bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 71,280.10 1.85%
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,598.40 1.23%
bnb
BNB (BNB) $ 587.16 2.08%
solana
Solana (SOL) $ 187.48 1.21%
xrp
XRP (XRP) $ 0.62249 0.76%
cardano
Cardano (ADA) $ 0.654409 1.38%
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.220084 18.86%

Ticaretle Bankacılığı Birbirinden Ayırmak!

ticaretle bankaciligi birbirinden ayirmakw

Geçen haftaki yazımda blokzincir teknolojilerinin kapitalizm ile uyumlu olmadığını yazmıştım. Birçok kişi bu cümleyi duyduğunda, yani blokzincir ile kapitalizm uyumlu değil dediğimde ticaretin ve ekonomik aktivitenin kapitalizm dışında gerçekleşmeyeceğini sanıyor ve bu yüzden blokzincir ile ilgili yazdıklarım tam olarak anlaşılamıyor. Bugünkü yazımda anlaşılma oranımı artırmayı hedefliyorum.

Birinci çeşit düşünce, blokzincir teknolojilerinin kapitalizmle versiyon atlayacağını düşünenler  arasında yeşeriyor. Bugün kapitalizm insan etkisine çok açık, ahlaksızlık ve çatal dil bugünkü kapitalizm ya da neo-liberalizm ideolojisinde yasaklanmış değil, bir insanın ve piyasanın çıkarı neyi gerektiriyorsa onlar yapılabilir gibi bir anlayış var. Ve bu durumda blokzincir teknolojileri bünyesinde de milleti kandırmak serbest, insanları dolandırmak normaldir diye düşünenler ortaya çıkıyor. Bu kişilerle ilgili yazımı geçen hafta kaleme almıştım, linkten bakabilirsiniz (Ref:1).

İkinci bir grup insan da blokzincir teknolojilerinin ne kadar derin bir gelişim olduğunu anlıyor ve hakkını veriyor. Ama, onlar da bu defa bu yeni teknoloji sayesinde neo-liberal ideolojilerin çağ atlayacağını, Kapitalizm 2.0’a geçilerek insanlığın yeni bir döneme geçeceğini, ekonomik düşüncenin bu yeni teknoloji sayesinde evrime uğrayacağını düşünüyorlar. Neyse, sizin de aklınıza başka fikirler gelebilir.

Özetle etrafta var olan düşünceler şöyle kategorize edilebilir: 

  1. Kapitalist (neo-liberal) ideoloji ilelebed payidar kalacak, ve yıkılmayacak, teknolojik gelişmeler ve blokzincir ne olursa olsun gelip onun düşünce evrenine uyum sağlayacak, bir köşeye kıvrılacak. (Blokzincir kapitalizme adapte olur)
  2. Kapitalizm ilelebed payidar kalacak, çünkü yeni gelen her tür teknolojik gelişmeye ve bu arada blokzincir teknolojisine de uyum sağlayacak ve adı Kapitalizm 2.0 olacak. (Kapitalizm blokzincire adapte olur, versiyon atlar)
  3. Kapitalist ideoloji sinsi sinsi çalışmalarını yapacak, regülasyon ve devletler içindeki kollarını kullanarak blokzincir veya yeni inovasyon ne varsa onları yasaklayacak. Sonunda blokzincir insanları pes edecek ve dükkan kapatacak. (Blokzincir kapitalizme yenilir.)
  4. Blokzincir bu gidişle dünyayı o derecede değiştirir ki, bir noktada artık insanlar ortaya yeni bir ekonomik sistemin çıktığını ve buna artık kapitalizm denemeyeceğini idrak ederler. (Blokzincir kazanır, insanlık kazanır, insani ve gayri-merkezi hale gelen sistem yeni bir isim alır.)

Hemen anladığınız gibi ben (D) maddesinin olacağına inanan saf bir ütopyacıyım.

Bu son maddede yeni oluşacak yapıya (sisteme) ne ad verileceğini şimdiden bilemem. sosyalizm ya da komünizm değil, zira bunlar da en az kapitalizm kadar yıpranmış kavramlar. Bundan sonra dünyada yatacak yerlerinin olacağını sanmıyorum. Ancak, insanoğlunun merkezi sistemlerden çıkarak peer-to-peer yani eşten-eşe işleyen gayri merkezi sistemlere geçişinin, biz insanlar için çok köklü ve derin, mesela 5000-6000 yıllık bir dönüşüm olduğunu düşünenlerdenim. O nedenle bir isim bulmakta ve yakıştırmakta acele etmiyorum.  

Ticaretle bankacılığı ayırmak diye başlık atmışken neden kapitalizmin blokzincire göre konumunu tartışıyorum burada? Bunun sebebi açık değil mi? Eğer (D) maddesi gerçeğimiz olacaksa o zaman tüm ekonomik üretimimizi ve ticareti (alış-verişi) öncelikle bankacılıktan ayrı düşünebilmemiz gerekmez mi? Hem sadece bankacılıktan değil, merkezi paradan yani fiat paradan da ayrı düşünebilmemiz gerekir. 

Bankacılık ile blokzincirini birbirinden ayırmak!

Öyleyse bu mantık silsilesinde, (D) maddesine gelebilmemiz için, bizlerin önce bankacılık dışında da bir ticari hayatın olduğunu, o hayatın da pekala blokzinciri teknolojisi ile işleyebileceğini anlamamız lazım. 

