Menkul Kıymetlerin Token’laştırılması: Kurumsal DeFi

2022 Aralık ayının başında BlackRock CEO’su Larry Fink bir konferansta önemli bir cümle sarfetti:

BlackRock CEO Larry Fink: ”the next generation for markets, the next generation for securities, will be tokenization of securities. (Ref:1)

Yani, dilimize çevirirsem, “bundan sonra dünya pazarlarında bir sonraki yenilik, menkul kıymetlerin token’laştırılması olacak” dedi.

Bu konuda daha evvel attığım tweet’lere gelen tepkilerde, genel olarak menkul kıymet token’laştırılmasının ne anlama geldiğinin anlaşılmamış olduğunu gözlemledim. Bu yazımda ise menkul kıymetlerin tokenize edilmesinin ne olduğunu ve piyasalarda nasıl dev bir etkiye sahip olacağını biraz anlatmak istedim.

Fink’in cümlesinin olduğu videoyu yeniden izlediğimde gördüm ki, bu çok önemli ve derin cümle o kadar iyi gizlenmiş ve öyle biçimde söylenmiş ki, ülkemizde Fink’in ne dediğini anlamayıp kripto varlıklarla ilgili olumsuz bir şeyler söylediğini sananlar dahi olmuş. (Videonun linkini referansların en sonuna koydum. En önemli cümleler 10:55’de başlıyor.) BlackRock kimdi hatırlayalım; global olarak 10 trilyon doları yöneten bir finansal kuruluş ve aynı zamanda Rockefeller grubunun yatırımlarını yöneten amiral gemisi.

Ben de bu şıpın işi, alelade söyleniş biçimine aldanıp önce arkasında derin bir çalışma olduğunu anlayamadım. Ancak bu haftaki yazımı yazmak için araştırma yaparken bununla ilgili çok önemli başka bir dökümana denk geldim.

İşte bu yeni yayınlanmış döküman aklımı başıma getirdi. Referanslarımda ikinci sırada göreceğiniz bu rapor Asya’nın önemli dijital bankalarından Singapur’lu DBS, Japonya’nın büyük finansal gruplarından SBI Dijital Varlık Holding, J.P. Morgan Chase’in (bu banka Rockefeller ve J.P Morgan ortaklığıdır) 2020’de kurduğu blokzincir temelli banka Onyx’in ve Oliver Wyman Forum isimli kuruluşun ortak çalışması olarak yayınlanmış. Bunlardan özellikle Onyx’in web sitesini incelemenizi tavsiye ediyorum. (Ref:3) Bankanın web sayfasındaki tanıtım cümlesinde, “Para, bilgi ve varlıkların dünya üzerinde hareketini dönüştürmeyi amaçlıyoruz” yazıyor. Para, bilgi ve varlıklar…

Rapor çok yakın zaman önce, 2022 Kasım ayının başında yayınlanmış, yani Fink’in konuşmasından biraz önce. Aslında demek oluyor ki New York’ta 5 Kasım’da yapılan bu konuşma, onun hakkında çıkan haberler (örneğin Ref:1 gibi) ve bu döküman, tümü aynı paketin bir parçası. İşte şimdi bu duyurunun önemini kavramaya başlıyoruz. Onyx Bankasının başını çektiği yeni nesil bir blokzincir token’laştırma hamlesi duyuruluyor bu döküman ve Fink tarafından sadece bir kaç hafta sonra yapılan konuşmayla.

Tokenizasyon ne demek, önce bir onun tanımına bakalım:

Blokzincir dünyasında tokenizasyon, bir varlığın dijital eşleniğinin blokzincirde oluşturulduğu, içinde işlem ve sahiplik geçmişinin kaydının ve ispatlarının da saklandığı bir yazılım programını ifade eder. Bu kayıtlar, hisse senetleri, tahviller, emlak gibi varlıkların ve hatta şarap veya sanat gibi alternatif kıymetlerin alım satımının farklı bir yolunu sağlayarak, tüm transferlerin ortak bir muhasebe defterinde görünür olmasını sağlar.

Şimdi de dünyadaki çeşitli menkul kıymetlerin büyüklüğüne kıyaslama ile bakalım:

Kriptolar:

Kriptoların tamamının şu aralar 811 milyar dolar civarında bir pazar değeri var. Bunun yüzde 40’ı bitcoin, %18’i ether.

