Piyasa ekonomisi, girişimcilere, kullandıkları girdilerden daha değerli çıktılar yaratarak kâr peşinde koşma özgürlüğü verir ve bunu yapmazlarsa başarısız olma ve işi bırakma özgürlüğü verir.
Bir piyasa ekonomisinde, çoğu ekonomik karar verme, arz ve talep yasalarına göre gönüllü işlemler yoluyla yapılır.
Ekonomistler, piyasa odaklı ekonomilerin daha iyi ekonomik sonuçlar ürettiği konusunda genel olarak hemfikirdir, ancak bir ülkenin uzun vadeli refahı için en iyi olan piyasalar ve merkezi planlama arasındaki kesin denge konusunda farklılık gösterir.
Piyasa Ekonomisi Nedir?
Piyasa ekonomisi, ekonomik kararların ve mal ve hizmetlerin fiyatlandırılmasının bir ülkenin bireysel vatandaşları ve işletmelerinin etkileşimleri tarafından yönlendirildiği bir ekonomik sistemdir. Bir miktar hükümet müdahalesi veya merkezi planlama olabilir, ancak genellikle bu terim, genel olarak daha piyasa odaklı olan bir ekonomiye atıfta bulunur.
Piyasa Ekonomilerini Anlamak
Piyasa ekonomilerinin teorik temeli Adam Smith, David Ricardo ve Jean-Baptiste Say gibi klasik ekonomistler tarafından geliştirildi. Bu klasik liberal serbest piyasa savunucuları, kâr güdüsünün ve piyasa teşviklerinin “görünmez eli”nin, genellikle ekonomik kararları, hükümetin ekonomiyi planlamasından daha üretken ve verimli yollara yönlendirdiğine inanıyorlardı. Hükümet müdahalesinin genellikle insanları daha da kötüleştiren ekonomik verimsizliklere yol açma eğiliminde olduğuna inanıyorlardı.
Piyasa Teorisi
Piyasa ekonomileri arz ve talep güçlerini kullanarak çalışırekonomideki çoğu mal ve hizmet için uygun fiyat ve miktarları belirlemek. Girişimciler, üretim faktörlerini (toprak, emek ve sermaye) sıraya koyar ve tüketiciler veya diğer işletmelerin satın alması için mal ve hizmetler üretmek için bunları işçiler ve finansal destekçilerle işbirliği içinde birleştirir. Alıcılar ve satıcılar, tüketicilerin çeşitli mallara yönelik tercihlerine ve işletmelerin yatırımlarından elde etmek istedikleri gelirlere dayalı olarak bu işlemlerin şartlarını gönüllü olarak kabul ederler. Girişimciler tarafından farklı işletmeler ve üretim süreçleri arasında kaynakların tahsisi, girişimcilerin girdiler için ödediklerinin ötesinde müşterilerinin değer vereceği çıktılar üreterek elde etmeyi umdukları karlar tarafından belirlenir. Bunu başarıyla yapan girişimciler, gelecekteki işlerine yeniden yatırım yapabilecekleri karlarla ödüllendirilir,
Modern Piyasa Ekonomileri
Modern dünyadaki her ekonomi, saf piyasadan tamamen planlı olana uzanan bir süreklilik boyunca bir yere düşer. Gelişmiş ülkelerin çoğu teknik olarak karma ekonomilerdir çünkü serbest piyasaları bir miktar hükümet müdahalesiyle harmanlarlar. Bununla birlikte, genellikle piyasa güçlerine sahip oldukları söylenir, çünkü piyasa güçlerinin faaliyetlerin büyük çoğunluğunu yönlendirmesine izin verirler, tipik olarak sadece istikrarı sağlamak için gerekli olduğu ölçüde hükümet müdahalesine girerler.
Piyasa ekonomileri, fiyat sabitleme, lisanslama, kotalar ve endüstriyel sübvansiyonlar gibi bazı hükümet müdahalelerinde bulunmaya devam edebilir. En yaygın olarak, piyasa ekonomileri, genellikle bir hükümet tekeli olarak, hükümetin kamu malları üretimine sahiptir. Ancak genel olarak, piyasa ekonomileri, günlük işleri yapan alıcılar ve satıcılar tarafından merkezi olmayan ekonomik karar verme ile karakterize edilir. Özellikle, piyasa ekonomileri, girişimciler arasında ekonomik üretim araçlarının transferine ve yeniden düzenlenmesine izin veren kurumsal kontrol için işlevsel pazarlara sahip olarak ayırt edilebilir.
Piyasa ekonomisi açıkça tercih edilen popüler sistem olmasına rağmen, verimli ekonomik operasyonlar için optimal kabul edilen hükümet müdahalesinin miktarı konusunda önemli tartışmalar var. Ekonomistler çoğunlukla, daha fazla piyasa yönelimli ekonomilerin zenginlik, ekonomik büyüme ve yükselen yaşam standartları yaratmada oldukça başarılı olacağına inanıyorlar, ancak genellikle kesin kapsam, ölçek ve zorunlu olarak temel yasal ve kurumsal koşulları sağlaması gereken hükümet müdahalesinin belirli rolleri konusunda farklılık gösteriyorlar.
