Dünyanın her yerinde giderek artan sayıda işletme; çeşitli işlemsel, operasyonel ve yatırım ihtiyaçları için Bitcoin ve diğer dijital varlıkları benimsiyor ve kuşkusuz bizi tamamen yeni bir dijital ödeme çağına götürüyor. Yeni başlayanlar gibi, kripto para ödemeleri de freelance çalışanlar ve işletme sahipleri için kripto ödemelerini kabul etme veya etmeme konusunda bir takım avantajlar ve dezavantajlar getiriyor. Yazının devamında bu artı ve eksilerden birkaçını tartışalım.
Kripto Para Nedir?
Kripto para birimleri, madeni para veya banknot gibi fiziksel biçiminde olmayan dijital varlıklardır. Elektronik ödeme işlemleri için blok zinciri ağlarında kullanılırlar.
Blockchain, genişleyen veri bloklarından oluşan bir dijital defterdir. Blok zincirleri, herhangi biri olabilen “madenciler” tarafından korunur. Bir blok zincirinin dağıtılmış defterinde, kayıtlar bir ağdaki birden fazla bilgisayarda tutulur. Her bilgisayara “düğüm” denir.
Düğümler, işlemler tamamlandıktan sonra verileri bir veri bloğunda doğrulayıp depoladıkça yeni işlemler eklenir ve blok zincire yerleştirilir. Böylece, yeni işlemler meydana geldikçe tüm defter güncellenir.
İşlemleri tamamlamak, ilgili kripto para biriminde uygun ücretlerin ödenmesini gerektirir. Kripto para birimleri, kullanıcı bilgisayarlarına veya mobil cihazlarına yüklenen yazılım uygulamaları olan dijital “cüzdanlarda” saklanır.
Bir kripto para birimi için her dijital cüzdan, diyelim ki bir Bitcoin cüzdanı, Bitcoin göndermek ve almak için kullanılan genel ve özel anahtarlar olarak adlandırılan dosyalar biçiminde şifrelenmiş bilgiler içerir. Madenciler kripto işlemlerini şifreleme kullanarak bloklar halinde işler. Hash yöntemi, bir veri birimini rastgele bir sayı ve harf dizisine dönüştürür. Bu şifreleme etkinliği, “hash” olarak bilinir. Hash kullanımı, verileri inanılmaz derecede güvenli hale getirir.
Madenciler, işlemleri tamamlamak adına hash işlemi için bilgi işlem güçlerini ağa verir. Bundan dolayı kripto para ile ödüllendirilirler.
İki ana cüzdan türü vardır: sıcak ve soğuk. Sıcak cüzdanlar internete bağlıdır ve bir tarayıcı veya akıllı telefon aracılığıyla erişilebilir. Yazılım cüzdanları, sıcak cüzdanların diğer adıdır.
Soğuk cüzdanlar internete bağlı değildir. Soğuk cüzdanlar genellikle sıcak cüzdanlardan daha pahalıdır, ancak daha güvenli olarak kabul edilirler. İnternete bağlı olmadıkları için bilgisayar korsanlarına karşı daha az duyarlıdırlar. Ancak bu aynı zamanda, yedeği olmayan soğuk bir cüzdanın yok edilmesi durumunda, içerisinde depolanan kripto para birimlerinin sonsuza kadar kaybolacağı anlamına gelir.
Freelance Çalışanlar ve İşletme Sahipleri için Kripto Ödemelerini Kabul Etmenin Artıları ve Eksileri
Kripto para birimleri daha yaygın bir şekilde benimsendikçe, birçok işletme kripto para birimlerinde ödeme kabul etmeye karar veriyor. Kripto para toplamak, depolamak ve kullanmak için bir işletmenin bir kripto cüzdanına sahip olması gerekir.
Bir işletme kripto ödemelerini kabul etmeyi planlıyorsa ve bu fonları ticari çek hesabına yatırmadan önce satışlardan normal bir para birimine (ABD doları veya diğer itibari para birimi gibi) aktarmayı planlıyorsa, bir kripto ödeme ağ geçidi oluşturmak, kripto cüzdanı tutmanın alternatifidir.
İki ana cüzdan türü vardır. Tamamen kontrolü size sağlayan cüzdanlar ve bir nevi emanet olarak kullanılan cüzdanlar.
Kontrolü size sağlayan cüzdanlar aslında Bitcoin, Ether ve diğerleri gibi blok zinciri tabanlı varlıklarınıza güvenli bir şekilde erişmenizi sağlayan “özel anahtarları” saklar. Genellikle cüzdan adresi olarak adlandırılan bir genel anahtar, her bir özel anahtarla ilişkilidir.
