IEO ifadesi bir kripto paranın bir borsa platformunda kullanıcılarıyla ilk defa buluşturulması anlamına geliyor. İngilizce “Initial Exchange Offering” söz öbeğindeki kelimelerin baş harfleriyle oluşturulan IEO, kripto para alanında oldukça popüler bir terim. Bu ifadeyi güzel dilimiz Türkçeye “ilk borsa arzı” şeklinde çevirmek yanlış olmaz. Daha önce kullanıcılarıyla buluşmamış projelerin kripto paraları borsalar üzerinde listelenerek kullanıma sokuluyor. ICO’ların popülaritesini yavaş yavaş yitirmesiyle gündeme gelen IEO’lar bugün çok sayıda borsa tarafından uygulanıyor. IEO’ları bir tür fon toplama yöntemi olarak değerlendirebiliriz. Bu içerik boyunca IEO’lardan, bu etkinliklerin kripto para piyasasındaki yerinden bahsedeceğiz.
Kripto paralar Bitcoin (BTC) öncülüğünde koyuldukları bu yolda çok sayıda yeniliğe ev sahipliği yaptı. Bitcoin’in açık kaynak kodlu yapısı sayesinde geliştiriciler bu teknolojiden faydalanarak yeni projelere hayat verdi. Yeni projelerin ortaya çıkışı her zaman zannedildiği kadar kolay gerçekleşmeyebiliyor. Hedeflerine ulaşmak isteyen proje ekipleri bunun için belirli bir miktar sermayeye, fona ihtiyaç duyuyor. Bu fonları elde etmenin yenilikçi bir yolunun meydana gelmesiyle sorun piyasanın gelişimine yeni bir ivme geldi. Yeni yöntemin ismi ilk coin arzı yani ICO’lardı. Henüz IEO ifadesi hiç zikredilmemişken, ICO’lar kripto para piyasasında büyük bir yankı uyandırdı. Özellikle 2017 yılında ses getiren ICO çılgınlığı piyasanın da o yıllarda rekor üstüne rekor kırmasına zemin hazırlamıştı. O yıllarda kripto para topluluğunda bambaşka bir heyecanın yer aldığını hatırlamak çok da güç değil.
ICO faaliyetleriyle ilgili birtakım olumsuz durumların yaşandığına üzülerek şahit olduk. Kullanıcıları aldatarak sahte ICO etkinlikleri düzenleyen kötü amaçlı kişiler zaman zaman miktarı milyon dolarları bulan ölçüde vurgunlar yaptı. Kullanıcıları mağdur etti. Böylesi etkinliklerin çoğalmasıyla ICO’lara duyulan güven zedelendi. Ayrıca piyasanın aşırı şişmesiyle o yıllarda doğal bir düzeltme hareketi de yaşanmıştı. Tüm bunların neticesinde ICO’lar eski popülaritesini yitirdi. İşte tam bu noktada insanların güvenlerini kazanacak yeni bir fon toplama yöntemi gündeme geldi: IEO.
IEO ne zaman çıktı?
Initial Exchange Offering (IEO), alternatif bir fon toplama yöntemi olarak ortaya çıktı. ICO’ların modasının geçtiği yıllarda gündeme gelen bu yeni yöntem kullanıcıların güvenini kazanmak konusunda başarılı oldu. Sürekli yeni projelere sahne olan kripto para piyasasının yatırım toplama ihtiyacı bir türlü azalmıyordu. Bu durum IEO’ların büyük bir rağbet görmesine neden oldu. Kripto para piyasasındaki ilk IEO ise Binance borsası tarafından 2019 yılının ocak ayında gerçekleştirildi. Dünyanın en büyük kripto para borsalarından Binance, ekosistemi sadece alım satım işlemleriyle değil çok yönlü bir şekilde destekliyor. IEO’ları ekosisteme kazandırması da bunu ispatlar nitelikte. Binance platformunun ilk IEO’su Bittorrent Token (BTT) satışıyla gerçekleştirildi. Proje yalnızca 18 dakika içerisinde tam 7,1 milyon dolar değerinde fon toplamayı başarmıştı. Bu sonuç IEO’ların geleceğine işaret edici bir özelliğe sahipti. Satıştan bir hafta sorna BTT’ler Binance borsasında listelendi. Bu popülaritenin sonucunda BTT’lerin fiyatı 8 kat yükselmişti.
