Merkeziyetsiz Finans (DeFi), kripto dünyasının temel kavramlarından biri haline gelmiş olsa da, geleneksel asistanları devre dışı bırakarak ve açık bir küresel finansal ekosistem sunarak bireyleri dijital varlıkları üzerinde tam kontrole sahip olacak şekilde güçlendirmeyi uzun zamandır vaat ediyordu. Ancak çoğu kişi için DeFi hala karmaşık kullanıcı arayüzleri, sayısız protokol ve yüksek riskli karar verme süreçleriyle dolu bir labirent gibi geliyor. Kullanıcı deneyimini basitleştirmek ve karar almayı kolaylaştırmak için gelişmiş yapay zeka araçlarından yararlanan DeFAI, giriş engellerini azaltmayı ve gerçek anlamda otonom, kullanıcı dostu finansal etkileşimler sağlamayı hedeflemektedir.
Bir kullanıcının DeFi’nin getirdiği rahatlığı deneyimlemek için doğru proje platformunu bulma, çeşitli cüzdanlar kurmayı öğrenme, çeşitli L1 katman+L2 katman’ı ayırt etme ve kimlik avı dolandırıcılıklarını önleme gibi karmaşık konuları öğrenmesi gerekir.
DeFAI’nin ortaya çıkışı bu durumu bir ölçüde değiştirmiştir.
Adından da anlaşılacağı gibi DeFAI, karmaşık DeFi işlem eşiğini basitleştirmek için yapay zekayı (AI) kullanan ve daha fazla kişinin daha basit bir şekilde DeFi’ye katılmasına olanak tanıyan AI+DeFi’dir (Merkeziyetsiz Finans + Yapay Zeka).
DeFAI projeleri ortaya çıkmaya başlıyor ve öncelikle üç alana odaklanıyor:
Soyutlama Katmanları (Abstraction Layers)
Soyutlama katmanları, karmaşıklığını arayüzlerin arkasına gizleyerek DeFi’yi kolaylaştırmayı amaçlıyor. Kullanıcıların kontrol panelleri yerine doğal dil komutlarını kullanarak DeFi protokolleriyle etkileşime girmesine olanak tanıyorlar. DoW DAO ve Symmio gibi platformlar, kullanıcıların parçalanmış likidite havuzlarında en iyi fiyatlandırmayı almasını sağlayarak likidite parçalanmasını çözdü ancak temel sorunu çözmediler.
Griffain erken aşamadaki bir DeFAI AI temsilcisidir. Griffain, tokenı ilk başlatan kişidir; ürün yalnızca erken erişimde kalır veya Griffains Saga Genesis token’i gerektirir. Erişim elde ettikten sonra kullanıcılar kendi yapay zeka asistanlarını oluşturabilir ve Griffain’in özel asistan ağına erişebilir.
Griffain daha genelleştirilmiş olup, kullanıcıların temelden karmaşık olarak gördükleri görev otomasyonu (DCA), memecoin‘leri başlatmak ve bunları kriterlerle airdrop gibi sayısız eylemi gerçekleştirmesine olanak tanır. Kullanıcılar talimatları özelleştirebilir ve asistanların hafızasını sürekli olarak güncelleyebilir. Bu asistanlar yalnızca zincir içi işlemleri gerçekleştirmekle kalmaz, aynı zamanda bilgi alımını da gerçekleştirir.
Özel asistanlar, resmi olarak Griffain tarafından oluşturulan profesyonel yapay zekalardır. Şu anda DeFAI projelerine örnek olarak Baxus, Blink, Onchain, Holiday, Sniper ve Flipper gibi her biri belirli profesyonel işlevlere sahip çeşitli özel asistanlar piyasaya sürülmüştür.
Otonom Trade Asistanları (Autonomous Trading Agents)
Otonom trade asistanları, yıllardır ortalıktalar ve statik programlamaya dayalı olarak önceden tanımlanmış eylemleri yürütüyorlar. Ancak asistanların temelde farklılıkları bulunmaktadır.
- Yapılandırılmamış ve sürekli değişen ortamlardan bilgi alırlar.
- Hedefleri bağlamında veriler hakkında mantık yürütürler.
- Kalıpları keşfederler ve zamanla onlardan yararlanmayı öğrenirler.
- Sahiplerinin açıkça programlamadığı eylemleri gerçekleştirebilirler.
Yapay zeka yatırım asistanı alanı da altcoinleri tahmin etmek gibi pratik kar elde etme araçlarına doğru kayıyor. Ancak bir asistanın sıradan bir robot veya insan operasyonu yerine gerçekten yapay zeka olduğunun nasıl doğrulanacağı gündemdeki sorunlar arasında yer alıyor. Bu sorunu çözmek için sektör iki önemli altyapıyı hayata geçirdi:
Güvenilir Yürütme Ortamı (TEE): Asistanın güvenli, kurcalanmaya karşı korumalı bir ortamda çalışmasını sağlar.
