Tezos (XTZ), tez veya tezzie adı verilen dijital para birimi ile bağlantılı bir blockchain ağıdır. Tezos, tez madenciliğine dayalı bir sisteme sahip değildir. Bu sebeple madenciliğin ön planda olduğu Proof of Work konsensüs mekanizmasını kullanmamaktadır. Bunun yerine, token sahipleri tokenlerini stake ederek Proof of Stake konsensüs mekanizmasında yer aldıkları için ödül kazanırlar ve ağın devamlılığını sağlarlar.
Tezos ortak amaçları ve çıkarları nedeniyle birbirine bağlanmayı seçen bir gruptur. Tezos’un temel amacı, zaman içinde protokollerini geliştirecek kararlar almak için token sahiplerinin birlikte çalışmasını sağlamaktır. Yerel olarak kullanılan Tezos tokeni XTZ’dir.
Tezos’u benzersiz kılan birçok özellik var. Bunları daha sonra yazımızda ele alacağız. Öncelikle size proje hakkında biraz bilgi verelim.
Tezos (XTZ) Ne Zaman Çıktı?
Projenin kurucu ortakları Arthur Breitman ve Kathleen Breitman, 2014’ten beri çekirdek bir geliştirici grubuyla Tezos’u geliştiriyor. Şirketin merkezi İsviçre’dedir. Proje düzenlenen ICO’sunda hem bitcoin hem de ether katkılarını kabul ederek, sadece 2 hafta içinde 232 milyon dolar topladı. Tarihi ICO’larından kısa bir süre sonra Tezos, ilk önce birçok yönetim sorunuyla karşılaştı. Bu yönetim sorunlarını anlamak için, Tezos’u kuran şirketin adının DLS (Dynamic Ledger Solutions) olduğunu ve ICO sırasında toplanan tüm fonları elinde tutan şirketin adının “Tezos Foundation” olduğunu belirtelim.
Arthur ve Kathleen Breitman, Tezos Vakfı Başkanı Johann Gevers ile halka açık bir tartışmaya girdi. Görünüşe göre, fonların kontrolünde olan Gevers, fonları Breitman’a vermeyi reddetti. Bu anlaşmazlık topluluk içerisinde kargaşaya yol açtı ve tahmini döviz kuru düştü. Breitman tarafı Gevers hakkında “kendi kendini idare etme, kendini tanıtma ve çıkar çatışmaları” gibi sözler içeren sert bir açıklama yayınladı.
Sonunda, çok fazla drama ve istenmeyen medya ilgisinden sonra Gevers, 400.000 dolardan fazla kıdem tazminatı aldıktan sonra şirketten ayrıldı. Şimdi işler nihayet sorunsuz ilerliyor. Öyleyse bu noktada diğer ayrıntılara girelim.
Tezos (XTZ) Nasıl Çalışır?
Tezos nedir sorunu tek bir cümleyle yanıtlamak oldukça zor. Tezos blockchain’i ‘Network Shell’ adı verilen agonistik bir yerel ara katman yazılımı kullanır. Bu, kendi kendini değiştiren bir defter ile modüler stil geliştirmelerini sağlar. Genel bir blockchain protokolü üç katmana ayrılır:
- Ağ Protokolü: Bu, node’lar arasında eş dinleme ve yayından sorumlu olan spekülasyon protokolüdür.
- İşlem Protokolü: Blockchain tarafından uygulanan muhasebe modelini tanımlayan işlem katmanıdır.
- Konsensüs Protokolü: Blockchain’deki işlemlerimizin durumu hakkında anlaşmalara varmasına yardımcı olacak fikir birliği protokolünü tanımlar.
Tezos’ta, son iki protokol olan işlem ve konsensüs blockchain protokolü olarak anılacak şekilde birleştirilir. Network Shell ağ protokolü ile blockchain protokolü arasındaki iletişime yardımcı olur. Network Shell işlem protokolüne ve fikir birliği protokolüne karşı agnostiktir.
Tezos, blockchain alanındaki rakiplerinin çoğu gibi, merkezi olmayan uygulamalar (DApp’ler) oluşturmak, çalıştırmak ve ayrıca varlık alışverişi için bir platform olarak çalışır. Tezos’taki akıllı sözleşmeler, protokol için özel olarak tasarlanmış Michelson programlama dilinde yazılmıştır. Ağ üzerinde işlem yapmak için, Tezos kripto para birimi XTZ’de ücretlere dönüştürülen gaz kullanılmaktadır.
Tezos, bir Proof of Stake (PoS) blockchain’idir. Teknik olarak, uygulama Tezos’a özgü olmamasına rağmen, Delegated Proof of Stake (DPoS) adı verilen bir PoS varyantı kullanır.
