Kripto para sektörünün en büyük varlık yatırım şirketlerinden Grayscale 25 Kasım’da “Metaverse, Web3 Sanal Bulut Ekonomileri” adında bir rapor yayımladı ve çalışmanın “metaverse ekonomisinin 1 trilyon dolar gelir vaat eden bir sektör” olduğu tahmini en çok dikkat çeken kısım oldu. DeFi ve NFT’lerden sonra Web3’ün gelişimiyle en popüler konulardan biri haline gelen metaverse dünyasına kripto dünyasından bir şirketin (bir metaverse projesi olan Decentraland’ın yatırımcısı olduğu da göz önüne alınarak) nasıl baktığını, bu tahmini nelere dayandırdığını anlamak için raporun detaylarına bakmak gerekiyor.
Kullanıcıların, yatırımcıların, iş dünyasının kısaca ilgili tüm tarafların gelecekteki seçimlerini de etkileyecek bir durum ve tahmin analizi yapılan raporda: “yeni yeni şekillenmeye başlayan Metaverse olgusunun Web3 ün gelişimiyle kripto ve blokzinciri ağlarının oluşturacağı bu zeminde tüm sosyal etkileşimleri, iş anlaşmalarını, ve internet ekonomisini tamamen dönüştürme potansiyeli ve fırsatı taşıdığı” iddia ediliyor.
Bu potansiyel pazar hem geleneksel hem kripto dünyası için fırsatlar yaratıyor. Bu potansiyeli hangi tarafın daha iyi kullanacağı, Web3 Metaverse’ün yaratacağı ekonomilerden kimin ne kadar faydalanabileceği sorusuna yapılan vurguyla bir anlamda bugün piyasa değeri yaklaşık 15 trilyon dolar olan Web2 teknoloji şirketleriyle, benimsenme arttıkça trilyon doları geçecek bir gelir yaratma fırsatı taşıyan Web3 metaverse kripto şirketlerinin yarışabilme olasılığına ve aralarında oluşacak rekabete dikkat çekilmeye çalışılmış.
Web3 / Metaverse
Kısaca blokzinciri tabanlı merkeziyetsiz bir çevrimiçi ekosistem olarak tanımlanabilecek Web3 üzerinde kurulacak platformlar ve uygulamalarda en önemli özellik sahiplik/bekçilik haklarının merkezi yapılarda değil, bu ürün ve hizmetlerin sunulmasına, geliştirilmesine, yönetilmesine, korunmasına katılarak paydaşlık kazanan kullanıcılarda olmasıdır. Metaverse de bu Web3 dönüşümü içinde dijital ve fiziksel dünyaları kapsayacak şekilde birbirine bağlı, her coğrafyadan herkesin gerçek zamanlı olarak katılabileceği, sosyalleşebileceği ve başlı başına yeni bir internet ekonomisinin oluşacağı sanal dünya olarak tanımlanabilir.
Web3 Metaverse Pazarı/Ekonomisi
Metaverse pazarı açıklanırken merkezi/merkezi olmayan yapılar için iki tanım kullanılmış:
Web2 Metaverse Şirketleri (Kapalı Kurum Yapılar): Sahiplik ve kontrolün merkezi olarak büyük teknoloji şirketlerinde olduğu Facebook gibi yapılar.
Web3 Metaverse (Açık Kripto Yapılar) : Sahiplik ve kontrolün merkeziyetsiz olarak kullanıcılarda olduğu kripto metaverse ağları.
Zaman içinde interneti kullanış amacımız ve şeklimiz nasıl değiştiyse ve sonrasında bu nasıl ürün, servis, iş modelleri ve sosyal hayata yansıdıysa, Web3 Metaverse’ün de aynısını yapma potansiyeli olduğuna dayanıyor raporun tezi. Bu anlamda Web2’den Web3’e geçişte interaktif içeriklerin sanal ekonomilere, platformların networklere, altyapıların bulut ve mobil teknolojilerden blokzinciri buluta ve kontrolün merkeziden merkeziyetsize dönüşümü önemli özellikler olarak sıralanmış.
Böyle bir zeminde de kripto dünyasının sunduğu avantajların en çok Gaming/Oyun alanında ciddi büyüme yaratacağı tahmin ediliyor.
