Blockchain henüz yaygın bir kullanıma sahip olmasa da birçok sektörde projeler gündeme geliyor. Sağlık da bu sektörler arasında yer alıyor. Bu sektörde Blockchain’in nasıl kullanılabileceğini ele alıyoruz
Blockchain’in ağırlıklı olarak finans sektörüne ait bir çözüm olduğu düşünülse de tarımdan perakendeye, gıdadan üretime değişen bir kullanımdan söz etmek mümkün. Tabii, sağlık da bu sektörler arasında yer alıyor. Peki, blockchain teknolojisinden sağlık sektöründe nasıl yararlanılabilir? Bunu değerlendirmek için Haziran 2015’te ABD’de yaşanan bir veri hırsızlığından örnek verebiliriz: Yaklaşık 5 yıl önce patlak veren bu olayda, bir bilgisayar korsanı 10 milyona yaklaşan ABD’liye ait tıbbî verinin çaldı ve 1 milyon dolara satışa çıkardı. Bu bilgisayar korsanının verileri dört farklı firmanın ana bilgisayarından çaldığı belirtiliyordu. Bu noktada şunu ifade etmek mümkün: Merkezî sistemler bu nedenle olumsuz bir görüntüye sahip ve bu denli önemli verilerin merkezî yapılarda saklanmasının güvenlik açığı potansiyeli taşıdığı ortaya çıktı. Bu örneğe bakarak blockchain’in sağlıkta nasıl kullanılabileceğine incelemeye geçebiliriz.
Sağlıkta Blockchain Kullanımına Örnekler
Sağlıkta blockchain’in en dikkat çekici kullanım alanlarından biri, dağıtık veritabanı oluşturmak için bu teknolojiden yararlanılması. Yani, blockchain’in değişmez niteliği sayesinde, veri bozulmasından bundan böyle bahsedilemeyecek. Bu da milyonlarca hastanın tıbbî verilerinin etkili şekilde kaydedilmesi ve takip edilmesi anlamına geliyor. Böylece dağıtık bir sistemin kullanımı, daha yüksek güvenlik düzeylerine sahip veri alışverişini ortaya koyarken, halihazırdaki sistemin getirdiği yönetsel giderleri de düşürüyor. Blockchain’in vadettiği diğer kullanım ise üretim ve dağıtım süreci boyunca ilaçların izlenmesi. Böylece yaygın yaşanan veya yaşanabilecek ilaç sahteciliği hadiselerini düşürmek mümkün. Ayrıca bu teknolojinin, sıcaklık gibi etmenleri ölçmek için kullanılan nesnelerin interneti (IoT) ekipmanlarıyla beraber müsait depolama ve nakliye şartlarını teyit etmek ya da ilaç kalitesini doğrulamak için de kullanılabilir.
Bloxperiment: Blockchain, Koronavirüste Raporlanan Vakaları Doğrulamakta Kullanılabilir
Blockchain ve AI alanında danışmanlık veren Bloxperiment’ın kurucusu olan Afşar Akal’dan sağlık alanında blockchain’in nasıl kullanılabileceğine dair görüşlerini aldık. Afşar Akal’ın verdiği bilgiye göre, blockchain sağlıkta sevk zinciri yönetimi, elektronik sağlık kayıtlarının dağıtık defter kayıtlarında tutularak veri güvenliğinin tesisi, tedarik zinciri yönetimi ve ilaç araştırmalarında şeffaflığın sağlanması gibi alanlarda kullanılabiliyor. Bununla birlikte, sağlık sistemlerinde provizyonların doğrulanması gibi pek çok alanda blokzinciri kullanmak mümkün. Akal’a Türkiye’de ve Avrupa’da blockchain’in sağlıkta kullanıp kullanılmadığını da sorduk. Akal, Türkiye’de henüz bir proje olmadığını söylüyor ve ekliyor: “AB bu konuda birkaç büyük projeye kaynak ayırdı. Myhealthmydata bunlardan birisi. Araştırmacı ilaç dernekleri de bu çalışmalara katkıda bulunuyor.” Diğer bir konu ise gündemdeki koronavirüs konusu. Akal’a bunu değerlendirmesini istediğimizde, Akal salgın başladığında raporlanan vakaların doğruluğunu tasdik etmekte blockchain’i kullanılabileceğini ifade ediyor.