Sıralayalım:

1. Ödeme sistemleri bankacılık sistemi dışında oluşturulabilir: Örnekleri çok. Bizim ülkemizde çok önemli örnekleri var, Kapalıçarşı şu anda Rusya ile işleyen ticaretimizin para akışını sağlayan kurum. Daha dün Twitter’da takipçilerime sordum, soruşturdum: Ülkemizde bankalar ruble hesap açmaya değil kapatmaya başlamışlarken, bunca işin bedeli karşıya nasıl ödeniyor? Alın işte örnek. Bal gibi de bankacılık sistemi dışında dönen bir Ruble-TL hareketi var, hem de milyarlarca liralık, ve tam nasıl döndüğünü açık seçik anlatan birisi yok.

2. Kredi sistemleri de bankacılık dışında oluşturulabilir: Bu, anlaması birincisinden daha zor bir kavram. Kavramlar kavramamız için var, dünyanın en özgün kredi yaratma sistemi ülkemizde 45-50 yıldır çalışıyor: Vadeli çekler. Üstelik bir defa yaratıldıktan sonra bir vadeli çekin taşıdığı kredi (gelecekte para olacak olan söz) her el değiştikçe katlanarak büyüyor. vadeli çeklerde ödeme sistemi ve kredi ikisi bir arada, şampuan ve saç kremi gibi. Vadeli çekler her yıl trilyonlarca liralık mal ve hizmet için ödeme aracı olarak da kullanılıyor, ekonomimizin temel taşlarından birisi bu kurum. 

3. Ticaret de tamamen bankacılık sistemi dışında yapılabilir: Dolayısıyla hem ödeme sistemi hem de kredi yaratımını başarabilen toplumlar, tüm ticareti ve üretimi bankacılık sistemlerini kullanmadan yapabilirler. Bunu şu anda bankadan alınan bir çek karnesi ile yapıyor olmamız sizi yanıltmasın, kolaylıkla internet üzerinde ve blokzincir marifetiyle bu işler orada da yapılabilir. Ve yapılacaktır da. 

4. Üretim de tüketim de bankacılık dışında organize edilebilir.  Bunun yolu: Kooperatifler.  Hem alıcı (tüketim) tarafında hem de satıcı (üretim) tarafında 

olabilen kooperatifçilik çağımızın ötesinde kalmış bir kavram. Gerisinde değil, ötesinde. Geçmişte kooperatifler vardı, hem ülkemizde de gayet iyi işledikleri bir dönem olmuştu. Dünya çapında bitirildiler, tü-kaka edildiler. Sovyetler zamanında Rusya’nın bolca ve çok çeşitli kooperatifi vardı. Onlar bu işi iyi kavramışlardı, kavramı içselleştirmişlerdi. Sonra Kapitalizm 1.0 geldi oyunu kazandı, Sovyetler Birliği çöktü. Yanlış yapmışız dediler, tövbe ettiler, kapitalist olma yarışına girdiler, en hızlı kim kapitalist olacak diye yarış oldu. 30 sene sonra devir değişti yeni bir konjonktür dünyamızda hasıl oldu. Kooperatifler çağın gerisinde değil ötesinde derken şaka yapmıyorum, bu kavramın yeniden içselleştirileceği taze bir konjonktür geldi kapımıza.

Bakın şu işe ki, 2022 yılının dünyaya getirdiği yeni konjonktürü kavramakta en çok zorlanan millet oldu Ruslar. Bu kelime ile anlatılan şeyi algılıyorsunuzdur eminim.  Ama kaderleri bu oldu Rusların, başlarına çorap mı örüldü, yoksa talih kuşu mu kondu daha bilmiyorlar. Biz (Türkiye) de bu yeni “konjonktürde” onlarla aynı pakete konulduk gibi bir his var içimde, hem NATO’dan da çaktırmadan çıkarıldık sanki. Hakkımızda hayırlısı olsun, yaşayıp hep birlikte göreceğiz.

Kooperatifler yeni blokzincir teknolojisi üzerine oturtulduğunda yepyeni bir kavram daha çıktı ortaya : DAO’lar. Blokzinciri üzerinde işleyen DAO’lar kullanılarak kamunun, yani halkın şeffaf bir şekilde üretim ve tüketim kaynaklarını izlemeleri ve gerçek fiyatından ürünleri alıp tüketmeleri mümkün olacaktır. DAO dediğim bal gibi, süt-be-süt kooperatif, onun bu yeni teknolojideki hali: Kooperatif 2.0

Sonuç: Yeni konjonktür gelmeden önce de, blokzinciri zaten bankacılık ve para sisteminin içinden geçmişti. Şimdi şekil-şemal tamamlanıyor. Blokzincir sayesinde ticaret-üretim-tüketim hatlarının, aynı 90’larda hayatımıza giren cep telefonları gibi kablosuz olarak bankalara değmeden üstten gelip geçtiğini ve eski para sisteminin duvarlara çakılı jetonlu telefonlar gibi kalmakta olduğunu bir an önce görmemiz faydamıza olur.   

Referanslar:

  1. https://www.btchaber.com/kapitalist-blokzincir-olabilir-mi/

Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.

btchaber bh logo

Cemil Şinasi Türün

30 yılı aşkın tecrübesiyle fintech ve pazarlama dünyasındaki öncü isimlerden olan Cemil Şinasi Türün bilgisayar oyunlarından üç boyutlu sanal dünyalara kadar pek çok çalışmaya imza attı. Yerel ve uluslararası firmalar için kampanyalar hazırlayan Türün; teknoloji, blokzincir, kripto para ve dijital varlık konularında projeler üretti.
https://cemilturun.medium.com/





Blokzincirin ve kripto paraların, geleceği nasıl değiştireceğini bugünden öğrenin.
btch x banner
btch youtube banner
Bağlantıyı kopyala