2020’nin özellikle ikinci yarısında en çok gündeme gelen konulardan biri büyük bireysel ve kurumsal yatırımcıların kripto varlıklara duydukları ilginin ve yatırımın önemli ölçüde artması oldu. Başta bitcoin olmak üzere kripto paraların lehine olan söylemlerin, alınan aksiyonların kripto paraların küresel olarak yaygınlaşması ve benimsenmesi adına artısı eksisine çok bakılmadan genel olarak alkışlandığını ve özellikle yatırım alanında bir furyanın gözlemlendiğini söylemek çok yanlış olmaz.
Örneğin kurumsal yatırımcıların Aralık’ın ilk haftasında kripto fonlarına ve ürünlere 429 milyon dolar yatırdığı ve bunun ulaşılan ikinci en büyük rekor olduğu (ilki Kasım’da 468 milyon dolar) gelen son haberler arasında yer alıyor. Bu sektörde 2019 sonunda yönetilen toplam varlık 2,57 milyar dolar iken bugünlerde 15 milyar dolarla en yükseğe gelmiş durumda. Küreselde ise yönetilen toplam varlıkların 100 trilyon doları aşmış olması geleceğe yönelik tahminler için önemli bir veri.
Kripto varlıklara yatırıma pozitif bakanlara son olarak 631 milyar dolarlık varlık yöneten geleneksel finans şirketi AllianceBernstein eklendi; yasal olduğu sürece aylık getirisine göre bitcoin’in portföylerde %1,5 – %10 aralığında yer alabileceğini düşünüyor. Neden sorusunun cevabı olarak sıralananlar: pandemi sonrası değişen ortam, borç düzeyleri, yatırımcılar için çeşitlendirme olanağı, bitcoin’in önemli ölçüde düşen volatilitesinin onu hem değer saklama hem de değiş-tokuş aracı olarak çekici kılması ve ayrıca likit olması.
Başka bir örnek, 7 triyon dolarla dünyanın en büyük varlık yönetim şirketi olan BlackRock CEO’sunun bitcoin’in çok kişinin dikkatini çektiğini ve bu yeni kripto varlık sınıfının küresel bir piyasa varlığı olmaya doğru evrilebileceğini söylemiş olması.
Yine büyük bir hedge fon şirketi Guggenheim Partners ki yönettiği varlık 230 milyar doları geçiyor, GBTC bitcoin fonuna yaklaşık 500 milyon dolar yatıracağını duyurdu.
Hem bireysel/kurumsal yatırımcıların hem de fintek şirketlerinin kripto paralar alanına girmesiyle, geleneksel varlık yönetimi şirketlerinden bankalara kadar hemen her kurum artık kripto varlıkları raporlarına ekleyip geleceğe yönelik tahminler yapar hale geldi (en son Deutsche Bank ekibi yatırımcıları için takip ettiği finansal varlıklar grubuna bitcoin’i eklediğini duyurdu). Bu analizler eskiden direk kripto sektörüyle ilgili kurumlardan gelirken artık geleneksel kurumlar da önümüzdeki seneler için başta bitcoin olmak üzere kripto paralar için belli argümanlarla fiyat tahminleri yapıyorlar.
Kurumlardan Fiyat Tahminleri / Nedenler
Bloomberg’in geçtiğimiz hafta yayınlanan aylık raporunda bitcoin’in fiyat artış eğiliminin 2021’de devam edeceği ve makroekonomik, teknik ve arz-taleple ilgili göstergelerin 50.000 dolara işaret ettiği belirtilmiş; bu tahmin de 1 trilyon dolarlık piyasa değeri demek.
Bitcoin’in arzındaki büyümenin azalması ve kurumsal katılımın artması en önemli iki faktör olarak görülüyor. Önemli bitcoin fonlarından GBTC’nin bu seneye 2 milyar dolarla başlayıp güncelde yönettiği varlık fonunun 10 milyar dolara gelmiş olması, diğer taraftan CME borsasında açık işlemlerin 2019’da 120 milyon dolar iken 1 milyar doları geçmesi gibi örnekler ana akımın adaptasyonuna dair güçlü veriler. Diğer taraftan her yarılanmadan sonraki arz-fiyat artışı ilişkisi tarihsel olarak analiz edilip bu durumun tekrarlanmasının 50.000 dolara doğru bir ralli yaratabileceği hesaplanmış.
Bu sene altın ve bitcoin’e talebi arttıran makroekonomik faktörün genişlemeci para politikaları olduğu ve sonlanacak gibi de durmadığı düşünülürse artış trendinin devamı mümkün; peki bitcoin altına rakip olur mu? Bir değer saklama aracı olarak mevcut volatilitesi kabul edilmekle birlikte zamanla artan piyasa değerinin dijital altın niteliğini güçlendirmeye devam edeceği düşünülüyor: bunun için de “bitcoin’in hep yapageldiği şeyi – fiyatının değer kazanması ve olgunlaşması- sürdürmesi” yeterli görülüyor. Son çıkarımda “insan gelişimi, elektrifikasyon ve dijitalleşme tersine dönmedikçe yol kazalarına rağmen nihayetinde bitcoin yatırım portföylerinde altının yerini almaya değer bir varlıktır” deniyor.
