Kriptovarlıklara muhalif olanların en sık öne sürdükleri argümanların başında şu gelir:
“Kriptolar çok enerji tüketiyor, bunlar çevreye büyük zarar veriyor.”
Ethereum, Merge ile enerji kullanan iş-kanıtı PoW yerine, pay-kanıtı PoS sistemine geçerek bu eleştiriyi atlatmış oldu. Ancak hala PoW kullanan blokzincirler var. Bunların en önemlisi de elbette Bitcoin.
Aslında Ethereum ve Bitcoin’in elektrik harcamaları birbirine çok yakın. Bitcoin yıllık 94,82 Twh enerji kullanırken (1) Ethereum Merge’den önce 80 Twh civarında enerji tüketiyordu .(2) Buna rağmen özellikle medya organlarında Ethereum elektrik harcaması nedeniyle pek fazla eleştiriye uğramamıştır. Neredeyse aynı enerjiyi kullanmalarına rağmen oklar daima Bitcoin’e yönelmiştir. Peki neden?
Bitcoin sınırlı para felsefesi ile ortaya çıktı ve tek bir maaşlı çalışanı olmamasına ya da tek sent pazarlama harcaması yapmamasına rağmen çok başarılı oldu. Bütün dünyaya “Benim sadece 21 milyon adet coinim var başka da olmayacak. Böylece enflasyona karşı mücadele edeceğim” diye çok net ve anlaşılır bir mesaj verdi.
Sonuçta dolar bile 2008 Krizi’nden itibaren %80 civarında değer kaybederken; Bitcoin 2010’da ilk kez bir alışverişte kullanılmasından itibaren 5 milyon kattan fazla değer kazandı. (3).
Bitcoin’in hem sahada hem de özellikle zihinlerde kazandığı büyük başarı, rezerv paranın sınırsız üretilmesinden çıkarları olanları çok rahatsız etti. Kimdir bu çıkarları olanlar? Aslında batmaları gerekirken para basılarak kurtarılmış olan büyük bankalar, zombi şirketler (4), bu parayı basan merkez bankaları ve tabi tüm bu yapıların güdümünde olan merkezi klasik medya.
Aşağı yukarı aynı enerjiyi tüketmesine rağmen bu köhnemiş merkezi yapılar, bugüne kadar Ethereum’a hemen hiç saldırmadı. Aslında Ethereum da uzun vadede arzın sürekli düşecek olması ile adeta sınırlı bir kriptovarlıktır. Ancak bu çok fazla dile getirilmemiş karmaşık bir konudur. Geleceğe değil bugüne bakanlar, Merge öncesinde Ethereum’da yıllık %4 civarında artan bir arz görüyorlardı. Ve net olarak belirtilmiş bir coin arzı sınırı da yoktu. Bu nedenle özellikle geniş kitleler Ethereum’da, Bitcoin’de olduğu gibi açık ve net bir sınırlı kriptovarlık mesajı görmüyordu. Böylece merkezi yapılar şimdiye kadar daha çok Bitcoin ile uğraştı.
Ancak Merge sonrasında Ethereum’un para politikası da değişiyor. Eski PoW yapıda madencilerin masraflarını karşılayabilmek için ciddi miktarda yeni coin arzı mantıklıydı. Ethereum geliştiricileri PoS modelinde artık buna ihtiyaç kalmadığını düşünüyor. Bu sebeple yıllık Ethereum üretim adedi Merge ile birlikte %90 civarında azalacak. (5) Ayrıca Ağustos 2021’de devreye giren EIP-1559 nedeniyle artık Ethereum’da işlem ücretlerinde coin yakma özelliği de var. Sonuç olarak Merge, Ethereum’u çoktan azalan arza sahip (deflasyonist) bir para birimi haline getirdi bile. Son gelen verilere göre Ethereum arzı Merge sonrası yaklaşık 170 ETH azaldı. (6)
Bu durumda Merge Ethereum’un elektrik harcamasını %99’dan fazla azaltsa da, deflasyonist para birimi olma özelliği ön plana çıkarsa, merkezi ve köhnemiş yapılar Ethereum’a karşı yeni yeni psikolojik ve hukuki saldırılar başlatabilir. Tornado Cash olayı belkide bir uyarıcı işaretti.
Not: Bu yazıyı 15 Eylül’de, SEC Başkanı Gensler’in bugün yaptığı “PoS kriptoparalar kendilerini menkul kıymet kanunlarına tabi tutacak yatırım kontratları olabilir” açıklamasından önce yazmıştım. Gensler’in durup durup tam Ethereum PoS’a geçince bu açıklamayı yapmasını yazı ile birlikte değerlendirmek gerekir…
Kaynaklar:
(1) https://ccaf.io/cbeci/index
(2) https://digiconomist.net/ethereum-energy-consumption/
(3) https://tr.cointelegraph.com/news/why-does-ethereum-go-through-merge/amp
(4) Gelirleri aldıkları borcun faizini bile ödemeye yetmeyen şirketler
(5) https://cryptobriefing.com/ethereum-shipped-the-merge-supply-deflating-why-eth-down/