Gaming
Web3 Metaverse’ün gamer’lar ve kreatörler için yaratacağı sayısız fırsat çeşidinin oyun sektörünün ve ilgili kripto yatırımlarının büyümesine katkısı yanında başka destekler de bulunmakta:
Öncelikle insanların onlineda gittikçe daha fazla zaman geçirmeleri, genç jenerasyonun dijital aktivitelere olan ilgisinin her geçen gün artması, daha fazla insanın gaming’le buluşması olarak yorumlanıyor. Goldman Sachs’ın bir araştırmasına göre ABD’de ortalamada günün üçte biri (bir gün 8 saat) TV, oyun veya sosyal medyada geçirilirken, bu durumun hızla büyüyen bir sanal mallar tüketim ekonomisi yaratması muhtemel görülüyor.
İkinci olarak kriptonun bu alandaki avantajlarına dikkat çekiliyor: İnsanların bu dijital oyun âlemi içinde sosyal statü kazanmak için de para harcadıklarından hareketle metaverse’de de Decentraland benzeri projelerde, etkileşime geçmek, oy kullanmak, yönetmek, token kazanmak, NFT satın almak ve burada geçirilen zaman karşılığında kazanılanları reel dünyaya aktarmak mümkün.
Bu sebeplerle bir büyüme trendi yakalanırsa şayet, oyun sektörünün önemli bir gelir kaynağı haline gelmesinde kripto yapıların oyun-içi harcamalardaki avantajına da dikkat çekilmiş:
Hâlihazırda oyun sektöründe Premium Spend’den yani alındığı anda ücret ödenen oyunlardan, bedava oyunlara geçişin arttığı biliniyor. Ve grafikte görüldüğü gibi 2020’de 180 milyar dolar olan küresel sanal oyun gelirinin 2025’de 400 milyar doları bulması ve bunun da nerdeyse %90’ının In-Game Spend’den gelmesi bekleniyor. Bu durumda oyun geliştiricilerin oyun-içi parçalar satarak gelir yaratabilecekleri (In-Game Spend) ortamları Web3 Metaverse kripto yapılarının çok daha iyi sunması bekleniyor.
Çünkü Web2 kapalı kurum metaverse şirketlerinde oyuncular bir kısım dijital birikimler yapabilseler de genel olarak bu yapılarda oyuncuların yatırımını ve emeğini paraya çevirmesi, aralarında alım-satım yapmaları ve oyun-içi kazanılan servetin reel ekonomiye transfer edilmesi ve oyun geliştiricilerinin de bunlara izin verecek geliştirmeler yapmaları konuları tamamen serbest değil.
Web3 metaverse kripto yapılarda ise bu problem yok: Sermayenin kontrolü kullanıcılarda olduğu için oyuncuların NFT olarak kendi dijital varlıklarına sahip olduğu, diğer kullanıcılarla alım satım yapılabilen, fiziksel dünyada paraya çevrilebilen ve daha bir çok farklı deneyim yaşanabilen yeni bir açık piyasa ekonomisi gelişiyor.
Sadece Gaming Değil
Web3 Metaverse dünyasının büyümesi sadece oyun sektöründeki taraflara sunduğu avantajların, kapalı kurum metaverse kullanıcılarınkine göre çok daha fazla olmasıyla sınırlı kalmıyor. Araştırmaya göre Metaverse fırsatlarının başka birçok sektörde daha devrim yapması ve grafikte de görüldüğü gibi özellikle reklamcılık, sosyal ticaret, dijital etkinlikler, geliştirici/kreatör ve donanım gibi alanların da paraya çevrilmesiyle bir trilyon dolarlık bir gelir fırsatı yaratması tahmin ediliyor.
Metrikler
Bu yeni ekonominin daha yolun başında olduğu ve büyüme potansiyelinin gücü kullanıcı sayısı, toplanan fonlar ve rekabettekilerin piyasa değerleri karşılaştırılarak anlatılmış:
Kullanıcı Sayısı
Web3 Metaverse kullanıcı sayısının aktif cüzdanlara bakıldığında 2020 başından itibaren 10 kat büyüyerek yaklaşık 50,000’e ulaştığı düşünülüyor; tablodaki Web3 ve Web2’nin diğer segmentleriyle karşılaştırınca çok küçük kalan bu rakam diğer yandan büyüme potansiyeline de işaret ediyor.
