Türkiye’de 2021 yılının sonlarına doğru kripto varlıklarla ilgili regülasyonlar konuşulmaya başlandı. Bunun için topluluğu da bir araya gelerek, Kripto Varlık Yasa Tasarısı Çalıştayı düzenledi. Çalıştaya Erkan Öz, Ahmet Usta, Devrim Danyal ve Tansel Kaya gibi önemli isimler katıldı. 11 Şubat günü Ankara’da gerçekleştirilen etkinliğin ardından şimdi de Kripto Varlık Yasa Tasarısı Çalıştay raporu yayımlandı.
Kripto Varlık Yasa Tasarısı Çalıştay Raporunda Neler Var?
Kripto Varlık Yasa Tasarısı Platformu’nun düzenlediği çalıştayda, kamu personelleri ve ilgili kurum ve kuruluş temsilcileri de yer almıştı. Çalıştayda oluşturulmuş olan gruplar öncelikle grup çalışmaları gerçekleştirdi. Şimdi ise Kripto Varlık Yasa Tasarısı Çalıştay raporu ile etkinlikteki fikirler bir araya getirildi.
Rapor, “1944 yılında gerçekleştirilen küresel Bretton Woods anlaşması ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri USD basımını altına endekslemiş ancak 1970’lerin sonunda bundan vazgeçerek karşılık-
sız para basımına başlamıştır” bilgisiyle başlıyor. Kripto varlıkların temel özelliklerine değinen rapor, aynı zamanda kripto alım satım platformlarının çalışma şeklini de detaylandırıyor.
Dünyada kripto varlık düzenlemelerinde temelde iki ayrı disiplin var. Bunlardan biri kripto paraların işlem görmesini fırsat olarak değerlendirenler. Bu ülkeler arasında Danimarka‘yı, ABD’yi, Hollanda‘yı ve Güney Kore‘yi sayabiliriz. Diğer yandan bir de yasak yolunu seçenler var. Bunların başını Çin çekiyor. Kripto varlıklar ile ödeme yapmanın yasak olduğu Türkiye de ne yazık ki bu listede.
Raporda, kripto para birimlerinin kıtalardaki yasal durumlarına dair bilgiler de yer alıyor.
Raporun bizim için en önemli noktası tabii ki ülkemizde kripto varlık düzenlemeleri.
Bu bölüm “BDDK tarafından 25 Kasım 2013 tarihinde yapılan açıklamada, Bitcoin’in hâlihazırdaki yapısına ve işleyişine yönelik olarak 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı ve elektronik para olarak kabul edilmediği ifade edilmiştir” sözleri ile başlıyor.
Raporda çalıştay notlarına da yer veriliyor:
Teknoloji Grubu tarafından dikkat çekilen bazı noktalar şöyle:
“Tahta işlemleri şeffaf olmalıdır. Alım satımlarla ilgili birtakım botların çalıştırılması, işin doğasında olan bir durum olduğu için bot işlemlerin engellenemeyeceği ortadadır. Ancak bot işlemlerinin var olmayan varlıklar üzerinden değil de borsanın içerisindeki kripto varlıkların kendileri kullanılarak yapıldığının şeffaf şekilde raporlanabilir olması gerekir.
Listelenmenin bir izne tabi olmaması gerekirken delistin yani listelenmenin kaldırmasının bir kurumun yetkisine bırakılması gerekir. Bir borsanın da token’ı listelerken mesuliyeti üzerine alıyor olması gerekir. Yasa tasarısında, bunu kontrol etme mesuliyetinin ve yaşanabilecek mağduriyetlerde mesul olarak görülecek kurumun o tokenı listeyen borsa olmasına yönelik sınırlayıcı olmayan genel çerçevede bazı maddelere yer verilmelidir.
Custody hizmetinin tekil bir kurum ya da sektör ile sınırlanması doğru değildir. Şeffaf, denetlenebilir ve küresel teknolojik yeterlilik seviyesinde olan herkes lisansını alarak bu saklama hizmetini verebilir.
Türkiye’deki hiçbir borsa verilerini Türkiye’de tutmuyor. Hepsinin verisi bulut üzerinde saklanıyor. Eğer bu verilerin Türkiye’ye getirilmesine yönelik bir zorunluluk gelirse tüm teknoloji firmaları Türkiye’den çıkmak ister ve bu oldukça yıkıcı olur. Bu sebeple, yazılım altyapısı ve siber güvenlik standartları dünya standartları ile uyumlu olması yeterli kabul edilmelidir.