8.000’den fazla Tezos’a sahip olan katılımcılar, delege olabilir ve ağı blok oluşturma ve onaylama yoluyla yönetebilir. Pişirme ya da blok oluşturma yeni bloklar (esas olarak stake için başka bir kelime) oluşturmak anlamına gelirken, onaylamak, bir fırıncı tarafından oluşturulan bir blok üzerinde “anlaşma” anlamına gelir. Alternatif olarak, bir token sahibi 8.000 XTZ’ye sahip değilse veya gerekli donanımı kendisi kurmak istemiyorsa, bu görevleri başka birine devredebilir.
Tezos (XTZ) Yönetimi
Tezos bir zincir üstü yönetim modelini takip eder. Blockchain’inin ilerlediği yoldan, kod güncellemeleri aracılığıyla ilerler. Tokenlerini stake eden kullanıcılar daha fazla bilgi aldıktan sonra onayladıklarını ya da onaylamadıklarını oylayabilirler.
Bu zincir üstü model sayesinde, herhangi bir yapıda bir tasarım oluşturulabilir. Bu, ücretlerdeki herhangi bir şeyi değiştirmek veya gerçekten herhangi bir sistemi istedikleri oluşturabilecekleri anlamına gelir. Bu aynı zamanda, sistemi geliştirmek için yeni fırsatlar da ortaya çıkarır.
Kasım 2020’de Tezos, gaz hakkında %75 oranında azaltan Delphi’yi güncellemeden geçti. Bunun gibi bir yapı, Tezos blockchain’inde DeFi için önemli olabilir ve aynı zamanda tasarım açısından yönetim modelinin uyum sağlamak için ne kadar esnek olduğunu da gösterir.
Tezos (XTZ) Neden Değerli?
Tezos, blockchain alanındaki diğer akıllı sözleşme platformlarından birkaç önemli farklılığa sahiptir.
Tezos, iki farklı blockchain’ine hard fork ile ayrılmak zorunda kalmadan ağ yükseltmelerine izin veren kendi kendini değiştirme özelliğini kullanır. Böylece Bitcoin’in ünlü hard fork’u Bitcoin Cash gibi ayrılıklar ortadan kalkar. Tezos, bu senaryoların önüne geçmeyi amaçlıyor.
Kendi kendini değiştirmesi nedeniyle Tezos, sürekli değişen düzenleyici ve teknolojik ortama kolayca uyarlanabilir. Ethereum 2.0, Ethereum için büyük bir sıçrama olsa da, esasen yeni ve ayrı bir blockchain’e rotayı döndürmeyi gerektirir. Ancak Tezos, bu gibi durumlarda değişiklik yapabilmeli ve fazla aksama olmadan devam edebilmelidir.
Tezos (XTZ) Fiyatı Nedir?
Tezos (XTZ) piyasaya ilk çıktığında 1 dolara yakın bir fiyattan işlem görüyordu. Ancak o dönemde proje hakkında tartışmalar mevcuttu. Bu tartışmalardan nasibini alan XTZ inanılmaz bir pump – dump yaşadı. XTZ fiyatı 1.5 dolardan kısa süre içerisinde 10 dolara ulaştı ve yine kısa süre içerisinde 3 dolara düştü. Bu süreçten sonra bir süre daha yüksek volatiliteye sahipti.
Tezos (XTZ) Kaç TL?
Güncel kripto para piyasası verilerine göre 1 Tezos Coin TL’den işlem görüyor. Tezos Coin fiyatı son 24 saat içerisinde -2.16% değişim gösterdi. Tezos Coin‘in son 24 saatteki işlem hacmi ise $ 34,442,974 dolar, toplam piyasa değeri ise $ 983,226,761 dolar seviyesinde.
Tezos (XTZ) Kaç Dolar?
Güncel kripto para piyasası verilerine göre 1 Tezos Coin $ 1.00 dolardan işlem görüyor. 2021 yılının Ağustos ayı itibariyle Tezos Coin tüm zamanların en yüksek seviyesi rekorunu 8.27 dolarla kaydetti. Bununla birlikte Dogecoin’de yılın en düşük seviyesini ise 0.35 dolarla belirledi.
Tezos (XTZ) Nasıl Alınır?
XTZ tokenleri medyada geniş yer bulan popüler tokenlerden bir tanesi. Birçok global kripto para borsasında listelenmektedir. Binance, Huobi Global, Kraken gibi borsalarda yer alıyor. İşlem çiftlerine bakıldığında, USDT, BTC ve bazı fiat para birimleri karşılığında işlem gördüğünü söyleyebiliriz. TL karşılığında satın almak isterseniz Paribu’da XTZ/TRY çiftini değerlendirebilirsiniz.
