Soulbound Token’lar (SBT’ler), bir kişiyi veya kurumu oluşturan özellikleri, nitelikleri ve başarıları temsil eden dijital kimlik token’larıdır. SBT’ler, Blockchain hesaplarını veya cüzdanlarını temsil eden “Soul”lar tarafından çıkarılır ve transfer edilemez.
Giriş
Soulbound Token’lar (SBT), Mayıs 2022’de Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin, avukat Puja Ohlhaver ve ekonomist ve sosyal teknoloji uzmanı E. Glen Weyl tarafından dile getirilen bir kavramdır.
“Merkeziyetsiz Toplum: Web3’ün Ruhunu Bulmak” adındaki whitepaper, kullanıcıları tarafından yönetilen tam anlamıyla merkeziyetsiz bir toplumun (DeSoc) temelini atmakta ve Soulbound Token’ların (SBT) günlük hayatımızda kullandığımız kişisel bilgilerimiz olarak nasıl işlev görebileceğini ortaya koyuyor.
SBT’ler Nedir?
Soulbound Token’ları (SBT’ler), Blockchain teknolojisini kullanan bir kişinin kimliğini temsil eden devredilemez token’lardır. Bu, tıbbi kayıtları, çalışma geçmişini ve bir kişiyi veya varlığı oluşturan her türlü bilgiyi içerebilir. Bu kayıtları tutan veya veren cüzdanlara “Soul” denir.
İnsanlar, hayatlarının farklı bölümlerini temsil eden birden fazla cüzdana, yani Soul’a sahip olabilir. Örneğin, birisinin iş geçmişi için bir Kimlik Soul’una ve sağlık kayıtları için bir Tıbbi Soul’una sahip olabilir. Soul’lar ve SBT’ler, insanların geçmiş eylemlerine ve deneyimlerine dayalı olarak doğrulanabilir, dijital bir Web 3.0 itibarı oluşturmalarına izin verecektir.
Öte yandan Soul’lar, SBT’leri tahsis eden bir varlığı temsil edebilir. Örneğin şirketler, her çalışana SBT veren Soul’lar olabilir. Özel bir dijital kulübü de, üyelik durumunu doğrulamak için SBT’ler çıkarabilir.
Soulbound’un arkasındaki mantık, popüler çevrimiçi oyunu olan World of Warcraft’tan kaynaklanmaktadır.
Oyuncular Soul’a bağlı öğeleri satamaz veya devredemez. Bir kez alındığında, soulbound ögeler oyuncunun “ruhuna” (soul) ebediyen “bağlı” (bound) kalır.
Şimdi, bu fikrin Benzersiz Token’lara (NFT’ler) uygulandığını hayal edelim. Günümüzde çoğu NFT, dijital sanat veya Bored Ape Yacht Club gibi koleksiyon öğeleri için sahiplik sertifikaları konumundadır. İnsanlar bir statü ve zenginlik sembolü olarak NFT’ler satın alır, takas eder veya sergilerler.
SBT’ler, NFT konseptini paranın ve övünme haklarının ötesinde bir şeye, hem türünün tek örneği hem de devredilemez bir simgeye dönüştürmeyi amaçlıyor. NFT’ler varlıkları ve mülkiyeti temsil ederken, SBT bir kişi veya kuruluşun itibarını temsil ediyor. NFT’den farklı olarak, SBT’ler parasal değere sahip değildir ve birinin cüzdanına verildikten sonra alınıp satılamaz.
SBT’ler Nasıl Kullanılabilir?
SBT’lerin çok çeşitli potansiyel kullanım durumları vardır. İşte günlük yaşamımızda potansiyel olarak kullanım bulabilecek bazı alanlar:
1. Eğitim geçmişi – İnsanlar üniversiteden mezun olduklarında, gerekli dersleri tamamladıklarına dair bir sertifika alırlar. Üniversite, SBT’leri veren bir Soul olabilir ve öğrenciler alıcı taraftaki Soul’lar olabilir. SBT, öğrencinin ilgili niteliklere sahip olduğunu ve üniversitenin bir üyesi olduğunu kanıtlayan kimlik bilgilerini saklayabilir. Basitçe söylemek gerekirse, SBT katılımın ispatı olarak işlev görebilir.
