Ethereum 2.0, ağın hızını, verimliliğini ve ölçeklenebilirliğini artıran oldukça kapsamlı bir yükseltme. Bu, Ethereum ağındaki tıkanıklığı ve yüksek gaz maliyetlerini azaltarak çok daha fazla işlem gerçekleştirebileceği için Ethereum için yeni bir milat niteliğinde ancak beraberinde birçok sorunu da getiriyor. Bu sorunların bazıları da PoS‘a geçince ETH’lerim ne olacak? Borsadaki bundan etkilenecek mi? gibi sorular oluyor. Gelin bu ve benzeri birçok soruyu birlikte yanıtlandıralım.
Ethereum Merge Sonrası ETH’ler Ne Olacak?
Ethereum, Aralık 2020’de ortaya atılan PoW zincirinin ana ağ için konsensüs motoru haline getirmesi noktasına hızla yaklaşırken kafalardaki sorular da hızla artıyor. Madencilik ile uğraşanlar ne yapacağını şaşırırken, ETH’leri olanlar panik yapmış durumda. Ancak baştan söyleyelim. Paniklik bir durum yok. Değişen sizin varlıklarınız veya Ethereum değil. Sadece ağın konsensüs mekanizması değişiyor. Eski PoW konsensüsü blok ödülü mantığı ile çalışırken yeni PoS konsensüsü yapılan bloklara en düşük ücreti verenin ödüllendirildiği bir sistemden oluşuyor. Ancak bu işlem diğer staker’lara da danışılarak onaylanıyor. Böylece ortalama 13.2 saniyelik işlem süreleri, sabit bir şekilde 12 saniyeye iniyor ve işlem ücretleri PoW’a nazaran daha uygun hâle geliyor.
Ancak bu noktada devreye doğrulayıcılar giriyor. Öyle ki doğrulayıcılar minimum 32 Ethereum (ETH) olmak üzere varlıklarını stake etti ve önümüzdeki dönemde de bu stake’ler giderek artacak gibi duruyor. Peki bu madenciler ne kadarlık bir kazanç elde edecekler?
Bu sorunun cevabını vermeden önce MEV’in ne olduğunu anlamamız gerekiyor. En kısa tanımı ile MEV (Maximal Extractable Value), herhangi bir ağda işlem siparişinden izinsiz olarak çıkarılabilen maksimum değerdir. Bugün Ethereum’da madenciler, işlem siparişi konusunda en aktif izinsiz güce sahiptir. MEV, hem L1 hem de L2 mimarisinde mevcuttur ve Ethereum 2.0’a geçtikten sonra da var olmaya devam edecektir. Ancak doğrulayıcılar madencilerin ta kendisi olduğundan, bu değer hangi anlamda ‘maksimum’ olabilir sorusu akla gelebilir.
Gerçek şu ki MEV terimi, işlemin ağa dahil edilmesinden ve sipariş edilmesinden sorumlu kuruluşa ödenen veya ödenebilecek her türlü değeri tanımlamak için ortak kullanıma sahiptir. Ethereum yürütme istemcisi geth’in bir fork’una baktığımızda ise işlem dahil etme ve siparişten elde edilen gelir söz konusu olduğunda bir devrim yaşandığını görüyoruz. Ağustos 2022 itibariyle Ethereum’un hash gücünün yaklaşık yüzde 74’ü mev-geth tarafından yürütülüyor (çünkü bunu yapmak madencilerin zamana duyarlı kâr fırsatlarından yararlanan ve doğrudan ödeme ile ödüllendirilen işlem paketleri almalarına izin veriyor).
Konuya dönecek olursak, değişken blok aralıklarının madenci geliri üzerinde şaşırtıcı derecede az etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle tüm doğrulayıcı gelir miktarlarını bu orana göre ters olacak şekilde ölçeklendirerek, ortalama 13,5 saniyeden 12 saniyeye inan blokların biraz artan ortalama sıklığını hesaba katmamız gerekiyor.
Tüm bu bilgiler ele alarak bir madencinin tipik bir blokta ne kadar MEV almayı bekleyebileceğine bir göz atalım.
Histogram (üstte), blok başına doğrulayıcı gelirinin çoğunlukla çok düşük olduğunu gösteriyor ve madenci geliri frekansları hızla düşüyor. İkinci olay örgüsü (aşağıda) biraz daha az sezgisel olabilir ama aslında bize çok daha fazlasını anlatıyor. Burada doğrulayıcı gelirinin 0.074 ETH olduğunu görebiliriz (yani blokların yüzde 50’si madencilerine bu tutarı veya daha azını ödedi, yüzde 50’si ise bu miktardan da fazla ödedi). Grafik üzerinde blokların en düşük değeri olan yüzde 1’in madenciye hiçbir şey ödemediğini, en yüksek değerdeki yüzde 1’in ise madenciye 1.8 ETH’den fazla ödediğini görebiliriz. Aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi blokların en üst yüzde 0.1’i madenciye 12.5 ETH veya daha fazla ödedi.
