‘Gelişmiş’ olarak kabul edilen ülkelerin ‘büyük’ merkez bankaları, 2008 Krizi’nde fiilen çöken dünya finans sistemini yüzdürebilmek için son çare olarak tarihi bir yönteme başvurdu: Para basmak.
Evet merkez bankaları piyasalardan bono-tahvil vb finansal ürünler satın alarak yerlerine havadan, bir kaç bilgisayar tuşuna basarak, sıfır maliyetle ürettikleri nakit paraları verdiler.
Bu para büyük oranda bankalara aktarıldı. Onlar da ellerine geçen nakit ile başka finansal araçlar satın aldı. Böylece borsalar ve bono piyasaları ayakta tutuldu. Ayrıca dolaylı olarak emlak fiyatları da tekrar şişirildi.
Merkez bankacılar ve onları destekleyen ekonomistler merkez medyada hep şunu söyledi: Bu geçici bir önlem. Piyasaya sürdüğümüz paraları ekonomi düzelince geri toplayacağız.
Ben de 2013’te yazdığım ilk kitabımdan bu yana hep şöyle dedim: Küresel finans sistemi çok hasta. Merkez bankalarının piyasaya verdiği nakit olmadan asla yaşayamaz. Merkez bankacılar yalan söylüyor. Bastıkları bu paraları geri toplayamazlar.
Peki ne oldu? 2018-2019 döneminde merkez bankaları Fed önderliğinde piyasaya sürdükleri nakiti toplamaya kalkıştı. Sonuçta 2019 sonlarında ABD Repo piyasası patladı. Fed derhal tekrar para basmaya başladı. Ama ne yeni para basma, ne de faiz indirimleri işe yaramadı. Covid etkisinin de gelmesi ile Mart 2020’de piyasalar çöktü.
Fed, 2008 Krizi’ni atlatabilmek için ABD’nin 200 yıllık tarihinde ürettiği berkez bankası parasının tam üç buçuk katını yani 3,5 trilyon $’ı yalnızca yedi yılda bankalara vermişti. Ancak aynı Fed, 2020’de tekrar kriz gelince bu defa ABD’nin 200 yılda ürettiği merkez bankası parasının üç katını sadece üç ayda bastı! Beş katını ise yalnızca iki yılda piyasaya sürdü. Böylece Fed’in 2008 sonrası bastığı para miktarı 8 trilyon $’a ulaştı.
Diğer merkez bankaları da Fed’i takip etti. Örneğin İngiltere Merkez Bankası (BoE), 2008’i atlatabilmek için 300 yılda ürettiği paranın tam beş katını yanızca 12 yılda bastı. BoE, 2020’yi kapatabilmek için ise aynı miktarda parayı bu sefer sadece bir yılda piyasaya sürdü!
Bu kadar hızlı para basmaya rağmem BoE Piyasalardan Sorumlu Yönetici Direktörü Andrew Hauser, bakın 19 Ekim’de ne dedi:
“Bastığımız paraları toplamamız 10 yıl sürebilir!”
10 yıl mı?! Bu kadar kısa sürede piyasaya sürdüğünüz devasa miktarda parayı 10 yılda geri alacaksınız öyle mi? Yani 10 yıl boyunca hiç kriz olmayacak, ekonomi toparlanacak siz de fazla parayı sistemden deşarj edeceksiniz. Buna kim inanır? Hayır Kadir Abi bile inanmaz…
Merkez bankacılar, verileri saklıyor, insanlar pandemide canı ile uğraşırken önceden elde ettikleri bilgiler ile piyasalarda kar amaçlı işlemler yapıyor ve bunların üzerine utanmadan, sıkılmadan işte böyle masallar anlatmaya devam ediyorlar.
Merkez Bankaları ve onların saz arkadaşlarının Bitcoin’den nefret etmesinin nedeni suçluların BTC kullanması ya da sistemin çok enerji tüketmesi vs değil. Bitcoin’in korkunç hızla para basılmasına muhalefet etmesi ve bu felsefeyi 100 milyonlara öğretmesi onları deli ediyor.
Şu an ABD yine bastığı paraları toplamaya çalışıyor. Yaklaşık 7 ayda, 2008’den bu yana basılan 7,7 trilyon $’ın 242 milyar $’ı yakılıp piyasadan yok edildi. Yani sadece %3,1’i. Bu kadar az $ yakılmış olmasına rağmen piyasalar perişan oldu.
Yakında ekonomiler duvara çarpınca ve dünya ekonomisi daraltıcı politikalara artık dayanamaz hale gelince Fed ve arkadaşları tekrar para musluklarını açacak. Sınırsız paranın sınırlı alternatifleri Altın, Gümüş ve Bitcoin yine uçuşa geçecek. O zaman BoE’den Hauser’e bu 10 yıl meselesini tekrar sormak gerek…
