Bundan bir ay önce Trump’ın yeni ABD yönetimi hakkında yeni bir yazı yazmaya başladım. O yazıda “Mar-a-Lago Accord” adı verilen bir planlama çalışması yapıldığını, bu çalışma ile ABD dolarının global pazarda değerinin düşürülmeye çalışılacağı ve uzun vadeli Amerikan Devlet borçlarının yükünün böylelikle azaltılacağını anlatacaktım.
Bu planlama çalışmasının bir başka sonucunun da ABD dolarının yerine başka bir rezerv para ya da rezerv varlık ortaya çıkması olabileceğini anlatmayı düşünmüştüm. Hatta, yazıyı yazdım bile. Ancak yazı çıkana kadar başka gelişmeler oldu ve Trump 2.0 yönetimi bu plandan önemli bir sapma gösterdi.
Önce Elon Musk bir tweet yazarak, Başkan Trump’ın pedofil ve şantajcı Jeffrey Epstein’ın listesinde olduğunu paylaştı. Bu tweet’in ardından iki eski kanka birbirine girdi. Trump kendi sosyal paylaşımlarında Musk’a tehdit yerine geçecek ve hayli ağır bir çok söz söyledi: Onun SpaceX şirketi ile almakta olduğu avantajlı ihaleleri ve Tesla için verilen devlet desteklerini kaybedebileceğini ve bu sebeple Musk’ın kızgın olduğunu ima etti. Temsilciler Meclisi ve Senato’dan yeni geçen, kısaca BBB diye anılan Big Beautiful Bill (Büyük Güzel Yasa Tasarısı) ile mali disiplinin terk edilerek önümüzdeki dönemde yeniden karşılıksız dolar basılacağını, devlet borçlarının faizlerinin bu yeni basılan dolarlarla karşılanacağını anlayan Musk, bu disiplin bozukluğu ile kendi başında bulunduğu DOGE adlı birimin kapatılmasını, Epstein dosyalarındaki bilgilerle Trump’a şantaj yapılmasına bağlamış olabilir. Bu şantajı yapan ya da yapmış olma ihtimali olanlar, son yıllarda kullanmakta olduğum tabirle Kağıtçılar ekibine yakın olabilir. Bunlar İsrail devleti ve Mossad ile birlikte hareket etmiş de olabilirler. Bu şantaj olasılığı ile İsrail-İran arasında 12 gün süren çetin kapışmaya da aynı gözlükle bakmakta fayda var.
Trump 2.0’ı iktidara getirmek üzere destekleyen Taşçılar, Elon Musk’ın genç ekibi ile devlet harcamalarında yapılan milyarlarca dolarlık usulsüzlükleri ortaya koymasını ilgiyle izlemişlerdir. Ancak belki şantaj sonucu belki başka sebeplerden, Başkan Trump mali disiplini ve sınırlı dolar üretim planını terk ederken Taşçılardan da uzaklaşmakta olabilir mi? Trump büyük bir U dönüşüyle Kağıtçıların ve onların sınırsız dolar üretimine dayalı, sürdürülmesi imkansız yol haritasına teslim olmuş olabilir mi?
İşte bu son iki sorunun cevabını ben de çok merak ediyorum. Değerli ekonomist, dostum Erkan Öz’ün son videosunda yukarıda özet geçtiğim gelişmeler çok daha detaylı olarak işlenmiş (Dünyanın Haberi 521: 8 Temmuz tarihli videosuna bakınız) ve Trump ile Musk arasındaki kavga masaya yatırılmış.
Mar-a-Lago Anlaşması neydi?
“Mar-a-Lago Anlaşması” kavramını ilk defa kullanan kişi bir zamanlar Credit Suisse bankasının emtia masası baş stratejisti Zoltan Pozsar. Eski yazılarımda özellikle de 2022 yılında epey alıntı yaptığım Zoltan, Credit Suisse 2023’te kapanınca (UBS ile birleştirilince) oradaki işini kaybetti ve New York’ta kendisine bir danışmanlık firması kurdu. Şimdi finans kurumlarınca çok aranan makalelerini üyelerine yüksek bedellerle sattığı bir web sitesi var. (https://exunoplures.hu/people)
Zoltan işte bu sitesinde 2024 haziran ayında fikir dolu bir makale yayınlar ve müstakbel Beyaz Saray yönetimine dünyanın rezerv parası olan doları zayıflatmak ve ABD hazine bonolarının faizlerini düşürmek üzere bir yöntem önerir. Bu yöntemle global ticaret dünyasında ABD tarafından korunmaya devam etmek isteyen ülkeler “tehdit yoluyla ikna” edilecek, Amerika da ağır dolar borç yükünü böylelikle hafifletebilecektir. Yani, bu makalesinde daha önce 1985’te başarıyla uygulanan Plaza Anlaşması’na gönderme yaparak, (Trump’ın yazlık malikanesi) Mar-a-Lago adıyla bu eski anlaşmaya benzer bir çalışma yapılabileceğini anlatmış Zoltan.