Ortak anahtar, paylaşılan bir e-posta adresi gibi, blok zinciri ağındaki bir hesap için tanımlayıcı görevi görür. Fonlar, karşı tarafa cüzdan adresi – genel anahtar sağlanarak alınır.
Ardından özel anahtar, dijital varlıkların transferini imzalamak ve onaylamak için kullanılır. Özel anahtar, bir e-posta hesabının şifresi gibidir. Özel anahtara yalnızca cüzdanın sahibi erişebilir.
Böylece blok zincirleri üzerinde işlem yapmak için benzersiz bir ortak ve özel anahtar çifti birlikte kullanılır.
Bu nedenle, bu tip cüzdanlarda, özel anahtarı kontrol ettiğiniz için dijital varlıklarınıza yalnızca siz sahip olursunuz.
Cüzdan arayüzünü kullanarak bir işletmenin bakiyesini kontrol edebilir, işlem geçmişini görüntüleyebilir, Merkezi Olmayan Finans (DeFi) uygulamalarını kullanarak yatırım yapabilir ve dijital varlıkları muadillerine gönderebilirsiniz.
Dijital varlıklarınıza erişim sağlama biçimlerine bağlı olarak kontrolü size sağlayan cüzdanlar; mobil cüzdanlar, donanım cüzdanları, masaüstü cüzdanlar, akıllı sözleşmeli cüzdanlar ve kağıt cüzdanlar gibi çeşitli türlere ayrılır.
Mobil cüzdanlar, uygulamaya bağlı olarak yedekleme ve kurtarma seçenekleriyle genellikle cihazda oluşturulan ve saklanan özel anahtarın bulunduğu iOS veya Android telefonlardaki uygulamalardır.
Donanım cüzdanları olarak adlandırılan ayrı fiziksel cüzdanlar, özel anahtarları güvenli bir şekilde saklamak ve işlemleri yetkilendirmek için tasarlanmıştır. Genellikle bilgisayara bağlanabilen bir USB sürücüsü veya kalın bir kredi kartı gibi görünürler. İçerisindeki özel anahtarlar asla internete maruz kalmadığından donanım cüzdanları en güvenlileri olarak kabul edilir.
Masaüstü cüzdanlar dizüstü veya masaüstü bilgisayarlara kurulur ve daha sonra özel ve genel anahtarlar oluşturulur.
Akıllı sözleşme cüzdanları, Ethereum blok zincirine dağıtılan programlardır.
Birçok farklı şekilde yapılandırılabilirler, bir mobil uygulama veya masaüstü arayüzü gibi… Günlük harcama sınırlamaları, işlemler belirli bir eşiği aşarsa güvenilir bir kaynaktan veya başka bir cüzdandan ek onay ve gelişmiş kurtarma yöntemleri gibi ekstra güvenlik özelliklerine sahip olabilirler. Tarayıcı veya mobil cihaz, özel anahtarlar oluşturur.
Kağıt cüzdanlar, genel ve özel anahtarların fiziksel kağıt kopyaları veya çıktılarıdır. Genel ve özel anahtarlar, web tabanlı uygulamalar kullanılarak girilebilir.
Emanet olarak kullanılan cüzdanlar, kripto varlıklarınızı korumaktan ve depolamaktan sorumlu olan üçüncü taraf bir “ev sahibi” tarafından sağlanır. Giriş seviyesi için idealdir. Emanet cüzdanların çoğu, eylemlerinizi yalnızca kripto para birimi satın alma, depolama, ticaret ve satma ile sınırlandırır.
Artıları
Gizlilik ve Güvenlik
Kripto varlıklar, merkezi olarak kontrol edilen itibari para birimleri kullanma ihtiyacını ortadan kaldırarak ve aracı bankacılık katmanını yıkarak özel işlemlere daha yüksek güvenlik sağlamak için geliştirildi. Bu özellikleri, yani merkezi olmayan blok zinciri ağlarının doğasında bulunan gizlilik ve güvenlik, ek şifreleme veya hash kullanımı, işlem güvenliğinin daha da geliştirilmesini sağlar.
Ulaşılabilirlik
Hızlı ve kolay çevrimiçi işlemler de kripto ödemelerinin doğal bir özelliğidir. Kripto ödemelerini etkinleştirmek, uluslararası satış ve para birimi dönüştürmeyi basitleştirdiği için bir işletmenin pazar erişimini de genişletecektir.