Binance borsasının düzenlediği ilk IEO kripto para piyasasında büyük bir ses getirdi. Binance platformunun ardından diğer kripto para borsaları da benzer etkinlikler düzenlemek için derhal çalışmalara başladı. Sonuç olarak IEO’lar piyasada bugün sahip olduğu yere ulaşmayı başardı. Borsa platformları bu tür hizmetler sağlayarak yeni projeler geliştirmek isteyen girişimcilere destek oluyor. Böylece kripto para ekosisteminin gelişimine katkı sağlanmış oluyor. Yeni kullanıcılar da borsalara ICO’lara nazaran daha kolay güvenerek kripto para piyasasına adım atmış oluyor.
IEO Nasıl Çalışmaktadır?
Dünyanın en büyük kripto para borsalarından Binance, Launchpad adını verdiği platformunda IEO’lar düzenlemeye başladı. Ekosistemde bir çığır açan Binance diğer borsalara da öncü oldu. IEO’lar bugün piyasada oldukça büyük bir öneme sahip fon toplama yöntemi olarak biliniyor. Dolandırıcılık faaliyetlerini engelleyici bir etkisi bulunan IEO’lar belirli kriterleri takip ettikten sonra kullanıcılara sunuluyor. Böylece kötü amaçlı kişilerin kullanıcıların fonlarını alarak sırra kadem basması neredeyse imkansız hale geliyor. Borsalar bir satışa platformlarında olanak vermeden önce belirli kontrolleri sağlıyor. Tüm bu kontrollerden başarıyla geçen dijital para borsaların token başlatma platformuna dahil olabiliyor.
Borsa platformları bir blockchain projesine yeşil ışık yakmadan önce projenin teknik verilerini detaylıca inceliyor. Toplulukta “whitepaper” olarak bilinen bu evraklar, projeye yönelik her şeyin detaylıca anlatıldığı tanıtıcı evraklardır diyebiliriz. Bizler de bir proje hakkında içerik hazırlarken bu evraklardan faydalanarak sizlere yardımcı olamaya çalışıyoruz. Borsalar da bu evraklara büyük önem atfediyor ve projeleri bunlarla değerlendiriyor. IEO faaliyetine platformunda izin vermeden önce bir borsa platformu o projenin ekibini de dikkatli bir şekilde inceliyor.
Bu bölümde bahsettiğimiz tüm gereklilikleri yerine getiren projeler sonraki adıma geçebiliyor. Bu adımda borsalar proje sahiplerinin kara para aklamayı önleme (AML) ve müşterini tanı (KYC) prosedürlerini yerine getirmelerini istiyor. Tam şeffaflık kriterini yerine getiren projeler IEO gerçekleştirebiliyor. Bu durum meydana gelebilecek güvenlik sorunlarının önüne geçtiği gibi blockchain teknolojisinin temel mantığıyla da paralellik gösteriyor.
IEO Satışlarına Nasıl Dahil Olunur?
Kripto para piyasasında yer alan çok sayıda borsa platformu çeşitli IEO etkinlikleri düzenliyor. Kullanıcıların belirli şartları takip ederek bu yatırım aracını kullanması mümkün. Binance Launchpad platformu IEO projelerinin kullanıcılarla buluşturulduğu platform olarak biliniyor. Bu platformda 2021 yılının ağustos ayında toplam 48 proje hayata geçti. Bu projelerden toplamda 98 milyon doların üzerinde fon elde geldi. Ayrıca bu IEO etkinliklerine katılan kullanıcıların 1.8 milyon civarında olduğu ifade ediliyor. Bu veriler ışığında IEO çalışmalarının nereye ulaştığı hakkında yorum yapmak mümkün görünüyor.
Kripto para severler, araştırmalarını dikkatli bir şekilde yaparak ve çok büyük riskler almayarak IEO etkinliklerine katılabilirler. Kulaktan dolma bilgiler ya da uzmanı olmayanlardan alınan tavsiyeler genellikle olumsuz sonuçlar verebiliyor. Bu yüzden hangi borsayı ya da projeyi seçecekleri konusunda yatırımcıların kendi sorumluluklarını dikkatlice almaları gerekiyor. Bilindiği üzere kripto para piyasası oldukça büyük riskler içerebilen bir ekosistem olarak dikkat çekiyor.