Pozsar’ın Mar-a-Lago Anlaşması’nın üç temel ilkesi:
- ABD güvenlik bölgesi içindeki ülkeler bu bölgeyi finanse etmek için Hazine tahvilleri satın almalıdır.
- Kısa vadeli ABD Hazine Tahvilleri çok daha uzun, 100 yıl vadeli “Yüzyıl Tahvilleri” ile değiştirmelidir.
- Buna uymayan ülkeler gümrük vergileriyle karşı karşıya kalacaklar.
Pozsar, bu değişimin tıpkı Bretton Woods veya Plaza Anlaşması gibi tarihi bir an olacağını öne sürüyordu.
Plan neyi hedefliyordu?
-Yıllar önce biten ABD imalatını yeniden desteklemek için doları zayıflatmak.
-Müttefikleri uzun vadeli ABD Hazine Tahvilleri elinde tutmaya zorlamak.
-Yabancı ülkeleri Amerika’nın küresel hakimiyetini finanse etmeye zorlamak. Bu, Pozsar’a göre küresel finans düzeninde sismik bir değişim yaratacaktı.
Arada ne oldu?
Pozsar’ın bu planı Stephen Miran adlı ekonomist tarafından Trump yönetimine aktarıldı ve uygulamaya konuldu. Miran, 2025’in mart ayından bu yana Trump hükümetinin Ekonomik Danışmanlar Konseyi başkanlığını yürütmekte. Dünyayı şaşırtan yeni gümrük tarifeleri ile Trump yönetimi Çin başta olmak üzere ülkelere meydan okudu. Ancak özellikle BBB yani yeni kanunlaşan mali serbestlik tasarısı ile birlikte Mar-a-Lago planının şu anda güncel olarak uygulanıp uygulanmadığı belli değil. Özetle, tüm mali disiplin ile borçların azaltılması, dünya devletlerine yeni borç statüsü dayatma ve doların değerinin düşürülmesi (ve zamanla onun yerine başka bir rezerv varlık konulması) planı artık terk edilmiş olabilir.
Doların değerini zayıflatmak ve rezerv para statüsünden çıkarmaya çalışmak Kağıtçıları doğrudan karşısına almak anlamına gelen, adeta savaş ilanı gibi bir girişim. Mümkündür ki, Trump ve yakın danışmanları (belki de şantaj sonucu) bundan kaçındı. Ama doların kaderi değişmeyecek gibi geliyor bana, er ya da geç doların global yastık altı parası olmaktan çıkarılması gerekecek. Amerika’nın dev boyuttaki borcunun böyle sürekli yeni para basılarak çevrilebilmesi sürdürülebilir bir şey değil. Yerine ne gelecek peki?
Bir sonraki yazı: Global rezerv para doların yerini bir gün altın alır mı? Alırsa bu fiziksel altın madenine endeksli bir blokzincir token’i mi olur?
Tüm bankacılık ve finans sisteminin altında teminat olarak duran sanal (yani fiziksel karşılığı olmayan) altın kağıtları patlamaya hazır cephanelik gibi bekliyor. Global ticarette işleyecek bir altın-token’ın, fiziksel altına bire-bir endeksli akıllı kontratları bu baruthanenin fitilini yakar mı?
Sonuç:
- Başkan Trump, mali disiplini ve sınırlı dolar üretimi planını terk ederken hem Elon Musk’dan hem de Taşçı kampından uzaklaşmış olabilir.
- Dünya devletlerine riski azaltılmış bir Amerikan borçları dayatması, doların değerinin düşürülmesi -zamanla onun yerine başka bir rezerv varlık konulması- planı artık terkedilmiş olabilir.
- Trump’ın ekonomi kadrosunun Mar-a-Lago planı artık yürürlükten kaldırılmış olabilir. Ancak gümrük tarifeleri konusu halen gündemde.