Çünkü Web3 Metaverse yapıları geliştiriciler, içerik üreticiler/kreatörler ve kullanıcılar hatta kabaca tablodaki tüm segmenttekiler için reel değer yaratıyor: Web3 Metaverse’deki sanal arazi, mal ve hizmetler gibi satışların 200 milyon dolara gelmiş olduğu belirtiliyor. Kriptonun hâkim olduğu bu sanal dünyalarda kreatörler ve varlık sahipleri için serbest piyasa bağlamında milyon dolarlık birincil ve ikincil piyasalar yaratılmış durumda. Dolayısıyla hep Web2 merkezi şirketler tarafından kontrol edilmiş bu alanlarda, bu şirketlerin geride kalmaları durumunda, Web3 Metaverse yapıların kazançlarını arttırma potansiyeli oldukça yüksek durmakta.
2021 3.çeyrekte kripto için toplanan toplam fon 8,2 milyar dolar; Web3&NFT segmentinin payı 1,8 milyar dolar. Bunun içinde blokzinciri tabanlı oyun segmenti de 14 anlaşmayla 1 milyar dolar toplamış ki bu kategoride başı çekiyor.
Bu sektöre sermaye yatırımı daha yeni yeni hız kazanmaya başlamış durumda ama Facebook’un 10 milyar dolarlık metaverse yatırımı ve onun izinden gidecek diğer teknoloji şirketleri ve risk sermayesi girişimcileri düşünüldüğünde Metaverse pastasında rekabetin daha çok büyüyeceğini öngörmek zor değil.
Piyasa Değerleri
Piyasa değerler karşılaştırılınca da aynı sonuca varmak mümkün:
Web2 Metaverse teknoloji şirketleri 14,8 trilyon dolar;
Oyun Sektörü: 2 trilyon dolar;
Facebook: 900 milyar dolar;
Web3 Metaverse kripto ağlarının piyasa değeri de 27,5 milyar dolar olarak hesaplanmış ki sonuncusu diğerleriyle karşılaştırıldığında çok sönük kalıyor. Yaklaşık 15 trilyon dolarlık bir sektörün metaverse’e olan ilgisi ve oraya kayması dengeler açısından oldukça önemli duruyor.
Tam bu noktada Web3 kripto metaverse yapılarını diğerlerinden ayrıştıracak önemli bir faktör, kullanıcıların kendi kontrollerinde üreteceği reel dünya değerleri ve ortaya çıkan dijital mal, hizmet ve varlıklar olarak düşünülmüş. Blokzinciri platformlarında kurulan ilk Web3 metaverse yapılarında aynı gaming’de olduğu gibi tarafların projelerin gelişmesine, alım-satımına katkıda bulunmalarına ve kullanıcıların da bu parçaları alarak yeni bir sanal ticaret deneyimi yaşamaları mümkün; nitekim bunun örnekleri metaverse projelerindeki sanat galerilerinde, iş ofislerinde, oyun/eğlence merkezlerinde, dijital billboardlarda ve müzik alanlarında görülmeye başlandı.
Metaverse sanal ekonomileri destekleyen teknik altyapı ise Web3 Metaverse’deki merkeziyetsiz protokollerin birlikte çalışmalarıyla ilişkilendirilmiş; örneğin ödemelerde projelerin kendi veya üzerinde kuruldukları platformların kripto para birimlerinin kullanılması, DeFi uygulamalarla kullanıcıların bu sanal dünyalarda finansal işlemler yapabilmesi, NFT’lerin farklı platformlarda alım-satımı, yasal çerçevelerin Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlarca sağlanması gibi.
Farklı Vizyonlar
Metaverse’ün getireceği fırsatların büyük teknoloji şirketlerini bu alana çekeceğini öngörmek zor değil; nitekim yatırımların başladığı da görülüyor. Diğer taraftan örneğin Facebook’un (Meta) sahip olduğu ve yönettiği bir metaverse dünyasıyla, katılımcıların yarattığı, yönettiği, aralarında dolaşabildiği merkeziyetsiz dijital dünyalardan oluşan kamuya açık bir metaverse dünyasının farklı vizyonları olduğunu öngörmek de zor değil. Bu anlamda kripto metaverse ile kurumsal metaverse arasında hangisinin ne kadar yol katedeceğinin, Metaverse’ün geleceğinde önemli rolü olacağını söylemek yanlış olmaz.
https://grayscale.com/learn/the-metaverse/https://grayscale.com/wp-content/uploads/2021/11/Grayscale_Metaverse_Report_Nov2021.pdf