2. İş başvuruları – Teorik olarak iş başvurusunda bulunanlar, önceki şirketler ve kurumlar tarafından verilen resmi SBT’leri kullanarak önceki tüm çalışma geçmişlerini ve mesleki sertifikalarını sunabilirler. SBT’ler, beceri sertifikalarının kanıtı olarak işlev görebilir.
3. Sağlık kayıtları – Bir kişinin tıbbi kayıtlarını tutan bir SBT kullanılarak doktor veya sağlık hizmeti sağlayıcısının değiştirilmesi hızlandırılabilir. Varsayımsal olarak SBT, genellikle oldukça yavaş bir süreç olan evrak işleri, tıbbi geçmişinizin doğrulaması ve telefonda biriyle sürekli konuşma sürecinin yerini alabilir.
SBT’ler Web3’te Nasıl Çalışır?
Güven, Web3 endüstrisini etkileyen ana zorluklardan biridir. Güvenilir olmayacak şekilde tasarlanmış bir sistemde bir kişinin itibarına nasıl güvenebilirsiniz? Ödünç vermeyi örnek olarak kullanalım. Geleneksel banka kredi puanlarına benzer şekilde SBT’ler, bir kullanıcının DeFi borçlanma geçmişini ve risk profilini belirleyen diğer metrikleri izleyebilir.
SBT’ler ayrıca merkezi olmayan otonom organizasyonlarda (DAO) oylama için önerilen bir alternatiftir. Bir üyenin sahip olduğu token sayısına dayanan mevcut yönetişim modeli yerine DAO’lar, kullanıcıların toplulukla etkileşimlerine dayalı olarak oylama gücü atayan SBT’ler yayınlayabilir. Bu model, güçlü bir üne sahip, en sadık kullanıcılara oylama gücü tahsis edilmesine öncelik verebilir.
SBT’ler, itibara dayalı bir oylama sistemi oluşturmanın yanı sıra, DAO oylamalarının bütünlüğünü de geliştirebilir. Ayrıca mevcut DAO yönetişim modeline yönelik en büyük tehditlerden biri olan Sybil saldırılarına karşı da korunma sağlayabilir.
Bir Sybil saldırısı sırasında bir kişi veya bir grup kötü niyetliler, yönetişim token’larının çoğunu satın alarak bir DAO’yu devirir. Çoğunluk oy hakkına sahip olanlar, oylama önerilerini manipüle edebilir ve projenin yönünü kendi lehlerine çevirebilir. SBT’lerin halka açık ve doğrulanabilir doğası, kötü aktörlerin DAO’ya girmesinin tespit edilmesine ve önlenmesine yardımcı olabilir ve dolayısıyla yolsuzluğun ve Sybil saldırılarının gerçekleşmesini engelleyebilir.
Mevcut SBT Örnekleri Nelerdir?
Ağustos 2022 itibariyle, SBT’ler yalnızca kağıt üzerinde mevcuttur. Orijinal SBT whitepaper’ına katkıda bulunan ortak yazarlardan biri olan Glen Weyl, 2022’nin sonuna kadar ilk SBT kullanım örneklerinin ortaya çıkacağına inanıyor.
Binance ayrıca yakın zamanda Binance Account Bound (BAB) adlı kendi SBT’sini duyurdu. BAB token’ı devredilemez, parasal değeri yoktur ve BNB Zincirinde verilen ilk SBT’dir. BAB, KYC’yi tamamlayan Binance kullanıcıları için bir dijital doğrulama aracı olarak hizmet vererek Web 3.0’daki kimlik doğrulama sorunlarını çözmeyi hedefliyor.
Kapanış
SBT’ler Web 3.0’da trend bir konu haline geldi. Teorik olarak, SBT’ler insanların kendi dijital itibarlarını oluşturmalarına ve Blockchain üzerinde başka birinin itibarını da değerlendirebilmelerine izin verebilir.
