Akıllı kontrat platformu dünyasının lideri Ethereum’un pek çok alternatifi mevcut. Bunların bir kısmına geçtiğimiz yazımızda değinmiştik. Bu yazımızda ise hiç kimsenin beklemediği bir şekilde sağ kulvardan atağa kalkan Binance Chain’den bahsedeceğiz.
Nereden çıktı bu Binance Chain?
Binance Smart Chain (kısaca BSC) kripto dünyasının en büyük merkezi borsası olan Binance tarafından kurulmuş olan bir blokzincir. Esasında tam bir Ethereum klonu. Ne anlama geliyor bu? Gelin kısaca bakalım:
Bir Ethereum klonu
Hatırlarsanız merkeziyetsiz finansın temel özelliklerinden bahsederken en önemlilerinden birinin açık kaynak olduğunu belirtmiştik. Açık kaynak, kullanılan yazılımların kodlarının herkese açık olması demek. Yazılımın geliştirilmesi tamamen açık bir şekilde yapılıyor. Yazılımcılar eklemek istedikleri özelliklerin kodlarını yazdıktan sonra, bunları GitHub isimli sitede herkese açık olarak paylaşıyor. Bir başka grup gelip bu yeni özellikleri deniyor, hataları buluyor. Bu hatalar düzeltiliyor, istenen değişiklikler yapılıyor ve son hali eğer ekip tarafından kabul edilirse yeni hali tüm paydaşlar tarafından yürürlüğe konuyor. Ve dediğimiz gibi bütün bu süreç şeffaf bir şekilde işliyor.
Klonlamak denilen hadise ise, o yazılımın aynısını alıp kullanmak oluyor. Lisans var mı? Yok. Yasak mı? Hayır. Ayıp mı? Kimsenin umurunda değil açıkçası.
İşte Binance de Ethereum ağını kopyalayıp onun üzerine ufak birkaç değiştirme yaparak BSC’yi ortaya çıkarıyor. Tabii birkaç temel farklılık var:
Ne farkı var Ethereum’dan?
Bunlardan en önemlisi, Ethereum sisteminin yüksek işlem maliyetlerinden kaçınması. Nasıl kaçınıyor? Yüksek işlem maliyetini çıkaran ne? Ethereum sisteminin güvenliğini sağlayan ve işlemlere aracılık eden madenciler. Kötü insanlar mı bu madenciler? Hayır. Sadece arz-talep dengesine göre hareket ediyorlar.
Ethereum ağının belli bir kapasitesi var. Son zamanlarda özellikle DeFi alanındaki gelişmelerden dolayı bu ağ doluyor. Dolduğu durumda da işlemlerini hızlı yapmak isteyenler daha yüksek işlem ücreti vererek sırada öne geçiyorlar.
Binance ise buna çözümü, madencileri aradan çıkararak buluyor. Madencilerin yerine, Ethereum’un da yakında geçeceği sistemin bir benzeri olarak, işlem onaylayıcılarını koyuyor (detaylardaki farklardan dolayı bu sistemin adı Proof-of-Staked-Authority olarak adlandırılıyor). Bu sayede işlemler daha az maliyet ile gerçekleşiyor.
Merkeziyetsiz bir sistem mi bu?
Merkeziyetsiz bir sistem mi? Görünüşte öyle. İşlemleri onaylayanlar bağımsız. Ama aslında o kadar da merkeziyetsiz değil, zira işlemleri onaylayanlar ağırlıklı olarak Binance himayesi altında. BSC sistemin geliştiren de Binance ekibi.
Her ne kadar Binance’in sahibi Changpeng Zhao (daha bilinen adıyla CZ) ve topluluk BSC ağını merkeziyetsizleştirmek için çeşitli geliştirme ve teşviklerin gerçekleştirileceğini sosyal medyada açıkça ilan etmiş olsa da, bunların ne kadarının hayata geçirileceğini hep birlikte göreceğiz.
Peki merkeziyetsiz olmasına gerek var mı?
Bu aslında kişisel bir tercih. Gelin biraz açalım bu konuyu:
Blokzincir teknolojisinin en önemli avantajı, aracıları ortadan çıkaran bir sistem olarak kendi güvenliğini ve işleyişini merkeziyetsiz bir hale getirmesi. Bu neden önemli?
Merkezi bir yapı altında çalışan sistemi kullananların hemen hemen hepsinde bir ‘platform’ riski bulunur. Yani bu sistemi kullanan da, üzerine uygulama geliştiren de hep sistemin ana sahibine gebedir.
