varlıklar olmaları gerekçesiyle yasalarca düzenlenmemişlerdir. Ancak yasalarca düzenlenmemiş olmaları nedeniyle pek çokları tarafından yasa dışı varlık olarak algılanıyor. Ancak bu, böyle değil. Bitcoin’in yasalarca düzenlenmemiş olması onun yasa dışı olduğu anlamına gelmez. Bitcoin haberleri de Türkiye’nin bu alanda çalışmalarını sürdürdüğünü gösteriyor. 2021 yılı itibariyle hem küresel hem de ulusal çapta kripto para düzenlemelerini görebiliriz.
Bitcoin Hesabı Nasıl, Nereden Açılır?
En can alıcı sorulardan biri de bu? Bitcoin nereden, nasıl alınır? Çünkü karşımızda yeni nesil yıkıcı bir finansal teknoloji var. Bu nedenle herkesin aklında fiziki formu bulunmayan bu değer saklama aracının nasıl satın alındığı, nasıl saklandığı sorusu var.
Özellikle 2013-2014 yıllarıyla birlikte gerek kripto para borsalarının sayısında yaşanan artışla bu sorular nispeten cevap bulmaya başladı. Rehber içeriğimizin bu kısmında Bitcoin nasıl, nereden satın alınır sorularına cevap vereceğiz.
Bitcoin Hesabı Nedir?
Bitcoin satın almak için öncelikle bir kripto para borsasında hesap oluşturulması gerekiyor. Türkiye’de ve dünyada yüksek işlem hacimlerine ulaşmayı başaran birçok kripto para borsası bulunuyor. Bu borsalara şu örnekler verilebilir:
- Paribu
- Binance
- Huobi
- Bittrex
Bu platformlara kayıt olduktan sonra kullanıcıların Müşterini Tanı (KYC) olarak bilinen Know Your Customer doğrulamasını gerçekleştirmesi gerekiyor. Bu adımın ardından artık Bitcoin satın almaya hazırsınız. İster banka hesabınızdan para transferi gerçekleştirerek ister kredi kartınızla borsa hesabınıza bakiye yükleyerek Bitcoin alım satım işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Know Your Customer doğrulaması birçok borsa tarafından zorunlu tutulan bir prosedürdür. Zira bu sayede düzenleyici kurumlar ve borsalar, kara para aklamayı önleme olarak bilinen AML (Anti Money Laundering) ve terörizmin finansmanı (CFT) konularındaki düzenlemelere uymayı hedefliyorlar.
Bitcoin Nasıl Üretilir? Bitcoin Madenciliği Nedir?
Yeni Bitcoin’lerin üretilme sürecine madencilik adı veriliyor. Ancak bu tamamen bir benzetmeden ibarettir. Çünkü Bitcoin’in hiçbir şekilde fiziksel bir formu olmasa da sürecin altın madenciliğine oldukça benziyor. Ayrıca olayın altında aslında bir veri madenciliği işlemi yatması nedeniyle bu şekilde adlandırılıyor.
Bitcoin madenciliği yapmanın çeşitli yolları var. Bu işlemi gerçekleştirenler ise doğal olarak madenci olarak anılıyor. Yeni Bitcoin’ler, zorlu problemlerin güçlü işlemcilere sahip bilgisayarlar tarafından çözülmesi sonucunda üretiliyor. Ancak burada da bir yarış söz konusu. Zira sadece bulmacayı çözen ilk madenci bunun karşılığında ödüllendiriliyor.
Bitcoin Madenciliği Nasıl Yapılır?
- CPU Madenciliği
- GPU Madenciliği
- Bulut Madencilik
- ASIC Madencilik
Bitcoin madenciliği birçok farklı şekilde yapılabilir. Ancak bu yöntemlerden bazıları zaman içerisinde güncelliğini yitirdi. Örneğin Bitcoin projesinin hayata geçirildiği ilk günlere gidelim. O zamanlar günlük hayatta kullandığımız bilgisayarların işlemci gücüyle (CPU) madencilik yapılabiliyordu. Ancak Bitcoin ağındaki madenci sayısının artmasıyla hash gücü ve doğal olarak ağın zorluk seviyesi yükseldi. Bu nedenle CPU madenciliği ile kazanç elde etmek zaman içerisinde neredeyse imkansız hale geldi. Günümüzde ASIC, GPU ve bulut madencilik yöntemleri günümüzde daha çok kullanılıyor.
