Nisan ayının son günlerinde Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank – EIB) tarafından açıklanan 100 milyon Euro’luk tahvil ihracı yoğun gündem içinde çok da konuşulmadı. Gelin olayın hikayesine ve blokzincir açısından önemine birlikte göz atalım.
Nedir konu?
27 Nisan 2020 günü Bloomberg, ‘Avrupa Yatırım Bankası’nın blokzincirin gücü ile kuşanmış ‘dijital bono’ olarak da adlandırılabilecek iki yıllık bir tahvil ihracında bulunacağını’ yazdı.
Goldman Sachs, Banco Santander ve Societe General aracılığında yapılan bu bono ihracı, bir bankanın blokzincir kullanarak yatırımcılara sunduğu ilk bono olma özelliğini taşıyor.
Blokzincir nasıl kullanılmış?
Öncelikle bono ihracında Ethereum blokzinciri kullanıldığını belirtelim. Zaten o sıralarda 2,500 ABD Doları civarında seyreden ETH fiyatının sonraki on günde 3,500 dolara kadar yükselmesinde bu haberin de bir parça katkısı olduğunu söylemek zor değil.
Avrupa Yatırım Bankası yetkilileri, Ethereum zincirinin seçilme nedenini, akıllı kontrat kullanabilme özelliği ve en oturmuş blokzincir olması olarak açıklıyorlar. Ethereum’daki yüksek işlem ücretleri başlangıçta soru işaretlerine yol açsa da, bu tahvil ihracının o kadar da büyük işlem yoğunluğuna neden olmayacağı düşünülerek bu tip kaygılar göz ardı edilmiş.
Zaten 2021 yılı içinde toplam 70 milyar Euro’luk bono ihracı için yetkisi olan EIB’nin, 100 milyon Euro’luk bu ihracının, özünde yatırımcıları bu tip araçlara aşina edebilmek için yapılan bir deneme olduğu anlaşılıyor.
Yetkililer, blokzincir kullanılmasını ‘Arabayı inşa ettik, evinizin önüne kadar getirdik, ona dokunabilirsiniz, istediğiniz gibi kullanabilir ve sonra sevip sevmediğinize karar verebilirsiniz’ şeklinde açıklıyorlar.
Bu arada EIB yetkilileri bundan sonraki ihraçlar için Ethereum blokzincirini kullanmak gibi bir zorunluluklarının olmadığını, değişen teknolojiler ile birlikte farklı blokzincirleri de değerlendirebileceklerini belirtiyorlar.
Sadece blokzincir değil CBDC de kullanılmış
Burada ilginç bir detay da, işlem için aynı zamanda bir merkez bankası dijital parasının kullanılmış olması.
Fransa Merkez Bankası (Banque de France – BDF), CBDC (Central Bank Digital Currency) de denilen merkez bankası dijital parası üzerinde yoğun bir şekilde çalışan kurumlardan bir tanesi. Banka, 2020 yılının Mayıs ayında Societe General ile birlikte 40 milyon Euro’luk bir tahvil ihracı ve mutabakatını blokzincir üzerinden gerçekleştirmişti.
Şimdi de benzer bir yöntem uygulandı: Bono ihracının yapılacağı gün, BDF 90 dakikalığına bir CBDC üretti. Yatırımcılar BDF’e Euro gönderip bu CBDC’leri elektronik cüzdanlarına aldılar. Daha sonra bu CBDC’leri Ethereum blokzinciri üzerinde EIB’nin elektronik cüzdanına aktardılar. EIB de buna karşılık Ethereum üzerinden yatırımcıların elektronik cüzdanlarına satın aldıkları bonoları gönderdi. Daha sonrasında ise, EIB cüzdanına gelen CBDC’leri BDF’e aktararak karşılığında Euro aldı. İşlem bittiği anda da BDF üretmiş olduğu CBDC’leri yakarak yok etti.