Bunun en güzel örneğini, geçmişte Facebook üzerine oyun yazan ya da bu mecrayı bir iletişim kanalı olarak kullananlar yaşadı. Bir gecede Facebook’un yaptığı değişiklikler ile bir anda tüm iş yapış modelleri değişen ve gelirleri sıfıra inen az girişim olmadı.
İşte Bitcoin ya da Ethereum gibi sistemlerin merkeziyetsiz olmaları, bu anlamda üzerinde çalışanlara ciddi bir güven veriyor. Bu sistemlerin nasıl bir gelişim göstereceği önceden yol haritaları ile belirleniyor. Örneğin, tam olarak tarihi kestirilemese de Ethereum’un 2.0’a geçeceği, EIP 1559 ile fahiş fiyatları bir parça da olsa azaltacağı ve para politikasında daraltmaya gideceği belli.
Geliştiriciler ya da kullanıcılar için bu alanlarda yaşanacak kısa vadeli bir risk yok. Uzun vade için de kendilerini ayarlayabilirler.
Bu sistemin avantajı. Ya dezavantajı? O da geliştirmelerin yavaş olması. Ethereum kendi rakiplerinden yavaş. Bitcoin ise iyice yavaş. Bunu bir ‘sorun’ olarak görenler olduğu gibi bunun aslında ‘özellik’ olduğunu savunanlar da var. Sonuç olarak sözün özü, büyük sistemleri kulananlar sürpriz sevmiyorlar.
Özellikleri ne?
BSC’nin en önemli işlevi Binance müşterilerine ucuz bir transfer altyapısı sunuyor olması. Neden? Efendim, özellikle DeFi ürünlerinin çok büyük bir kısmı Ethereum zinciri üzerine kurulu. Ethereum ise yukarıda bahsettiğimiz gibi pahalı bir sistem.
Binance artık müşterilerin yapmak istedikleri her tür token transferi için Ethereum ağı yanında Binance ağını da bir seçenek olarak sunuyor. Nasıl oluyor bu? Ayrı ağlar birbirleri ile nasıl konuşuyor? Bunu şu şekilde çözüyor:
Normalde Ethereum zinciri üzerinde işlem gören tokenlar ERC20 denen bir standart ile transfer edilirler. Bir nevi, tokenin Ethereum işlemi için ambalajlanmış hali diyebilirsiniz. Bu sadece Ethereum için geçerli değil. Örneğin Bitcoin’i de benzer şekilde BSC üzerinde sarmak mümkün, aynı daha önce bir yazımızda detaylarını incelediğimiz Ethereum üzerindeki BTC’ler (örneğin wBTC gibi).
Binance ise işte bu DeFi paralarını kendi oluşturduğu BEP20 standardı ile kullanıcıların elektronik cüzdanlarına transfer ediyor. Hem hızlı hem de ucuz bir şekilde. Peki parayı alan nerede görüyor kriptoparasını? Binance blokzincirinde. Bunun için de kullanıcının Binance blokzincirine bağlanması lazım. Örneğin Metamask üzerinden bunu yapabilir. Metamask normalde Ethereum zincirine bağlı, ancak kullanıcı isterse Metamask’ını BSC’ye bağlayıp parasını görebilir ve cüzdanını BSC üzerindeki uygulamalara bağlayarak işlem yapabilir.
Sunulan sadece bir transfer altyapısı değil. Binance aynı zamanda Ethereum gibi bir DeFi ekosistem altyapısı da sunuyor. Ethereum’da gördüğünüz hemen hemen her DeFi ürününün bir benzerini BSC’de görmek mümkün. Örneğin, Uniswap yerine PancakeSwap var. Ya da kredi-mevduat işlemleri için Venus isimli bir uygulama oldukça popüler.
Ne sorun var BSC kullanmakta?
Dediğimiz gibi aslında bir sorun yok ama potansiyel olarak sorun olma ihtimali var. Merkeziyetsiz bir sistemin gelecek olduğuna inanıyorsanız, bu dünyada sahip olduğunuz paranın Binance tarafından korunmasını ister misiniz?
Eğer Binance üzerinden alım satım yapıyor ve aldığınız kriptoparayı kendi kişisel cüzdanınıza çekmeyip Binance’da tutuyorsanız, o zaman Ethereum yerine BSC kullanmak sizin için bir problem olmamalı. Zira zaten paranızı tuttuğunuz kasanın anahtarlarını çoktan Binance’a vermişsiniz! Bir eksik bir fazla anahtar ne fark eder?
