Bu yazıda Çapraz Zincir Uygulamaları(xApps) oluşturmaktan bahsedeceğim. Yahu “dApps tamam da şimdi de xApps mı çıktı?” dediğinizi duyar gibiyim. Doğrudur, alan çok hızlı gelişiyor. Her gün yeni bir şeylere uyanıyoruz. Ona gezgin kuzen dedim, çünkü blokzincirler arasında gezmeye bayılıyor. Şimdi, hadi gelin bu konudaki ilk Türkçe içeriğe beraber bakalım.
Aslında çapraz zincir işlemleri bir süredir. Bblokzincir ekosisteminin gündeminde. Buraya has uygulama geliştirme konusu Connext ekibinden Massimo Lomuscio’nun Medium üzerinde yayınladığı bir makaleyle gündeme geldi. Henüz konu çok yeni, yazı bir kaç gün önce yayınlandı.
Lomuscio’nun yazıyı yazarken ana önermesi şu: “dApps uygulamalarınızı xApps’a güncelleyin!” Bu arada xApps Türkçe’de “zeps” şeklinde okunuyor.
Derinlemesine bakalım.
Nedir bu xApps ?
xApps, Ethereum,Avalanche, Polygon, Polkadot gibi bağımsız zincirler arasında işlemler gerçekleştiren merkezi olmayan uygulamalara verilen isim.
Burada akla şu geliyor. Zaten birden çok zincirli dağıtımlar zaten var. Aave, Yearn, Curve gibi protokollerin birçok zincirde birden fazla arabirimi vardır. Ben neden xApps paradigmasına geçiş yapayım ?
Lomuscio bunu 3 ana başlıkta özetliyor. Arayüzleri birleştirerek tek bir arayüz deneyimini kullanıcıya sunma, ana zincir mantığından ayrılma ve son olarak xCall isimli Connext metodunu kullanma. Bahsi geçen metod kullanıcıların farklı zincirler üzerinde işlemleri çok daha pratik yapmasını sağlıyor.
Peki xApps üzerinde neler inşa edilebilir ?
Bu soruya vereceğimiz cevap tıpkı NFT, metaverse gibi konularda vereceğimiz cevap gibi sahip olduğumuz perspektifle alakalı ve kısıtlı. Tıpkı 2006 yılında bir kişiye “Facebook ile neler yapılabilir?” sorusuna vereceği cevabın kısıtlı olması gibi. Fakat bir başlangıç noktası olarak baktığımızda;
xChain zapları; buradak zaplama işlemi TV’deki kanal değiştirme gibi likidite sağlayıcı uygulamalarındaki gibi varlığınızı farklı farm işlemlerinde gezdirmeden geliyor.
xChain yönetişimi: Burada inşa edilecek oylama, yönetişim protokolleri için standartlar oluşturuluyor.
Dex arbitrajı: Farklı merkeziyetsiz pazaryerleri arasında arbitraj işlemleri yapan uygulamalar.
xChain ödünç alma: A zincirine teminat ekleyip, B zincirinde başka bir varlığı ödünç alma senaryoları da burada hayat buluyor.
Peki bir xApps uygulaması nasıl yapılabilir ?
Kaynak kodları ile beraber ulaşabileceğiniz uygulama Github’ta yer alıyor. Buradan ulaşabilirsiniz.
Yavaş yavaş dApps yanına gelen xApps’lar hayatımıza girecek gibi görünüyor.
Ya sonra ? İzleyip görelim.
