Dünyada kriptoparaların regüle edilmesi hareketinde Türkiye öncülüğünü ilan etmek üzere. Tabii biraz abartıyorum! Ülkemiz kriptoparaları ve borsalarını regüle etmek konusunda geç bile kalmış durumda ancak geç olması hiç olmamasından iyidir diyerek bu yazıma başlıyorum.

Hatırlarsanız bir süre önce Hazine ve Maliye bakanı Mehmet Şimşek açıklama yaparak, global Masak sayılan FATF adlı kuruluşun gri listesinden çıkmamız için kalan tek engelin ülkemizde bir kriptopara düzenlemesi yapılması olduğunu söylemişti. Açıklama haberinden alıntı yapıyorum:

“Yatırımcı çekmek ve cari açığı azaltmak isteyen ekonomi yönetimi, Türkiye’nin finansman kaynaklarını olumsuz etkilediği düşünülen gri listeden çıkmak için gayret gösterildiğini vurguluyor. FATF’ın kriterlerine uyumsuz bulunan tek konu için de kripto varlıklara yönelik yasal düzenleme yapılacağını söyleyen Bakan Şimşek’e göre, “siyasi başka türlü mülahazalar olmayacaksa” Türkiye’nin gri listede kalması için sebep kalmayacak.”

“FATF’ın Ekim 2023’de yaptığı açıklamaya göre, Türkiye ile birlikte FATF’nin gri listesinde, Arnavutluk, Barbados, Bulgaristan, Burkina Faso, Kamerun, Cayman Adaları, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Hırvatistan, Cebelitarık, Haiti, Jamaika, Ürdün, Mali, Mozambik, Nijerya, Panama, Filipinler, Senegal, Güney Afrika, Güney Sudan, Suriye, Tanzanya , Uganda, Birleşik Arap Emirlikleri, Vietnam, Yemen yer alıyor. Kore Demokratik Cumhuriyeti, İran, Myanmar ise FATF’ın kara listesinde. Daha önce 2011 yılında gri listeye giren Türkiye, yapılan düzenlemelerin ardından Mehmet Şimşek’in Maliye Bakanı olduğu 2014 yılında listeden çıkarılmıştı.” (Kaynak:1)

Şimdi, bu listede olmamız, dünyadan şirketlerimiz için ve devlet kurumları için kredi bulabilmemizin zorlaşmasına neden oluyor. “Türkiye’nin gri listede yer alması, yüksek dış finansman ihtiyacı sürerken büyük bir dezavantaj yaratıyor. Yabancı yatırımcılar ile kredi kuruluşları açısından Türkiye itibar kaybına uğruyor. Dış ticareti ve pazar paylarını da olumsuz etkileyen gri liste, şirketlerin de daha çok denetim ve yükümlülükle karşılaşmasına neden oluyor. FATF, Haziran 2023’te Türkiye için yeni bir Takip Raporu yayımladı. Bu rapora göre, tavsiyelere uyumsuz olarak “NC” ile derecelendirilen herhangi bir başlık kalmadı. Türkiye, 25 tavsiyeye büyük ölçüde uyumlu ve 14 tavsiyeye uyumlu olarak değerlendirildi. Yalnızca bir tavsiye, “Yeni Teknolojiler İçin İlave Önleyici Tedbirler” başlığı, kısmen uyumlu olarak notlandı.” (yine aynı Kaynak:1)

Ülkemizin kredi notu yani CDS primi de gri listeden ayrı başka bir meselemiz. Risk primimiz, Mayıs 2023’teki 700’lü seviyelerden 319’a gerilemiş durumda, bunlar da baz puan olarak ifade ediliyor. Demek ki seçimden sonra TCMB ve Hazine/Maliye yönetimimizin aldığı önlemler global olarak para bulmamızı nisbeten kolaylaştırmış.

Nispeten diyorum zira ortalama bir ülke için 300’lerdeki CDS risk primi yine de çok yüksek. Dünyadan borç para bulduğunuzda ödeyeceğiniz faizin, alacağınız paranın faizine (ki diyelim yüzde 3 faizle dolar buldunuz) bir yüzde 3 daha ülke riski faizi eklenmesi anlamına geliyor. Bu da şirketlerin ve devletin bulabildiği paranın durup dururken yüzde 100 pahalılaşması ve geri ödemesinin zorlaşması demek.

Kriptopara düzenlemesi çok yakın!

İşte bu gelişmelerin içinde, Bakan Şimşek tarafından uyarı niteliğinde söylenen “kripto düzenlemesi yapmamız şart” cümlesini bürokratlarımız duymuş olmalı ki yıllardır rafta bekleyen kripto düzenlememiz hızlandırıldı ve yakında hayata geçirilecek.

Kaynak-1’den alıntı yapmaya devam ediyorum: “2009 yılından itibaren yaygınlaşan, son yıllarda yatırım aracı ve ödeme aracı olarak oldukça popüler hale gelen kripto varlıklar, kara para aklama veya terörizmin finansmanında kullanılmak için elverişli olmasıyla da tartışılıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Nisan 2021’de yayımlanan yönetmelikle (Kaynak:2) kripto varlıkların ödemelerde doğrudan ve dolaylı olarak kullanılmasını engellemişti.”