Şu anda kadar miktarın pek fazla anlam ifade etmediğini farkındayız. Ancak bu veriler, madencilik gelirinin en kritik değişkenleri olduğundan oldukça önemliler. Şimdi ise doğrulayıcılar için geçmiş blok gelirleri hakkında öğrendiklerimizi bir araya getirerek, bir yıl boyunca MEV’den doğrulayıcı getirilerinin nasıl görünebileceğini modellemeye geçelim. Artık madenciler yerine doğrulayıcıları düşündüğümüzden, sonuçları 32 ETH’de yüzde getiri olarak hesap edebiliriz. Blok başına gelirlerin dağılımı için analitik bir ifade ne yazık ki yok. Bu noktada birçok geliştiricinin Monte Carlo simülasyonuna başvurduğunu görüyoruz.
Bu simülasyonda kullanılan temel metodoloji ise şu şekilde: – 0 ile 1 arasında eşit olarak dağıtılmış rastgele bir sayı oluşturuyoruz ve bu sayıyı daha önce hesapladığımız oranlardan bir arama yapmak için kullanıyoruz. Bloğun gelirini rastgele seçilen bir doğrulayıcıya atamamız gerekiyor. Bir yıllık simüle edilmiş blok (toplamda 2.629.746 blok) elde edene kadar tekrarlıyoruz.
Bu verilerin geliştiricler tarafından analiz edilmiş hâline baktığımızda, tam yıllık geçmiş MEV veri setinde doğrulayıcıların yüzde 50’si için yaklaşık yüzde 5.7 ile yüzde 8.5 arasında simüle edilmiş bir getiri oranına yakaladığını görüyoruz. Bu arada, en şanslı yüzde 1 yüzde 30 APR alırken ve en şanssız yüzde 1 sadece yüzde 4.2 getiri sağlıyor. Tüm setteki en az kârlı doğrulayıcı sadece yüzde 3.8’lik bir getiri elde ederken, en kârlı olanı yıl boyunca yüzde 4500’ün üzerinde kazanç elde etmiş durumda.
Peki Ya Birden Fazla Doğrulayıcı ile Çalışırsam?
Ele alacağımız son soru ise birden fazla doğrulayıcı çalıştıran staker’ların getiri dağılımının nasıl olduğu. Yukarıdaki tabloda, simüle edilmiş küme çalışmasındaki doğrulayıcıların v2, 4, 8, 16 ve 32 doğrulayıcı kümeleri halinde gruplandırıldığını görüyoruz. Böylece APR ECDF’lerin yüzdesini karşılaştırabiliriz. Ayrıca kırmızı çizginin tüm doğrulayıcı setinden elde edilen ortalama getirisi olduğunu belirtelim. Ortalama getiri, çok büyük doğrulayıcı gruplarının (örneğin Lido veya çok büyük kurumsal pay sahipleri) çıkardıkları herhangi bir ücretten önce kazanmalarını beklediğimiz oranın kendisi. Buradaki ortalama yüzde 4.48’lik APR’yi gösteriyor.
Bu, bir histogramın tepe noktasının daralmasına eşdeğerdir ve doğrulayıcı grubun boyutu büyüdükçe ödüllerin değişkenliğinin nasıl azaldığını gösterir. Etki, yukarıdaki tablodaki sayılara bakarak da gözlemlenebilir – örneğin, tek bir doğrulayıcıyı çalıştırmak için çeyrekler arası aralık (yani, 25. ve 75. yüzdelikler arasındaki yüzdelik APR farkı), bir grup için yaklaşık 2,8 yüzde puanı iken 32 doğrulayıcıdan, çeyrekler arası aralık yalnızca yüzde 1,2’dir.
Bu veriler göz önüne alındığına genel beklenti, birden fazla doğrulayıcı çalıştırarak 32 doğrulayıcıdan oluşan bir grubun getiri değişkenliğinin, tek bir doğrulayıcının getiri değişkenliğinden 2.3 kat daha düşük olması oluyor. Bu noktaya baktığımızda bunun pek de iyi bir şey olmadığı açık. Öyle ki bazı kullanıcılar getirileri yumuşatma ve onları daha öngörülebilir hale getirme yeteneğinden etkilenecek ve bu da merkezileşme eğilimine yol açacaktır.
Kısaca Ethereum Doğrulayıcısı Olursam Ne Kadar Kazanacağım?
Geçmişe dönük verileri inceleyerek yapılan bu teknik incelemedi ödül seviyesinin oldukça değişken olduğunu anlatmaya çalıştık. Öyle ki bazı doğrulayıcılar bir yıl boyunca neredeyse hiç MEV almazken, bazıları yüzde 100’ün üzerinde APR getirisi elde edebiliyor. Ancak yine de verilere bakıldığında kazanç kaçınılmaz. Öyle ki kazançlara konsensüs ödüllerini eklediğimizde, mükemmel performans gösteren doğrulayıcıların minimum yüzde 3.8 APR alacağını ve medyan getirilerin yüzde 6.1 (düşük MEV veri setine göre) ile yüzde 7.6 APR arasında getiri sağladığını görüyoruz. Ancak yeteri kadar şanslı iseniz yüzde 4600’e kadar kazanç sağlayabileceğinizi de belirtelim.