Geri Dönülemezlik
Kripto ödemeleri, bir kez bir kripto ödemesi yapıldığında geri döndürülemez. Yalnızca parayı alan tarafça iade edilebilir. Öte yandan bu özellik, kripto ödemelerini kabul eden işletmelerin, biri geri ödeme talep ettiğinde bir müşteriye manuel olarak geri ödeme yapmak zorunda kalacağı anlamına geliyor.
Enflasyondan Koruması
Hükümetlerin itibari para birimlerinin arzını genişleterek kripto para birimlerinin değerini manipüle edemeyeceklerinden dolayı, kripto paralar enflasyona karşı bağışıklı olarak kabul edilir. Çoğu kripto para biriminin arzı tasarımla sınırlıdır. Örneğin Bitcoin’in maksimum 21 milyon adet arzı var ve Ağustos 2022 itibariyle 19.124.681 BTC dolaşımdaydı.
Eksileri
Fiyatlarda Oynaklık
Genel olarak, yüksek kriptoların değerlerinin oynaklığı, kripto ödemelerini kabul etmenin istenmeyen ana özelliklerinden biridir. Kripto para birimleri fiyatlarının, diğer varlık fiyatlarına kıyasla aynı zaman dilimlerinde çok daha yüksek oynaklık gösterdiği kaydedilmiş bir gerçektir. Örneğin, Bitcoin fiyatı 2021 Kasım ayının sonlarında tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra üç aylık bir dönemde %50’den fazla düştü. Dolayısıyla, fonları kriptoda tutmak önemli kayıplar getirebilir. Makul karar, kripto varlık amortisman kayıplarına maruz kalmamak için kripto ödemelerini kabul ettikten sonra kripto ödemelerini normal paraya aktarmak, veya stabil kripto paralarını tercih etmektir.
Vergi Etkileri
Kripto para piyasası şu anda birçok ülkede karar vericiler tarafından yakından inceleniyor. Henüz birçok ülkede resmi bir düzenlenme gerçekleşmemiştir. Birçoğunda kripto vergi raporlaması için net bir yönerge yoktur. Bu nedenle, işletmelerin vergi yükümlülükleri için kriptodaki işlemlerini raporlamak için açık ve pratik kurallara ihtiyacı vardır.
Vergi düzenlemesindeki belirsizlik, kripto ödemeleri göz önüne alındığında bir zorluktur. Örneğin, ABD’de İç Gelir Servisi (IRS), kripto para birimini vergi açısından “mülk” olarak değerlendirir. Bu, bir işletme kripto para birimini kabul ederse, bunu alındığında adil piyasa değerine göre brüt gelir olarak bildirmesi gerektiği anlamına gelir. Bu, bir işletmenin Bitcoin sattığı, satın aldığı veya kullandığı her seferde bir sermaye kazancı vergisine tabi olduğu anlamına gelir.
Bir başka sonuç da, işletmenin her bir kripto para biriminin değerini, alındığı gün ve satıldığı gün takip etmesi gerektiğidir. Bu hızla karmaşıklaşabilir.
Sonuç
Kripto ödemelerini kripto olarak kabul etmek, daha fazla ödeme türünü barındırarak ek gelir elde edebilecekleri için işletmeler için umut verici görünüyor. Ayrıca, uluslararası satış ve para birimi dönüştürme işlemlerini basitleştirerek ulusal sınırların ötesinde pazar erişimini genişletmeye yardımcı olabilir.
Bununla birlikte kripto vergileri de dahil olmak üzere, en azından belirsiz düzenlemeler gibi dikkate alınması gereken bazı dezavantajlar var. Kripto para gelirlerinin şu anda sermaye kazançları vergisine tabi olduğu ABD’de “Kripto üzerinden vergi ödemek zorunda mısınız?” sorusuna verilen yanıt olumludur.
Kripto fiyatlarının yüksek oynaklığı, kriptoyu ödeme olarak kabul etmek adına başka bir engeldir. Birçok işletme sahibi için, kripto para biriminin öngörülemezliği, onu bir ödeme aracı olarak kabul edilemez kılıyor.
Elbette, bir işletme için kripto para ödemelerinin bir ödeme seçeneği olarak dahil edilmesi, yukarıda belirtildiği gibi ek teknolojik bazı kurulumlar gerektirir.
İşadamları, kripto ödemelerini işletmeleri için bir seçenek olarak isteyip istemediklerini belirlemek için kripto ödemelerinin risklerini ve getirilerini göz önünde bulundurmalıdır.