Bu arada Ethereum dünyasının geçer akçesi ETH iken, BSC dünyasınınki BNB. Nedir o diye soracak olursanız, Binance’in kendi kullanıcılarına sunduğu, kendi borsasında yapılan alım-satım işlemlerinde ucuzluk sağlayan bir kriptopara. Yaratıcısı, düzenleyicisi kısaca varlık nedeni Binance olan bir para. BSC’nin de etkisi ile popülaritesi gittikçe artan BNB, Şubat ayı içinde 37 milyar ABD Doları ile en büyük değere ulaşarak BTC ve ETH’den sonraki en büyük kriptopara olmayı başardı.
Ne faydası var peki?
Ucuz işlem ücretleri. Ethereum’da şu an onlarca dolar verdiğiniz işlemin 1 dolar altında gerçekleşmesi. Değer mi? Kişisel tercihe kalmış..
Başarı kriterleri neler?
Binance kendi başına büyük bir dev. Hem işlem hacmi hem de kullanıcı adedi olarak en büyük. Bu büyüklüğün sinerjisinden yararlanmak için doğal olarak ekstra servisler vermeye çalışıyor.
BSC bu anlamda, hem müşterilere ucuz bir alternatif sunmak hem de onları kendi sistemi içinde tutabilmek için ideal bir araç. Yani Binance bir nevi klasik dünyanın sıkça başvurduğu müşteriyi tutma (ingilizcesi ‘customer stickiness’) stratejisinin bir parçası olarak görüyor bunu.
Sadece bununla da sınırlı değil yaptıkları: Ellerindeki müthiş büyük alıcı kitlesini olabildiğince kullanıyor. Geliştiricilere ve girişimcilere Binance Chain üzerinde açtığı alanlar ile destek ve hazır bir müşteri kitlesi veriyor. DeFi alanında Ethereum ağı içinde karşılaştığımız hemen hemen her ürünün bir kopyasını kendi ağı içinde müşterilerine sunuyor. Binance bu anlamda kendi ekosistemini kurma yolunda hızlı adımlarla ilerliyor.
BSC’nin Ethereum’un birebir kopyası olması, geliştiricilere ellerinde Ethereum için geliştirdikleri uygulamaları kolayca BSC ağında da kullanıma sunma konusunda yardımcı olacak. Zaten şimdiden şu anda Ethereum içinde çalışan CREAM Finance gibi uygulamalar BSC içinde hizmet vermeye başladılar.
Kuruluşundan bu yana çok az bir süre geçmiş olmasına rağmen 2021 yılı Şubat ayı başında BSC üzerinde 13 farklı tema altında yaklaşık 103 girişim bulunmakta.
Merkeziyetsizlik felsefesine inananların gözünde Binance tipi bir zincirin saygın bir yer kazanması zor görünüyor. Ancak maliyeti ön planda tutan kullanıcı kitlesi zaten Binance içinde ve onların bu zinciri kullanması olası. Ya da Binance’in bu geniş müşteri kitlesine ulaşmak isteyecek uygulamalar burayı seçebilir. Bunun ötesinde bu girişimlerin başarısına erkenden ortak olmak isteyecek yatırımcılar da aynı Ethereum zincirinde yaptıkları token satın alma, ya da getiri çiftçiliği (yield farming) işlemlerini BSC üzerinde yaparak paralarını değerlendirebilirler.
Dolayısıyla bir önceki yazımızda bahsettiğimiz DeFi ürünleri için kritik olan topluluk konusunda Binance’in elinde hazır bir kitle var. Bu gönüllü bir topluluğa dönüşebilecek mi, göreceğiz.
Bu arada, gelecekte Ethereum’un getireceği yeniliklere BSC ne kadar adapte olacak – bu da izlenmesi gereken bir başka alan.
Öte yandan, başarının ne olduğu da tartışmalı. BSC Binance’in gücünü kullanarak yoluna devam edecektir. Ethereum’un tahtından indirebilir mi? Sanmıyorum. Böyle bir amacı var mı? Ona da yanıtım aynı olacak. Gerek var mı Ethereum’u yok etmeye? Yok tabii ki. Bu dünya yeterince büyük, eminim Ethereum dışında başka zincirler de burada başarılı olacaklar.
Sonuç
Önceki yazımızda bahsettiğimiz Ethereum rakibi merkeziyetsiz çözümlerin yanında, Binance gibi bir dev, yeni merkezi yapıda bir rakip yaratmış durumda. Üstelik kimi uygulamalarının kullanım hacimlerine baktığımızda, Ethereum ağındaki benzer uygulamalar ile aşık atabilecekmiş gibi görünüyor. Dolayısıyla BSC yabana atılmaması gereken bir alternatif. Şu anda Binance’in rüzgarını arkasına alarak pazarda kendine pay kapması yüksek olasılık. Uzun vadede merkeziyetsizlik yolunda ne kadar ilerleyecek onu da birlikte göreceğiz.
