Yaklaşık bir ay önce dünyanın en büyük ikinci kripto borsası iflas etti. O zamandan beri raporlar, spekülasyonların ardı arkası kesilmedi. Artık FTX iflas başvurusunda bulunduğuna ve tüm hikaye neredeyse çözüldüğüne göre, hadi cehennemdeki bu hızlı tren yolculuğunun başlangıcına geri dönelim, olur mu?
FTX nedir?
Çoğu kişi FTX’i bir borsa olarak bilir. Binance’in bulunmaması ve FTX’in spor sektöründeki ayrıntılı sponsorlukları nedeniyle (Major League Baseball’dan TSM’ye kadar) FTX borsası ABD’de çok büyüktü. FTX, insanlara kripto satın almak ve ticaret yapmak için uygun bir yol sundu ve şirket her işlemden pay aldı. Ancak FTX, yalnızca bir borsanın çok ötesine uzanıyordu: kripto ve diğer birçok işletmenin ticaretini yapan bir hedge fonu da içeriyordu.
FTX Neden Çöktü?
Geçmişte borsalarda birçok çöküş yaşandı. Örneğin, Mt. Gox bir zamanlar en büyük kripto borsasıydı, ancak 850.000 BTC (o sırada 460.000.000 dolar) kayba neden olan hack, şirketi tamamen yeraltına gömdü. FTX’in durumu, yalnızca basit bir hack değil, çok daha karmaşık bir şey olduğunu kanıtlıyor.
Görünürde, FTX’in çöküşü çok açık: Binance, FTT’lerinin (FTX’in yerel kripto para birimi) tümünü sattığını duyurdu. Bu, FTT’nin değerinin çılgınca dalgalanmasına neden oldu. FTX borsasındaki pek çok müşteri panikten paralarını çekmeye çalışıyordu ve FTX’in aslında talebi karşılayacak parası yoktu.
Hikayeyi tam olarak anlamak için birkaç soru sormamız gerekiyor. Binance neden FTT’lerini sattı? FTX’in hedge fonu Alameda’nın, kripto ticareti yapmak için FTT kullandığı ortaya çıktı (temelde müşterilerin fonlarını riskli alım satımlar için kullanıyordu). Rapor çıktığında, Binance bunu “LUNA’dan öğrendiğimiz risk yönetimi” kisvesi altında rakibini yok etmek için bir fırsat olarak değerlendirdi.
Sıradaki soru, FTX neden müşterilerine ödeme yapamıyordu? Burada konu yine Alameda’ya geri dönüyor. Bu şirketlerin ikisi de Sam Bankman-Fried’e aitti ve iki ayrı kuruluş olduklarını söylese de, aslında çok yakın oldukları ortaya çıktı. Etik olmayan bir şekilde yakın… Alameda, FTX’in arka ucuna erişebiliyordu, para çekme işlemlerini yönetebiliyordu ve FTX’in müşteri fonlarından yararlanabiliyordu. Çok sayıda başarısız yatırım nedeniyle Alameda, FTX’e yaklaşık 10 milyar dolar borçlu kaldı. Sonuç olarak, FTX’in müşterilerine ödeme yapacak parası yoktu.
Alınacak Dersler
Bu kabus dolu hikaye hala devam ediyor ve daha sonrasında ortaya çıkan açıklamalar, konuyu farklı bir açıdan görmemizi sağlayabilir. Ancak şu an itibariyle, kafamızda yer edinen bazı düşünceler var:
Kripto para birimleri, finans üzerindeki hükümet kontrolünün olmamasının daha iyi bir dünyaya yol açacağı fikrinden kaynaklanmaktadır. Bu hala bazı gerçekleri barındırıyor olsa da (çünkü FTX, kripto ile uğraşmasına rağmen çok merkezileştirilmişti), bu durumda hükümet düzenlemelerinin olmamasının ne kadar riskli olabileceğini açıkça görebiliriz. Sayısız insanın hayat birikimleri artık potansiyel olarak kaybedilmiş durumda.
Bir borsaya asla güvenmeyin. En büyük imparatorlukların bir haftada yıkıldığını gördük. FTX tüm dünyadaki 2 numaralı borsaydı, ancak başından beri insanlara pervasızca yalan söylediler. Hizmetleri için bir borsa kullanabilirsiniz, ancak varlıklarınızı soğuk bir cüzdanda tutmak daha sağlıklıdır.