Kripto para borsalarını Türkiye’de ofis açmadıkları için onlara Türkiye’deki yerleşik bankalardan TL bazında transfer yapmak mümkün olmayacaktır. Kripto varlıkların herhangi bir cüzdandan bu borsalara transferini de teknik olarak engellemek ise mümkün değildir. Dolayısıyla bununla alakalı sınırlayıcı bir yaklaşımın olmaması ve tüketicilerin mesuliyeti kendilerinin üstlenmesi gerekir.”
Finans Grubu tarafından dikkat çekilen bazı noktalar ise şöyle:
“Kripto varlıklar yasası hazırlayabilmek için kripto varlıkların altında yatan teknolojiyi doğru olarak anlamak gerekir. İnanılanın aksine kripto varlıklara ödeme yapan kişiler, Türkiye’den yurtdışına değer transferinde bulunmuyorlar. Aksine değer Türkiye’nin içine transfer ediliyor. Daha açık bir ifade ile, kripto varlıklar yurtdışında diye nitelendirebileceğimiz alanlarda üretiliyor ve bunların satın alınması için dışarıya dolar gönderiliyor olmakla birlikte satın alınan varlık da bir tür dövizdir. Hatta ülkeye çok daha fazla değer akışı sağlayan bir dövizdir. Zira Türkiye’den dışarıya dolar verilerek Euro veya altın alındığında Türkiye’ye aşağı yukarı aynı miktarda değer girmiş olur fakat Bitcoin veya diğer kripto varlıklar alındığı zaman yaşanan değer artışı çok daha fazladır. Çok büyük bir ekosistemi regülasyon eksikliğinden ve regülasyon eksikliğinden kay- naklı bu aktörlerin Türkiye’de olmayışından dolayı ülkemizde barındıramadığımız gözden uzak tutulmamalıdır”
Konuya ilişkin Sektör Temsilcileri Grubu‘nun yorumları şu şekilde:
“Cüzdan beyanına ilişkin düzenlemeler ve yurt dışına çıkış yasağı, Türk ekonomisine büyük katkısı olabilecek kripto varlık piyasasını geri dönülemez biçimde kötü etkilemektedir. Ancak en azından ticaretin bazı alanlarında kripto varlıkların kullanımı Türkiye’ye büyük fayda sağlayacaktır. Türkiye’ye her yıl milyonlarca turist gelmektedir. Örneğin, “Türkiye Cüzdanı” adıyla iki tane Bitcoin ve Ethereum Cüzdanları açıldığı ve Türkiye’ye gelen turistlere otel ödemelerini bu cüzdanlara BTC veya ETH olarak yaparlarsa yüzde 10 indirim alacakları bildirdiği varsayıldığında normalde Türkiye’ye gelmeyecek olan kripto varlık yatırımcısı turistler Türkiye’ye yönelirler”
Kripto Varlık Tanımı Grubu tarafından ise şu yorumlar yapıldı:
“Yasa tasarısında yer alan kripto varlık tanımlanmasında geçen “Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji” bir yasada olmaması gereken muğlaklık özelliğini taşımaktadır. Ayrıca kripto varlıkların “dijital varlıklar” olarak tanımlanması daha yerinde olacaktır çünkü gayri maddi varlık terimi kullanıldığı zaman, oyunlardaki varlıklar gibi kripto olmayan varlıklar da bu kapsama girebilir.
Bunun yanında kripto varlıkların, kripto olmayan varlıklarla ilişkisi, onların alt sınıfları tasarıda yer almamıştır ancak bu tanımlamalara yer verilmesi kavramların daha iyi anlaşılabilmesi ve sonraki düzenlemeler bakımından son derece önemlidir.
Öncelikle dağıtık defter teknolojisi ile blockzincir arasındaki farklılıkları ortaya koymak gerekir.
Kripto varlıkları coin veya token olarak anılan dijital varlıklar olarak ele aldığımız için yasada coin ve token tanımı da yer almalıdır.
Tüm bunlara ek olarak, kripto varlık alım satım platformları tanımlanmalı ve bunun kripto varlık hizmeti ve hizmet sağlayıcı ile olan ilişkisi kurulmalı. Saklama hizmeti ve saklama hizmet sağlayıcılarına da yer verilmeli.