Altın ve tüm paralar:

Dünyadaki tüm altının toplam değeri 11.500 milyar dolar, ki buna takılar da dahil. Cebimizdeki ve kasalardaki tüm kağıt ve metal paralar ise küresel olarak 8,000 milyar dolar ediyor.

Emlak:

Bunlara karşılık, dünyadaki tüm gayri menkul yani emlak piyasası ise 326,000 milyar dolar. Bunun ev haneleri yani kurumsal olmayan kısmı ise 260,000 milyar dolar.

ABD Borsası:

S&P 500 adlı Amerikan borsa indeksi ise 36,000 milyar dolar.

Bilhassa hepsini milyar dolar cinsinden yazdım ki kıyaslama yapabilesiniz. Şimdi menkul ve gayri menkul tokenizasyonu ne anlama geliyor sezebildiniz mi?

Kurumsal DeFi

Raporda “Kurumsal DeFi” ya da orijinal metin dili olan İngilizcede, “Institutional DeFi” adı verilen yeni bir kavram ortaya atılıyor. Bakın raporun girişinden bir paragrafı buraya da alalım:

“DeFi protokolleri, kripto-varlık endüstrisinde, merkezi olmayan borsaların yanı sıra borçlanma ve borç verme gibi halka açık blokzincirlerinde yeni oluşan pazarları da etkinleştirmiş durumda. Eğer bu teknoloji, döviz, hisse senetleri, tahviller ve diğer gerçek dünya varlıklarındaki işlemleri modernize etmek için uygulanacak olsa, çıkabilecek potansiyali sizler hayal edin. Bunu yapmak, yani onları blokzincirine getirmek için gerçek dünya varlıklarının dijital token’larının yapılması gerekiyor. Gerçek dünya varlıklarının “tokenize” bir versiyonunu oluşturmanın maliyet tasarrufu ve yeni iş fırsatları, DeFi protokolleri aracılığıyla işlem yapacaklar için, token’ları ihraç edenler ve token yatırımcılarının yanı sıra bu yeniliğe teknolojilerini ve iş modellerini uyarlayabilen finansal kurumlar için önemli olabilir.”

Şu anda kullandığımız UniSwap gibi platformların KYC, AML gibi bankalarda uygulanan kimlik tesbiti ve kara paraya karşı takip sistemlerini içermediğini belirten rapor, eğer bunların uygulandığı yeni nesil DeFi platformları kurulacak olursa klasik finansın elinde esir olan tüm security’ler, yani menkul kıymetlerin tokenize olup özgür kalacağını müjdeliyor! Bu yeni nesil DeFi’ye de “Kurumsal DeFi” adını veriyor.

Anlaşılan o ki BlackRock fonu ve arkasındaki Rockefeller grubu, yeni oluşturdukları blokzincir bankaları aracılığıyla, Fed ve BIS, (Basel’de bulunan Bank of International Settlements, merkez bankalarının merkez bankası diye anılan kurum) sistemine bağlı merkez bankalarına karşı bir menkul değer token’laştırma savaşına girmekte. Yakın zamanda BIS de 1 Ocak 2025’de yürürlüğe girecek olan yeni kripto-banka kanunu taslağını yayınladı. Onu da başka bir yazımda incelemeyi düşünüyorum. Ancak bu iki dev yapının insanların sahip olduğu menkul ve gayri menkul tüm varlıklara gözünü dikmiş olduklarını, bu varlıkları eski merkezi fiat para sisteminden yavaş yavaş ayırıp tokenize bir sisteme sokmayı planladıklarını görebiliyor musunuz?

Sonuç:

Bu yazıda, dünyanın 10 trilyon dolarlık varlığı ile en büyük fonlarından birinin, BlackRock’un DeFi ve tokenizasyon üzerinden yaptığı gelecek planlarına göz attık. Tüm kriptoların en pahalı zamanlarında iken bile toplam değerlerinin 100-150 katı olan emlak piyasası, 20-25 katı olan borsa hisseleri, 6-7 katı olan altın ve kağıt paraların ERC-20 ve ERC-721 token’ları haline getirildiklerini ve DeFi borsalarda alınıp-satıldıklarını hayal edin. Buna bir de şirket bonolarını, hatta devlet tahvillerini dahil ettiğinizde, insanlığın tüm varlıklarının blokzincirine aktarılmasının planını yapıyorlar diyebilir miyiz? Yakında bu kuruluş adını da BlockchainRock olarak değiştirirse şaşırmayacağım.