Kripto paralar ve NFT’ler yüksek oranda kazanç elde etmeye uygun, volatil ve ülkemizde düzenlemeden yoksun olduklarından manipüle ve istismar ediliyor. Birçok proje “token” adı altında yatırım sözleşmesi sunduğundan, aslında sermaye piyasası aracı gibi algılanıp, benzer şekilde düzenlenebilse, sermaye piyasalarının sağlıklı şekilde işlemesi ve yatırımların doğru şekilde yapılabilmesi için var olan mevzuata veya onlara özgü özel bir mevzuata tabi olması gerekirdi.
Sermaye piyasası araçlarının manipülasyonunu ve istismarını önlemek için ülkemizde Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatıyla bir dizi önlemler almıştır.
Bu önlemlerden bizi ilgilendiren ikisi şu şekildedir: (i) Yatırım danışmanlığı hizmeti vermek için gerekli olan izin/lisans; ve (ii) 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlenen “Piyasa Dolandırıcılığı Suçu” (halk arasında “piyasa manipülasyonu” olarak da bilinir).
Manipülasyon, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapılması, emir verilmesi, verilen emrin iptali veya hesap hareketleri, bu araçların değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi verilmesi, söylenti çıkarılması, yorum veya haber yapılması gibi fiillerdir.
Bu fiillerin tamamı hapis içeren cezaları ve para cezalarını gerektirir.
Her ne kadar bazıları tipik sermaye piyasası aracı özelliklerine sahip olsalar da “security” niteliğindeki kripto varlıklar bakımından ayrık bir durum olmalı mıdır?
Bu soru Türkiye’de hiç sorulmamıştır.
Söz konusu cezalar, yalnızca sermaye piyasası araçlarını konu alan iş ve işlemler için geçerlidir.
16 Nisan 2021 tarihli Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’in (“Yönetmelik”) 3’üncü maddesi kripto varlıkları itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar olarak tanımlamaktadır.
Yönetmelik’e paralel olarak kripto varlıklara ilişkin hazırlanan kanun taslağında, hiçbir kategori (Security v. Utility) ayrımı yapılmamakta, kripto varlıkların bir kısmının hisse senedine benzer bir yatırım sözleşmesi veya bir sermaye piyasası aracı olabileceği yönünde bir düzenleme bulunmamakta, kripto varlıklara SPKn’nin 3/1-(ş) bendinde düzenlenen “sermaye piyasası araçları” tanımı kapsamında yer vermemektedir.
Sonuç olarak, yürürlükteki mevzuat ve öngörülen Taslak hükümleri uyarınca, SPKn kapsamında düzenlenen piyasa dolandırıcılığı suç tipinin kripto varlıkları konu alan iş ve işlemlerde uygulama alanı bulamayacağı söylenebilecektir.
Konuyla ilgili yaklaşık bir sene önce CİMER aracılığıyla Merkez Bankası’na şu soruyu iletmiştik:
“Kripto varlık piyasası ile ilgili tavsiyeler, yükseliş ve düşüş hareketlerine dair yorumlar ve öngörüler ve hatta manipülatif söylemlere karşı Türkiye Cumhuriyeti makamları bir yaptırım kararı vermiş midir? Bu hususları sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde ele almamız doğru olur mu?”
Bu soruya yönelik, Merkez Bankası yaklaşık bir ay önce şu şekilde geri dönüş yapmıştır:
“Ülkemizde, “kripto para” olarak da adlandırılan kripto varlıklarla ve bu varlıkların işlem alışverişinin yapıldığı platformlarla ilgili herhangi bir yasal düzenleme ve doğrudan sorumlu herhangi bir kamu otoritesi bulunmamaktadır. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi’nin 11 Ocak 2018 tarihli basın açıklaması ile Bitcoin ve diğer kripto varlıkların riskleri konusunda bir duyuru yayımlanmıştır. Bilgi edinilmesini rica ederiz.”
Halbuki kripto varlıklar; volatil yapısı, kolayca işlem yapılabilme olanağı, hızla büyüyen ekonomik hacimleri ve nispeten tecrübesiz yatırımcılar gibi çeşitli sebeplerle suiistimale, bilgi kirliliğine ve manipülasyona açık bir pazar oluşturmaktadır. Nitekim, zaman zaman yanıltıcı kanaat uyandırabilecek söylemler ve yorumlar yahut piyasa bozucu sair faaliyetler sonrasında piyasada meydana gelen sert düşüşler ve yükselişler, sıradan kripto varlık yatırımcılarına zarar vermekte, haksız kazanç sağlanmasına hizmet etmekte ve piyasanın güvenilirliğini azaltmaktadır.
Bu kapsamda, kripto varlıkların fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi vermek, söylenti çıkarmak, haber vermek, yorum yapmak veya rapor hazırlamak ya da bunları yaymak ve bu suretle menfaat sağlamak gibi fiil ve durumların da yapılması gereken mevzuat çalışmasına eklenmesi piyasa sağlığı ve kripto pazarı güvenliği açısından gereklidir.
Kripto varlıklar bakımından yatırım danışmanlığı yasağı düzenlenmiş olmasa da, küresel çaptaki gelişmeler, Türkiye’deki olası düzenlemeler ve “best practice” açısından bu hassasiyete uygun davranılmasının faydalı olacağına inanıyoruz.
Yakın gelecekte bunların kısmen de olsa hukuki düzenlemelere bu çerçevede konu olması muhtemeldir.
Av. Burçak Ünsal & Av. Alperen Gezer
