Son günlerde Türkiye kriptopara piyasalarında bir dedikodu aldı başını gidiyor. Söylentiye göre çıkarılacak kanunlarla Türkiye’de yaşayan kriptopara yatırımcılarının yurtdışı borsaları kullanması yasaklanacak. Amaç Türk yatırımcının parasının yurt içinde kalması.
Bu fikir nereden çıkmış olabilir? Türkiye’nin en büyük kriptopara borsalarından bir tanesinin sahibi yurtdışı borsa yasağını kendilerinin istediği yönündeki bir sosyal medya iddiasını kesin bir dille yalanladı. Türkiye borsaları yurtdışı borsalar ile ilişkilerinde bir çok faydalar sağladıkları için böyle bir talepte bulunmaları zaten mantıksızdır.
Ancak talep bizatihi yönetimden geliyor olabilir. 10 Eylül itibariyle, Merkez Bankası brüt rezervleri 120 milyar dolara ulaşırken borçlar hariç net rezerv hala -52 milyar dolar. Bu tarihi ve ciddi açık nedeniyle Türk Lirası sürekli değer kaybediyor ve enflasyon canavarı azdıkça azıyor. Bu durumda hükümetin yurtdışına para kaçmasını engellemek istemesi gayet doğal.
Fakat Türkiye’den para çıkışını engellemenin yolu söylentide belirtildiği gibi yurtdışı borsalarını yasaklamak mıdır? Bu söylentiyi çıkaranların mantığına göre hükümet kriptopara sektörü ile bahis sektörünü aynı çerçevede değerlendiriyor. Nasıl zamanında yabancı bahis siteleri yasadışı ilan edildiyse burada da yurtdışı kriptopara borsalarının yasaklanacağı düşünülüyor.
Oysa iki sektör arasında çok büyük farklar var. En önemli fark da kullanılan teknoloji. Bahis sektörü eski tip klasik merkezi dijital teknolojiler kullanırken kriptopara sektörü bir çok alanda yeni tip merkeziyetsiz teknolojiler kullanıyor. Özellikle merkeziyetsiz finans yani De-Fi alanı hızla büyüyor.
De-Fi kimlik vs bilgilere bile gerek olmadan başta bankacılık ve borsalar olmak üzere hemen hemen tüm finansal hizmetleri alabileceğiniz bir ortam. Son iki yılda De-Fi protokollerine yatırılan paranın değeri yaklaşık 6 milyar dolardan 85 milyar dolara yükseldi. Artış %1317!
Hızla gelişen bu sektörde her gün yeni yeni protokoller ortaya çıkıyor. Yurtdışında aşağı yukarı sayıları belli olan bahis sitelerini yasaklamak ile Korkunç bir hızla gelişen ve merkeziyetsiz teknolojilere dayanan De-Fi gibi oluşumları yasaklamak kesinlikle aynı şey değil. Yurtdışı kriptopara borsaları ya da De-Fi oluşumlarına erişimi engellemek çok çok daha güç olacaktır.
Aslında kullanıcı davranışlarına baktığımızda Türkiye’nin sermaye tutmak için ne yapması gerektiği açıkça ortaya çıkıyor. Türk kullanıcı neden yurtdışı borsalara ya da protokollere gidiyor? Çünkü yurtdışı merkezi borsalarda çok daha fazla sayıda değişik kriptoparaya erişim imkanı var. Ayrıca bu merkezi borsaların çok çok yüksek işlem hacimleri ve değişik kriptoparalar da derin piyasaları mevcut. Yatırımcı De-Fi protokollerinde ise inanılmaz yüksek getiri oranlarına sahip sabit yatırım olanakları buluyor.
Önemli olan nokta başarılı yatırımcı kazanç elde ettikten sonra ne yapacak? Her yatırımcı kendi ülkesinde alışık olduğu yerde, bildiği alanda kazandığı parayı harcamak ister. Türkiye gibi ülkelerin sermaye çekmek için ilk dikkat etmesi gereken yer burası. Türk yatırımcı kriptoparalar da para kazandıktan sonra neden parasının büyük kısmını turistik vs amaçlar dışında kendi ülkesine değil de başka bir ülkeye götürmek istesin. Çoğunluk başka ülkelerin dilini, kültürünü, alışkanlıklarını, kanunlarını vs bilmez. Büyük çoğunluk yurtdışı borsa ya da protokollerde kazanç elde ettikten sonra parasını kendi yaşadığı yerde harcamak ister. Büyük kazançlar elde eden şanslı yatırımcılar bildikleri yerde başka ekonomik yatırımlara bile girişebilir.
Burada önemli olan kriptopara yatırımcısını yurtdışında kazanç elde ettikten sonra parasını Türkiye’ye getirmeye teşvik etmektir. Bu özendirme ise en iyi makul vergi oranları ile yapılır. Eğer siz kriptopara kazançlarından hiç vergi almazsınız bırakın Türk yatırımcıları, dünyanın başka yerlerinde kriptoparalardan kazanç sağlamış yatırımcıların bile parasını Türkiye çekersiniz. Bugün bir çok ülke Bitcoini kabul ederken bazıları da kriptoparalara yasakçı zihniyetle yaklaşıyor. İşte bu yasakçı ülkelerdeki milyonlarca yatırımcının parasını Türkiye’ye çekmek mümkün.
Cüzi bir vergi oranı ile de Türk yatırımcıların parasını Türkiye’ye getirmesi sağlanabilir. Fakat en iyisi sıfır vergi uygulayarak ve kriptopara yatırımcılarını teşvik edecek kanuni çerçeve oluşturarak, Türkiye’yi tüm dünyada sayısı 100 milyonları aşan Bitcoin ve kriptopara yatırımcıları için bir çekim merkezi haline getirmektir.
İstanbul Finans Merkezi, blokchain ve kriptopara projelerine ev sahipliği yapabilir. Borsa İstanbul’da Bitcoin ve çeşitli kriptoparalar için ETF’ler çıkarılabilir. Merkez Bankası brüt döviz rezervlerinin %2 ila %5’ini Bitcoin vb. kriptovarlıklara çevirebilir. Kriptopara madenciliği teşvik edilebilir. Ve tabi kriptopara yatırım ve projelerine en azından bir süre sıfır vergi uygulanabilir. Bu politikalar ile milyarlarca dolar sermaye Türkiye’ye akar.
Merkez Bankası net rezervinde oluşan 52 milyar dolarlık tarihi açığı en hızlı şekilde kapatmanın yolu kriptoparalarda yasakçı değil teşvik edici yaklaşım uygulamak olacaktır.