Sonuç
Raporun son kısımlarına doğru kripto varlıklarla ilgili düzenlemeye ilişkin öneriler ve 11 maddelik sonuç kısmı bulunuyor. Buradaki 11 maddeyi olduğu gibi sizlerle paylaşıyoruz:
- Kripto Varlığa konu edilen tüm kavramların tanımı net bir şekilde yapılmalıdır.
- Kripto Varlık Alım-Satım Platformlarının lisanslamaya tabi tutulmasının olması gereken bir düzenleme
olduğu ancak bu lisanslama sürecinde yatırımcının mağdur edilmemesi ve kripto varlık alım-satımı yapan
kullanıcılara söz konusu teknolojinin yurt içinde kullanımını anlamsızlaştıracak bir kısıtlama getirilmemesi
gerekmektedir. - Yalnızca SPK tarafından izin verilen kuruluşlar nezdinde kripto para alım-satımı yapılması düzenlemesinin,
bunlar dışında hiçbir kripto para borsasına alım-satım yapılamayacağı sonucunu doğurması sebebiyle bu
düzenlemenin düzeltilmelidir. - Kripto varlıkların olası mevzuatta öngörülen cüzdanlar dışına çıkarılamaması hükmü, mülkiyet hakkının
ihlali teşkil etmesi sebebiyle Anayasa’ya aykırı olduğundan kaldırılmalıdır. Kişi -kripto varlık cinsinden- mal
varlığı üzerinde, hukuka aykırı olmamak kaydıyla, dilediği gibi tasarruf etme hakkına sahiptir. Bu özgürlük
varlıklarını kendi elinde tutma (soğuk cüzdan) veya dilediği borç ilişkisine konu etme hakkını da kapsar.
Ayrıca “kapalı devre” bir dolaşım sisteminin, yatırımcıları yurt dışındaki borsalara iteceği ve düzenlemenin
amacı ile bağdaşmamasına neden olacağı unutulmamalıdır. - SPK’ya mülkiyet hakkını kısıtlayıcı nitelikte, sınırsız yetki verilmemelidir. Belirsiz şekilde, hangi kripto
varlıkların listeleneceğine veya kişilerin varlıkları üzerindeki tasarruflara SPK ölçüsüzce müdahale
etmemelidir. Yasa ile SPK’nın müdahale alanları çerçevelenmelidir. - Yurtdışı cüzdanların kontrol edilmesi ihtimali Türkiye’de ikamet eden kripto varlık yatırımcılarının
yurtdışındaki herhangi bir projeye katılımının engellenmesi sonucunu doğuracağından birçok yatırımcıyı
mağdur edeceğinden bu şekildeki düzenlemelerin mevzu bahis konusu dahi yapılmaması gerektir. - Geçici maddeyle sadece izinli kuruluşlara izin verilmesi durumunda, “kapalı devre piyasa” oluşturması ve
izin aşamasında ikincil düzenlemeleri beklemek zorunda kalan şirketler açısından haksız rekabet sonucunu
doğurması sebebiyle bu maddede hakkaniyetli düzenleme yapılması gerekmektedir. - Merkez Bankası’nın 16 Nisan 2021 tarihinde yayımladığı Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına
Dair Yönetmeliğin hem ekonomik gelişmenin önüne geçilmesine hem de mevcut düzenlemelere ve Anayasa’ya
aykırı olması nedeni ile bu yasaklayıcı yaklaşım yerine Avrupa Birliği MiCa düzenlemesi gereği kripto
ödemeleri için elektronik para lisansı siteminin getirilmesi gerekmektedir. - Türkiye’de yerleşik Kripto Varlık Alım-Satım Platformlarının global kripto varlık alım-satım varlıklarla
rekabet edebilmesi için Türkiye’de yerleşik olmayan kullanıcıların da platformlara kabul edilmesinin yolu
açılmalıdır. - Düzenlenmesi öngörülen yasanın diğer mevzuat ve Anayasa Mahkemesi kararları ile uyumlu hale getirilerek
çıkarılması gerekmektedir. - Kripto Varlık Yasa Düzenlemelerinde Kripto Varlık Yasa Tasarısı Platformu’ndan da uzman kişilerin
görüşlerinin alınması ve ortak akılla yasanın vücut bulması gerekmektedir.