Şeffaf Yürütme Doğrulama Çerçevesi: Sıfır bilgi kanıtı gibi teknolojiler aracılığıyla güvenilir bilgi işlemin sağlanması.
Otonom brokerlar büyük miktarlardaki fonları yönetmeye başladıkça, bu doğrulama mekanizmaları daha da önemli hale gelmektedir. Bu alanda henüz erken olmasına rağmen, bu temel teknolojileri araştıran birçok DeFAI projesi halihazırda mevcuttur: Almanak ve Cod3x.
Almanak, herkesin kar elde etmek için AI trade asistanları oluşturup kullanmasına olanak sağlamak temel hedefiyle yola çıkmış bir platformdur. Platform, simülatörler aracılığıyla stratejileri test edip optimize eder ve yürütme motorları aracılığıyla stratejinin uygulanmasından sorumludur. Almanak, stratejiye katkıda bulunanlara yönelik teşviklere özellikle odaklanarak ekosistem katılımcılarını tokenlar aracılığıyla teşvik etmektedir. Cod3x Byte Mason ekibi (Fantom ve Sonic Labs geliştiricileri) tarafından oluşturulan bir DeFAI ekosistemidir. Temel vurgusu, kullanıcıların kolayca trade asistanları oluşturmasına olanak tanıyan kodsuz bir oluşturma aracı sağlamasıdır. Kullanıcılar, asistanlar için yatırım stratejileri, kişilik özellikleri ve hatta tweet stilleri belirleyebilir.
Yapay Zeka Destekli Merkeziyetsiz Uygulamalar (AI-Powered dApps)
Yapay zeka destekli dApp’ler, DeFAI alanında gelecek vaat eden ancak yeni ortaya çıkan bir alanı temsil ediyor. Bunlar, işlevselliği, otomasyonu ve kullanıcı deneyimini geliştirmek için AI veya AI asistanlarını entegre merkeziyetsiz uygulamalardır.
Bu segment henüz başlangıç aşamasında olsa da bazı ekosistemler ve projeler öne çıkmaya başlıyor.
Bu alandaki en aktif ekosistemlerden biri, teknik yapay zeka x DeFi geliştiricilerini çekmek için tasarlanmış bir Katman 2 olan Mode Network’tür. Şu anda birden fazla ekip Mode’da sahip yapay zeka destekli uygulamalar geliştiriyor: Arma, Modius, Amplifi Lending Agents ve HeyAnonai.
Arma, Giza Tech tarafından geliştirilen Mode Network ekosisteminde yeni ortaya çıkan yapay zeka odaklı bir DeFAI projesidir. Proje, USDC varlıklarının otomatik getiri yönetimine odaklanıyor ve Mode Network AI Agent App Store’un temel uygulamalarından biridir. ARMA, kendi kendini saklama modunda çalışır ve akıllı sözleşmeler aracılığıyla kullanıcının varlıklar üzerinde kontrol sahibi olmasını sağlar. Temel işlevi, Mode Network’teki çeşitli borç verme protokollerinin getirisini sürekli olarak izlemek ve uygun olduğunda fon yeniden dengelemesini otomatik olarak gerçekleştirmektir.
Modius, Autonolas (Olas) tarafından desteklenen otonom bir asistanıdır. 2024 yılında Mode Network’te otonom bir çoklu asistan sistemi piyasaya sürülmüştür. Modius, DeFi otomasyonunun geliştirilmesini ortaklaşa desteklemek için ARMA dahil Mode Network AI asistan ekosistemine katılmıştır.
Amplifi.Fi tarafından geliştirilen Amplifi Lending Agents, piyasa verilerini analiz etmek, yatırım stratejilerini otomatik olarak ayarlamak ve kullanıcılara optimize edilmiş getiri çözümleri sunmak için yapay zeka algoritmalarını kullanır. Temel işlevler arasında akıllı varlık tahsisi, risk yönetimi ve getiri optimizasyonu yer alıyor ve kullanıcıların DeFi pazarında otomatik bir şekilde daha iyi yatırım getirisi elde etmelerine yardımcı oluyor.
HeyAnonai zincirler arası köprüleme, token değişimi ve staking gibi karmaşık işlemleri otomatik olarak gerçekleştirebilir, aynı zamanda X, Discord ve GitHub gibi birden fazla kanaldan proje verilerinin gerçek zamanlı toplanmasını ve analizini gerçekleştirebilir. HeyAnon, doğal dil işleme teknolojisi aracılığıyla kullanıcıların fiyat değişiklikleri, topluluk duyarlılığı ve gelişim dinamikleri gibi bilgileri hızlı bir şekilde elde etmesine yardımcı olarak DeFi yatırım kararlarının verimliliğini artırır.