Neden önemli?
Avrupa Yatırım Bankası tarafından gerçekleşen bu bono ihracının, blokzincirin finans piyasalarında adaptasyonu için oldukça önemli bir adım olduğunu söylemek gerek.
Henüz bu örnekte tam olarak uygulanmamış olsa da, blokzincir kullanılarak aracıların ortadan kaldırılması ve bu sayede masrafların düşürülebilmesi, zaten düşük borçlanma maliyetleri nedeniyle gelirleri iyice azalan yatırımcılara bir nebze ilaç gibi gelebilir.
Masraflar sadece aracıların ortadan kalkması ile düşmüyor bu arada. Bankalar, bu tip bono ihraçlarda, sendikasyon masalarının talepleri toplaması, çifte emirleri silmesi gibi hesaplaşma/uzlaşma olarak adlandırılan işlemler için oldukça ciddi mesai harcıyorlar. Blokzincirin herkes tarafından görülebilen şeffaf yapısı sayesinde, banka ve aracı kurumlardaki koca operasyon takımlarına duyulan ihtiyaç giderek azalacak.
Geleneksel piyasalara alışık olan bu yatırımcıların, Avrupa Yatırım Bankası gibi bir finans kuruluşu tarafından bu yeni tip araçları test edebilecekleri güvenli bir ortam sunulmuş olması onların rahat edebilmeleri için çok önemli.
Zaten Avrupa Yatırım Bankası yetkilileri de yatırımcılar, bono ihraç edenler ve medyadan gelen yoğun ilgiden çok memnun olduklarını saklamıyorlar.
Hâlâ gidilecek yol var…
Hemen burada bir ilk olma özelliği taşıyan bu tahvil ihracının bu anlamda daha alacak çok yolu olduğunu belirtelim:
Öncelikle, blokzincirin en önemli özelliklerinden birinin, aracıları ortadan kaldırması olduğu biliniyor. Halbuki yukarda en başta belirttik: ECB bu ihraç için üç aracı bankayı yetkilendirmiş. Zaten ECB kendisini bu konuda yeterince tecrübeli görmediği için, bütün süreci olabildiğince ‘dışarıya yaptıracak’ şekilde kurgulamış.
Goldman Sachs ve Banco Santander’in yatırımcılar nezdindeki gücünü, Societe General’e ait Forge’in ise kurumsal yatırımcılara blokzincir üzerinden bono alım/satım konusundaki tecrübesini kullanmayı hedeflemiş EIB. Bu sayede yatırımcılara teknik tarafta çok zaman ve emek kaybetmeden, işin maliyetindeki avantajları rahatça görebilecekleri bir ortam yaratmayı tasarlamış.
İlk aşamada, gerek EIB gerekse yatırımcıların henüz aşina olmadıkları bu pazarda aracı kullanmasını normal karşılamak gerek. Önümüzdeki dönemde tarafların kendilerini daha ehil hissettikleri noktada, bu aracılara çok da ihtiyaçları kalmayacak.
Sonuç
Blokzincir teknolojisinin, özellikle kamuya açık Ethereum benzeri blokzincirlerin, finans piyasalarının en klasik köşelerinden biri olan bono piyasalarına bu kadar kısa sürede nüfuz etmeye başlamış olmaları oldukça etkileyici. Yapılan açıklamalardan görülen, bunun arkasının geleceği şeklinde. Gelecek blokzincir teknolojileri için kendini hazırlıyor, peki ya siz?
Not: Bu yazı için kullanılan kaynakların orijinallerini aşağıda bulabilirsiniz:
- https://news.bloomberglaw.com/banking-law/eu-investment-arm-offers-two-year-notes-in-debut-blockchain-deal
- https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-04-30/european-debt-pioneer-heralds-revolution-to-come-from-blockchain
- https://www.theblockcrypto.com/daily/104446/european-investment-bank-ethereum-bond
