- Bilim, bilgisayar ve mühendislikte kara kutu, iç işleyişi hakkında yararlı bilgiler üreten bir cihaz, sistem veya nesnedir. Çıkardığı sonuçlara ilişkin açıklamalar opak veya “siyah” kalır.
- Finans sektöründe de analistler, risk sermayesi fonu yöneticileri ve yatırımcılar, kara kutu modelini verileri faydalı bir yatırım stratejisine dönüştürmek için kullanırlar.
- Bilgi işlem gücü, yapay zeka ve makine öğrenimi yeteneklerindeki gelişmeler sayesinde Kara Kutu modelinin birçok sektöre uyarlanmasına olanak sağlıyor.
Bir Kara Kutu Modelini Anlamak
Birçok şey kara kutu olarak tanımlanabilir: bir transistör, bir algoritma ve hatta insan beyni.
Kara kutunun tersi, incelemeye açık olan iç çalışmalardan oluşan bir sistemdir. Bu genellikle beyaz kutu olarak adlandırılır, ancak bazen şeffaf kutu veya cam kutu olarak da adlandırılır.
Finansta Kara Kutu Modeli Nedir?
Finansal piyasalarda, kara kutu yöntemlerinin artan kullanımı bir takım endişeler doğurmaktadır.
Kara kutu modeli doğası gereği riskli değildir, ancak bazı yönetişim ve etik soruları gündeme getirir.
Kara kutu yöntemlerini kullanan yatırım danışmanları, özel teknolojiyi koruma kisvesi altında tavsiye ettikleri varlıkların gerçek riskini gizleyebilirler. Bu, hem yatırımcıları hem de düzenleyicileri, üstlenilen riski doğru bir şekilde değerlendirmeleri gerektiği gerçeğinden mahrum bırakıyor.
Kara Kutu Finansal Modellerini Kimler Kullanır?
Yatırımları analiz etmek için kara kutu modellerinin kullanımı, genellikle finansal piyasaların yukarı veya aşağı olmasına bağlı olarak, yıllar içinde modası geçmiş ve modası geçmiştir.
Finansal piyasalardaki değişken yamalar sırasında, kara kutu stratejileri, potansiyel olarak yıkıcı yapıları nedeniyle seçilmektedir. Üstlenilen risk seviyeleri, aşırı kayıplar ortaya çıkana kadar belirgin olmayabilir.
Bilgi işlem gücündeki ilerlemeler, büyük veri uygulamaları, yapay zeka ve makine öğrenimi yetenekleri, kullanımı artırmakta ve karmaşık nicel yöntemler kullanan kara kutu modellerini çevreleyen gizeme yenilerini eklemektedir.
Hedge fonları ve dünyanın en büyük yatırım yöneticilerinden bazıları, yatırım stratejilerini yönetmek için artık rutin olarak kara kutu modellerini kullanıyor.
Kara kutu modelinin psikolojideki kullanımı, davranışçılık okulunun babası olan BF Skinner‘a kadar izlenebilir. Skinner, psikologların beynin süreçlerini değil, tepkilerini incelemesi gerektiğini savundu.
Kara Kutu Patlamaları
Kara kutu stratejilerine ayrılmış portföylerde aşırı kayıpları içeren birkaç dikkate değer örnek olmuştur. Kara kutu stratejileri bu olaylardan sorumlu değildi. Ancak, bu stratejilere bağımlı olan yatırımcılar bunlardan zarar gördü.
Bilişimde Kara Kutu Modeli
Kara kutu modellerinin büyümesine ve karmaşıklığına büyük ölçüde katkıda bulunan makine öğrenimi teknikleri, özellikle makine öğrenimi ile yakından ilişkilidir.
Aslında, algoritmalardan oluşturulan kara kutu tahmin modellerinin işleyişinin o kadar karmaşık hale gelebileceği ve hiçbir insanın bir tahminde bulunmaya dahil olan tüm değişkenler üzerinde çalışamayacağı iddia edilmiştir.
Mühendislikte Kara Kutu Modeli
Kara kutu modeli, mühendislikte fiziksel formdan ziyade bilgisayar kodunda var olan tahmine dayalı modeller oluşturmak için kullanılır.
Değişkenler daha sonra onları gerçek dünyada oluşturmanın pahalı ve zaman alıcı süreci olmadan gözlemlenebilir, analiz edilebilir, test edilebilir ve revize edilebilir.
Finansta Kara Kutu Modeli
Finansal piyasalarda kullanılmak üzere tasarlanmış bir kara kutu modeli, piyasa verilerini analiz eden ve bu analize dayalı olarak bir alım satım stratejisi üreten bir yazılım programıdır.
Kara kutunun kullanıcısı sonuçları anlayabilir ancak arkasındaki mantığı göremez. Modelin yapımında makine öğrenimi teknikleri kullanıldığında, girdiler aslında bir insan beyninin yorumlayamayacağı kadar karmaşıktır.
Kara Kutu Ticareti Yasal mı?
BlackBoxStocks, hisse senetleri ve opsiyon tüccarları için internet tabanlı bir ticaret platformunun adıdır. Şirket, günlük tüccarlar tarafından kullanılabilecek fiyatlardaki hızlı değişiklikleri belirlemek için “yapay zeka ile geliştirilmiş “öngörü teknolojisi” kullandığını söylüyor.
2016 yılında kurulan BlackBoxStocks, NASDAQ’da BLBX sembolü altında listelenmiştir.
Day Trader Review sitesi buna “inanılmaz derecede iyi bir değer” diyor.
The Stock Dork’taki bir inceleme, buna “gerçek anlaşma ve mevcut en iyi piyasa tarama sistemlerinden biri” diyor.
Tüketici Davranışının Kara Kutu Modeli Nedir?
Tüketici davranışının kara kutu modeli, davranışsal psikolojinin akademik alanından alınmıştır.
Davranış psikologları insan beynini bir kara kutu olarak görürler. İnsan zihni uyaranlara tepki verir. Davranışı değiştirmek için uyaranlara tepki veren zihnin değil, uyaranların değiştirilmesi gerekir.
Bu teori, pazarlamacılar tarafından tüketici karar verme sürecini analiz etmenin bir yolu olarak benimsenmiştir. Analiz, tüketicinin belirli uyaranlara tepkisini gözlemleyerek satın alma kararlarını anlamaya ve etkilemeye çalışır.
Kara Kutu Modeli ve Beyaz Kutu Modeli Nedir?
Yapay zeka alanında, bir kara kutu modeli, tahminler yapmak için bir makine öğrenimi algoritması kullanırken, bu tahminin açıklaması bilinemez ve izlenemez durumda kalır.
Beyaz kutu modeli, makine öğrenimi sürecini daha şeffaf hale getiren kısıtlamaları birleştirmeye çalışır.
Şeffaflık veya “yorumlanabilirlik”, diğer sektörlerin yanı sıra sağlık, bankacılık veya sigortacılıkta kullanılan modellerde etik ve yasal bir hedef olabilir.
Son Sözler
Kara kutu modelleri, yalnızca yatırım dünyasındaki uygulamalar için değil, sağlık, bankacılık, mühendislik ve diğer alanlarda kullanım için yazılım oluşturmak için giderek daha fazla kullanılmaktadır.
Kara kutu modeli, makine öğrenimi yetenekleriyle birlikte gelişiyor ve her ikisi de süreçlerinin karmaşıklığı açısından artıyor.
Aslında, daha opak hale geliyorlar. Yani, bu sonuçların nasıl üretildiğini anlamadan sonuçlarına güveniyoruz.