Tabii, biz kripto varlıkların kara para aklama işinde bankaların eline su dökemeyeceğini gayet iyi biliyoruz. Ancak anlaşılan global idareciler Türkiye’nin kripto düzenlemesini artık yayınlaması gerektiğini düşünmüşler ve baskıyı bu şekilde koymuşlar. Bizim kripto düzenlememiz tüm dünyada çok yankı yapacaktır. Bunun sebeplerine gelmeden önce düzenlemenin çok yakın olduğunu düşünmeme neden olan olayları da hatırlatayım:

Türk bankaları ki aralarında Akbank, İş Bankası, Garanti, Yapı Kredi gibi en büyükler bulunuyor, kripto varlık saklama amacıyla altyapı yatırımları yaptılar ve çalışmalarının sonuna geldiler.

Garanti Bankası, “Garanti BBVA Kripto” ismiyle bir kripto para cüzdanı yayımladı. Ben de bu uygulamayı az önce indirip cep telefonuma kurdum.

Akyatırım, yani Akbank’ın yatırım bankası kuruluşu Stablex isimli borsayı satın aldığını duyurdu.

Tüm bu gelişmeler geçtiğimiz haftalarda duyuruldu ya da açık hale geldi. Bu nedenle ben de Türkiye’de bir kripto düzenlemesinin eli kulağında olduğunu düşünüyorum.

Kriptoda düzenleme baharı getirir mi?

Türkiye’nin kripto düzenlemesinin dünyada ses getireceğine inanmamın en önemli sebebi ülkemizin dünya çapında bu alanda deneysel bir ülke olarak görülmesinden kaynaklanıyor. Her şeyde olduğu gibi kripto konusunda da Doğu ve Batı arasındaki orta noktadaki konumumuz bize özel bazı durumların oluşmasını getiriyor. Bir defa yabancı borsaların hepsinde Türk kullanıcılar birinci, ikinci veya en kötü üçüncü sırada oluyor. Bu yıllardan beri böyle. Ancak Türkiye’deki düzenleme bir kripto baharı getirecek mi? Bu sorunun cevabını yaşayıp göreceğiz, ancak bizim düzenlememizin yabancı borsalar açısından bahardan çok kış olacağını düşünüyorum. Zira bizim düzenlemede eğer yabancı borsaların ülkemiz vatandaşlarına hizmet vermesi yasaklanırsa dünyadan çok ses getireceği kesin.

Yabancı borsalar yasaklanacak mı?

Bu soruyu kendimce cevaplamaya çalışayım, zira düzenleyicilerin ne düşündüğünü bilmiyorum: Türkiye’de adam gibi ofis açmayıp, yani buraya vergi ödemeyerek ülkemizi bir nevi “sağan” yabancı borsalara bundan sonra izin verilmeyeceğini düşünüyorum.

Ülkemizde yıllardır dev boyutlarda vergi ödeyen, hatta vergi rekortmeni olan yerli borsalarımız var. Belli başlı borsalarımız olan Paribu ve BTCTürk hem yüksek vergi ödüyor hem de ülkenin ekonomisine dönecek şekilde kripto varlıkların alım-satımından elde ettikleri kazançlarını Türkiye içerisinde harcıyorlar, ayrıca yatırım da yapıyorlar. Yabancı borsalar ise ne vergi veriyorlar ne de doğru düzgün reklam harcaması veya yatırım yapmayı düşünüyorlar. Yabancı borsalar benim tahminim, çıkacak düzenlemeden sonra ancak ülkemizde ofis açıp tüm kurallarımıza uydukları takdirde işlem yapabileceklerdir.

Vergi konusu

Herkesin aklında “bizden vergi alacaklar mı” sorusu var, biliyorum. Vergi konusunun nasıl çözümleneceğini bilmiyorum, ancak gelirden vergi alınmasının bir yolunu bulmuş olacaklarını tahmin ediyorum. Bu kazanç vergisi yüzde 10 seviyesinde veya daha aşağıda olursa kripto düzenlememiz baharı getirmiştir diyebiliriz. Tüm alım-satım işlemlerine ayrı bir vergi (B2C vergiyi kastediyorum) konulacağını sanmıyorum, ancak yerli borsaların sermaye yükümlülükleri ve benzer bazı konularda ayrıştırılacağını ve ülkemizdeki yerli borsa sayısının ciddi miktarda azalacağını düşünüyorum.

Bankalar…

Bankalar için de düzenlemenin saklamaya izin vereceğini ancak aynı anda borsa kurmaya izin olmayacağını tahmin ediyorum. Yukarıda yazdığım gibi büyük bankalarımızın hemen hepsinde bir saklama hizmeti verme hazırlığı var. Garanti Bankası’nın kripto aplikasyonunu indirince gördüm ki içindeki hukuki metinler bir hayli detaylı. Bu metinlerin, bankalarca yeni kurulacak tüm uygulama ve hizmetler için baz oluşturacağını tahmin ediyorum. Riskli gördükleri bir alan olan kriptoya giren büyük bankalar hukuki metinlerini sıkı tutup riski tamamen savuşturmak isteyeceklerdir.

Kaynaklar:

https://medyascope.tv/2023/11/01/turkiyeyi-fatfin-gri-listesinden-cikarmak-icin-iktidar-kripto- yasasi-hazirliginda-fatf-ve-gri-liste-nedir-neden-onemlidir/