Bitcoin’in Teknolojisi
Bitcoin’ler tek bir merkezden üretilmiyor. Yeni Bitcoin’ler tıpkı Bittrorent ağı gibi dağıtık ağ özelliğine sahiptir. Yani ağda gerçekleşen işlemler anlık bir şekilde diğer noktalara da ulaşır. Bu sayede, kimin hangi transferi gerçekleştirdiği, ne kadar ödeme yaptığı kayıtlara geçer.
Toplanan bu bilgiler, blok adı verilen not defterlerinin içerisinde kaydedilir. Blokların bir araya gelmesiyle oluşturduğu sistem ise Blokzincir yani Blockchain’dir. Ayrıca her blok kendisinden bir önceki bloğun hash ifadesini içerdiğinden ağn bozulmasının önüne geçilmiş olunuyor. Burada amaç Bitcoin’den önce geliştirilen ve başarısız olan kripto para projelerinin çözemediği bir sorunu çözmek: Çifte harcama.
Satoshi Nakamoto, Bitcoin’le birlikte kripto paralardaki en potansiyel sorunlardan biri olan çifte harcama sorununu da çözmüştür.
Ayrıca Bitcoin ağında her 210 bin blokta bir madencilere verilen blok ödülü de yarıya indiriliyor. Bu süreç ortalama 4 yıl sürer. En son 2020 yılının Mayıs ayında Bitcoin ağında blok ödülü yarılanması gerçekleşmiş ve madencilik ödülü 12,5 Bitcoin’den 6,25’e gerilemişti.
Bitcoin’in Hukuku Boyutu
Yıllardan beri Bitcoin’in hukuki durumu tartışıldı, tartışılmaya da devam ediyor. Bu durum ülkeden ülkeye farklılık gösterebiliyor. Ülkemizde henüz Bitcoin ve kripto paralar konusunda herhangi bir düzenleme adımı atılmadı. Bununla birlikte dünyanın büyük bir kısmında da durum bu şekilde. Devletler ve hükümetler adım atmak için küresel çapta alınması planlanan kripto para düzenlemelerini bekliyor.
Ancak Çin, ABD, Rusya ve Avrupa Birliği’ne üye ülkeler zaman zaman Bitcoin başta olmak üzere kripto paralara yönelik sert bir tutum takınabiliyor. Örneğin Çin Bitcoin madenciliğini ve BTC alım satım işlemlerini yasadışı olarak kabul edebiliyor. ABD ise kayıtsız menkul kıymet satışı gerçekleştirdiği gerekçesiyle Ripple’a dava açabiliyor.
Bitcoin Vergilendirilebilir Mi?
Bu sorunun cevabı evet. Özellikle ABD’de yatırımcıların kripto paralarla elde ettikleri kazançları beyan etmeleri ve vergisini ödemeleri gerekiyor. Hatta bunun için dünyanın önde gelen kripto para borsalarından Coinbase bir adım dahi attı. Coinbase ABD’deki kullanıcılarının gelir vergisi beyanı için özel bir hizmet sunuyor. Ancak şu ana kadar ülkemizde bu konuda herhangi bir yasal adım atılmadı.
Bitcoin Gelir Vergisi Beyanı
Ancak uzmanlar, kripto para yatırımcılarını uyarıyor. Zira alım satım faaliyetleri neticesinde elde edilen kazançların gelir vergisine tabi olabilir. Özellikle Türkiye’de bu konuda yanlış bir algı var. Kripto paraların henüz yasalarca düzenlenmemiş olması nedeniyle insanlar kripto para alım satım faaliyetlerinden elde edilen gelirin vergiye tabi olmadığını düşünüyor. Ancak bu konuyu bir vergi uzmanına danışmak faydalı olabilir.