İnternetin diğer evrelerine göre Web3’ü ayıran en önemli noktalardan biri hibeler. Peki neden hibe programları var? Nasıl katılınılabilir ?
Bunu anlamadan önce Web3 öncesinde süreçlerin nasıl olduğuna bakalım. Merkezi yapıda kurulan internet şirketleri geliştiricilere veya diğer topluluklara bir destek vermek istediklerinde bununla ilgili bölgesel bir yönetici atar ve ona bir bütçe ayırırdı. Genellikle çok dar olan bu bütçeler de, çoğu zaman çok büyük etkinliklere sponsorluk olarak giderdi. Yani tıpkı finansal ödemenin demokratikleşmemesi gibi bu tarz desteklerde de bir demokratikleşme sorunu vardı.
Fakat Web3 ile beraber bir kaç şey değişti. Değişen şeylerin başında proje kurucuları ve onların vizyonu geliyordu. Hali hazırda Web3 projelerini başlatanların bir çoğu Buterin gibi noktadan noktaya internet ve değer aktarımı kültüründen geliyor. Hal böyle olunca karşı tarafın tüm ünvanlarından önce onun değer üreten bir nokta olup olmadığına odaklanılıyor. İşte bu öncü başlatıcı kadronun vizyonuyla neredeyse her proje için teknik dokümantasyonlarda bir ekosistem payı ayrıldı. Bu pay kimi zaman blokzincir üzerindeki oylamayla kimi zamansa kurulan vakıflar üzerinden gerçekleşiyor. Ethereum, Polkadot, Algorand gibi bir çok büyük ekosistemin bugün kendi vakıfları var. Teknolojiyi geliştirecek projeleri bu vakıflar üzerinden destekliyorlar.
Burada Polkadot örneği üzerinden biraz daha konuyu detaylandıralım. Polkadot ekosisteminin arkaplanındaki yazılımı Parity isimli bir şirket yapıyor. Parity geliştirdiği teknolojilerin Polkadot blokzincirinde aktif olması için yine zincirde bir oylamaya gidiyor. Bir yanda ise Web3 Vakfı var. Web3 Vakfı da her çeyrekte yaptığı proje yarışmalarıyla çeşitli projelere 100 bin$’a kadar destek veriyor. Fakat desteği vermek için projenin açık kaynak kodlu bir şekilde gerçekleşmesini istiyor. Hali hazırda Github üzerinden önceki destek alan projelerin kodlarına erişilebiliyorsunuz. Hali hazırda 100’den fazla proje bu şekilde destek aldı. Destekler verilirken farklı alanlarda projeler olmasına önem gösteriliyor.
Aslında buna yakın senaryo bir çok blokzincir ekosistemi için de geçerli. Örneğin Algorand aynı isimli şirket ve vakıf üzerinden benzer süreçleri gerçekleştiriyor. Özellikle altı çizilen nokta projeler geliştirilirken hibe alınacak ekosistemin teknolojisinin kullanılması. Örneğin Algorand’a bir proje hazırlarken Teal dili veya Teal dilinin farklı diller için geliştirilmiş kütüphaneleri kullanılırken, Web3 Vakfı Substrate isimli Rust çerçevesi kullanılmasını istiyor. Peki sadece teknik işler mi hibe alıyor ?
Elbette hayır. Bu tamamen projenin teknik dokümantasyonunda yer alan token dağıtımı ile alakalı. Genellikle hibeler token olarak alındığı için buradaki dağılımda yer alan ekosistem ve bazen pazarlama için ayrılan tokenler hibe talebinde bulunan kişilere verilebiliyor.
Kategorilere göre bakarsak genellikle hibelerin verildiği proje alanları aşağıdaki şekilde:
| Kategori | Açıklama |
| Köprüler | Farklı blokzincirler arası dijital varlık transferleri |
| İletişim | Whatsapp, messenger tarzı uygulamaların blokzincire taşınması (Örn: XX Messenger) |
| Finans | DEFI, REFI gibi alanlarda geliştirilen uygulamalar |
| Oyun | Oyun endüstrisi ile Web3 endüstrisinin kesişimi. Oyunların belli noktalarında blokzincir benzeri merkeziyetsiz teknolojilerin kullanılması. |
| Kimlik | DID olarak bilinen merkeziyetsiz kimlik çözümleri. |
| Arayüz | Web veya mobil üzerinden blokzincir platformları ile ilgili işlemlere arayüz yazılması |
| ıOT | Nesneleri blokzincire bağlayan ve dijital varlık olarak kıymetlendiren çözümler |
| Gizlilik | Blokzincir üzerinde gizlilik çözümleri geliştiren uygulamalar |
| Robotik | Robotik teknolojileri blokzincir ile beraber kullanan çözümler. (Örn: Robonomics) |
| Ölçeklendirme | Ölçeklendirme sorununa, roll-up tarzı yaklaşımlarla çözüm getiren uygulamalar |
| Sosyal Ağlar | Metaverse konseptlerini de içine alan, sosyal ağları blokzincir üzerine taşıyarak buradaki varlıkları dolayısıyla zenginliği son kullanıcıya aktarabilecek uygulamalar |
| Depolama | Blokzincir üzerinde ihtiyaç duyulan tüm depolama çözümlerine odaklanan protokoller. Gerek metaverse gerekse oyun endüstrisi gibi alanlarda düşünülebilir. |
| Tedarik Zinciri | Tedarik zinciri süreçlerinin blokzincir üzerinden gerçekleşmesi, şeffaf ürün süreçlerini gerçekleştiren uygulamalar |
| Araçlar ve Teknik Geliştirmeler | Herhangi bir durumda ihtiyaç duyulan küçük araçlar, siber güvenlik çözümleri gibi teknik geliştirmeler |
| Cüzdanlar | Dijital varlıkları yönetmek için cüzdan uygulamaları |
Özetle tablo bu şekilde. Peki hibelere nasıl başvurabilirsiniz ? Aslında bunun için yol genellikle aşağıdakilerden biri oluyor:
- Gitcoin üzerindeki görevleri takip et
- Blokzincirin bir vakfı varsa vakfı üzerinden iletişime geç
- Blokzincirin web sitesinden hibe duyurularını takip et
Bu adımlardan biri üzerinden iletişim kurulduğu durumda genellikle bir form doldurularak hibe başvurunuz ile ilgili bilgi alınıyor. Bu aşamaya kadar gerek Github gerekse Linkedin profillerinizin güncel olmasında fayda var.
Son olarak hibeleri takip eden bir kaç site bağlantısını sizle paylaşıyorum:
- https://github.com/ArabsInBlockchain/web3-grants
- https://web3.foundation/grants/
- https://www.useweb3.xyz/grants
