Paladyum Nedir?
Paladyum ekonomik ve kimyasal anlamda değerli metaller arasındadır. Emtia değeri olan metaller arasında platinden sonra üçüncü sıradadır. Platin grubu metallerdendir. Beyaz altının yapıtaşıdır ve bazen “beyaz altın” olarak adlandırılır. Son yıllarda üretilen nanoteknoljik ürünlerde olağanüstü özellikler gösterdiği tespit edilmiştir. En belirgin özelliği hidrojeni çok fazla emebilme ve depolayabilmesidir.
Kullanım Alanları
Paladyumun en yaygın kullanımı otomobillerdeki katalitik konvertörlerdir. Bu konvartörler, egzoz çıkışında kullanılır ve gaz emisyon oranlarını düşürür. Paladyum aynı zamanda yatırım piyasasında işlem gören değerli metaller arasında yer alır. Altın ve platinden sonra işlem gören en değerli emtia ürünüdür. Beyaz altın üretiminde kullanılan bir metaldir. Beyaz altın, rengi alınmış altınla paladyumun alaşımıdır. Paladyum alaşımları metal mücevherlere görünüş ve nitelik bakımında ayrıcalıklı özellikler kazandırır.
Bazı ürünlerde platinin yerine kullanılabilir. Atmosfer şartlarına dayanıklılığı sebebiyle tıbbi cihazlar ve laboratuvar aletlerinde tercih edilir. Diş ürünlerinde önemli bir alaşımdır. Aşınmaya dayanıklı metal olarakelektrik rölelerinde ara ürün olarak kullanılır. Paladyumun bakır ve gümüş alaşımları, metallerin mekanik direncini artırır. Nikel kaplamalarda başlangıç maddesidir ve bu kaplamalara alternatiftir. Paladyum tuzu olarak bilinen “paladlı diamino dinitrit”, telefon parçaları ve elektronik malzemelerde yaygın kullanımı olan sülfamat banyosunun hazırlanmasında kullanılır. Hidrojen yakıtı hücrelerinde katalizör görevi görür. Hidrojeni filtrelemek ve depolamak için kullanılan en önemli metaldir.
Kimyasal işlemlerde önemli işlevleri vardır. Ester durumdaki oksijeni bağlayabilir. Isıl işlemlerde kontrol altındaki atmosfer gazlarının içinde oksijen ve hidrojenin birleşmesini kolaylaştırır. Paladyum içinde hidrojenin yayınma (difüzyon) özelliği gazların arıtılması için önemli bir özelliktir. Organik ürünleri hidrojenlemede katalizör görevi görür. Son yıllarda nanoteknolojide de kullanılmaya başlanmıştır. Paladyum ve altın içerikli nanopartikül sütunları, kuru temizlemede de kullanılan bazı kimyasalların temizlenmesinde etkili özellikler gösterir. Bu partiküllerin su arıtma sistemlerinde de kullanılabileceği belirtiliyor.
Paladyum metali, tuzları ve alaşımlarının kullanıldığı bazı ürünler şunlardır; cerrahi aletler, diş protezleri, fotoğrafçılık, kâğıt, saat parçaları, elektrik kontakları, elektrik dirençleri, takılar, elektrotlar, bilgisayar sarf malzemeleri, bilgisayar parçaları, cep telefonları, katalitik konvertör, petrol ürünleri, otomobil parçaları, elektronik cihazlar, cam, film tabakaları, kan şekeri test şeritleri, bilimsel cihaz aynaları, yeni nesil televizyonlar, kondansatörler.
Paladyum tarafında yaşanan sert düşüş oldukça dikkat çekici. Mart 2022’de 3.435 dolar seviyesine yükselerek rekor kırmıştı. Çünkü o dönemde Rusya-Ukrayna savaşı başlamış arz endişeleri tavan yapmıştı. Bir yılda 2.113 seviyesinden 950 seviyesine geriledi. Haftayı da 969 seviyesinden tamamladı. Paladyum beş yılın ardından ilk defa 1.000 dolar seviyesinin altında kapanış yaptı. Yıl başından bu yana ise yüzde 45 değer kaybetti.
Neden bu kadar değer kaybetti?
Merkez bankalarının önden yüklemeli agresif faiz artırımları, enflasyonun dünyada patlamasına neden oldu. Küresel ekonomilerde talebin yavaşlaması ve alım gücünün azalması hem otomotiv hem de diğer sektörleri olumsuz etkiledi. İlk sebebini elektrikli araç talebine bağlıyorum. Çünkü paladyum otomotiv sektöründe toksit gazların dönüştürülmesi anlamında önemli. Dünyadaki çoğu insan elektrikli araçlara yönelince paladyuma talep azaldı. Yani paladyum elektrikli araca tosladı diyebilirim. Diğer yandan otomotiv üreticileri 3.000 dolar seviyesini pahalı bulunca daha ucuz olduğu için platini tercih etmişlerdi ve sistemlerini ona göre ayarlamışlardı.
Peki bundan sonra ne olabilir?
Düşüşün ne kadar süreceği belli değil. Şu an negatif görünüm devam ediyor. Ancak hiçbir emtia sürekli değer kaybetmez veya yükselmez. Diğer sektörler, arz ve talep tarafındaki belirsizlikler hâlâ devam ediyor. Jeopolitik riskler, arz tarafındaki problemler ya da değişen dünya düzeni fiyatlarda da değişime neden olabilir. Bir ürün yüzde 45 değer kaybetmişse, mutlaka bir toparlanma beklenebilir. Düşüşün nasıl bir nedeni varsa yükselişin de olacaktır. Bugüne kadar paladyum yatırımı yapmayanlar 2022’de 3 bin dolar olduğunu, 11 ayda yüzde 45 değer kaybettiğini göz önünde bulundurmalı…