Portföyünde 10 milyar dolarlık varlık yöneten Stone Ridge şirketinin dijital varlık birimi NYDIG’ın (ki geçenlerde iki yeni kripto fonu için 150 milyon dolar topladı) yaptığı yeni bir çalışmada ise bitcoin ağının yarattığı etkinin gücü ölçülmeye çalışılmış. Bitcoin ağındaki büyümenin önümüzdeki beş sene içinde 20.905 dolardan 118.544 dolara kadar olan bir fiyat aralığına işaret edebileceğini hesaplamışlar. Tahminlerini Metcalfe’s Law denilen kısaca bir networkün değerinin kullanıcı sayısının karesiyle orantılı olduğunu belirten bir çalışmaya dayandırmışlar. Bitcoin’in temel değerinin network etkilerinden geldiğini dolayısıyla değerinin kabaca bu teze bağlanabileceğini düşünüyorlar. Grafikte yaptıkları modelleme fiyatıyla gerçek fiyat yakın durmakta:
Buradan hareketle gelecekte bu ağın büyüme hızıyla (adres sayılarının büyümesi) ilgili varsayımlar yaparak önümüzdeki beş sene için aşağıdaki fiyat aralıklarını hesaplamışlar:
Diğer bir kurumsal yatırım firması BTIG da 2021’de bitcoin fiyatının 50.000 dolar olacağını tahmin ediyor ve kripto varlıkların çeşitlendirilmiş bir yatırım portföyünde yer alması gerektiğine dikkat çekiyor. Enflasyondan korunma ve tahvil portföylerindeki kayıplar gibi artık çok kanıksanmış argümanlara, bu yaz teknoloji hisselerine verdikleri destekle ve önlerindeki uzun yatırım süreciyle dikkat çeken genç yatırımcı grubunu da bir faktör olarak eklemişler. Yapılan analizde ve modellemede bitcoin fiyatı, Nasdaq 100 (NDX) endeksiyle ve tarihsel gelişimiyle karşılaştırılarak 50.000 dolar rakamına varılmış.
Citibank’ın bir analisti ise geçtiğimiz ay tamamen bankanın kurumsal müşterilerine yönelik bir raporda, teknik analizle BTC fiyatını Aralık 2021’de 318.000 dolar olarak tahmin etmişti. Bitcoin 70’lerin altın piyasasına benzetilip, buna pandemi, altından ayrışma ve parasal genişlemenin eklenmesiyle ilerde fiyatının ralli yapacağı yorumu yapılmış. Kripto dünyası tarafından çok ciddiye alınmamasına rağmen belki Citibank gibi büyük bir geleneksel finans kurumunun raporunda yer alması ilginç olarak yorumlanabilir.
Kraken Anketi
Büyük dijital varlık borsalarından Kraken kendi VIP müşterilerinin piyasa duyarlılığını ve beklentisini ölçmek amacıyla yaklaşık 350 kişiyle yaptığı bu senenin ikinci anket sonuçlarına göre müşterileri 2021’de BTC fiyatının ortalama 36.602 ve ETH’nin 1.454 dolar olmasını bekliyorlar.
Sonuçlar arasında dikkat çeken bazı başlıklar şöyle:
Kripto varlık piyasasının boğa piyasası olduğuna inananların oranı Şubat 2020’deki 1.ankette %44 iken ikinci ankette bu oran %65 olmuş.
Katılımcılara 2020’nin boğa piyasası olduğuna en çok işaret eden gelişmenin ne olduğu sorulduğunda %36’sı kripto varlıkların genelde ve kurumsalda benimsenmesini seçiyor. %12’si fiyat hareketleri/teknik analiz diye düşünürken, regülasyon seçeneği ilginç çünkü %10 olumlu regülasyonu alıcılı piyasa işareti olarak görürken, %24’lük bir kısım regülasyon eksikliğini satıcılı piyasaya işaret olarak yorumluyor.
Ankette “geleneksel piyasaların ve küresel ekonominin etkisi geçmiş altı ayda piyasayı etkiledi mi?” diye sorulduğunda evet diyenler 1. ankette %45 iken şimdi oran %70’e çıkmış. Bitcoin ve kripto varlıkların yavaş ama mutlak bir şekilde geleneksel finans piyasalarıyla iç içe geçmesi şeklinde yorumlanıyor bu sonuç. En çok takip edilen geleneksel piyasalar ise şunlar:
Güzel bir soru da önümüzdeki on iki aylık sürede hangi gelişmenin en çok heyecanlandırdığına dair: %23 benimsenme; %19 ETH iyileştirmeleri; %17 DeFi iyileştirmeleri; %14 BTC iyileştirmeleri diye cevaplarken regülasyonlar için bu oran %8 ve CBDC’ler için %3.
Teknoloji, potansiyel ve beklenti
Geleneksel finans alanındaki birey ve kurumlar tarafından kabulün ve tanınmanın artmasının, kripto paraları enflasyondan korunma, varlık tahsisi, portföy yönetimi gibi tartışmalara çekip, arka arkaya gelen olumlu açıklamalarla sektörün yatırım çekme konusunda dünya ölçeğine göre henüz küçük de olsa iyi bir trend yakaladığı görülüyor.
Kripto paralar yeni bir varlık olduğu için geleneksel varlıkları değerlemede kullanılan F/K oranı, tahvil getiri karşılaştırmaları veya gelecekteki nakit akışları gibi alışılmış faktörler yok; değişen, gelişen teknolojiye paralel olarak kripto paralarla ilgili tahminler, analizler de çok farklı açılardan değerleme gerektiriyor. Hatta belki zamanla yatırımcının geleneksel araç ve yöntemlere eskisi kadar çok itibar etmeyeceği de görülebilir yoksa geçtiğimiz hafta halka arzı gerçekleşen iki teknoloji şirketi Airbnb ve DoorDash’in zarar açıklamalarına ve yakın zamanda kâr öngörmemelerine rağmen halka arzın ardından sırasıyla %113 ve %86 prim yapmış olmaları nasıl açıklanabilir?
