Kripto paralarla alakalı rüzgarın şimdilik yavaşlaması sebebiyle, soğukkanlı bir yazı yazmanın vakti geldi diye düşünüyorum.
Pandemi sebebiyle küresel ekonominin 12 ile 16 trilyon dolar arasında değer kaybettiğine dair analizleri hepimiz okuyoruz. Diğer yandan, Merkez Bankalarının bilançolarını genişletme hızıyla beraber “sıkılaştırma” sözünün rafa kalktığını görüyoruz. Tabii bir de geometrik hızla büyüyen bir borç da cabası. Tüm bunlara bakınca hesapsız büyüyen paranın borçlanma araçlarına gittiğini, diğer yandan bu borcu “anlamlı” hale getirmesi gereken olan Milli Gelirlerin dramatik şekilde daraldığını görüyoruz. Büyüme rakamları umut verse de az önce yazdığım zararı telafi edecek büyüklükte değil.
Yakın tarihe bakıldığında, borçların ödeme kabiliyetinin üzerinde çıktığında moratoryum ya da “borç silme” talep eden ülkelerin hâlâ yaşadığı göz önüne alındığında, uzun dönemde aynı metoda başvurulması muhtemel. Bu durumda hem ulusal paralar hem de ulusal paralar cinsinden aktiflerin akıbeti konusunda kesin konuşmak mümkün olamıyor. Elbette, meseleyi yakından takip eden yatırımcılar da “elimdeki değerleri nasıl koruyacağım” diye kara kara düşünmekteler.
Ancak bu durum 2008 Finansal Krizi’nden beri üzerinde tartışılan bir gelişme. ABD Merkez Bankası’nın her krizde bilanço genişletmesi ve bunun karşılığında arzu edilen büyüme seviyesine ulaşılamaması bir gerçek olarak elimizde dururken, mal ya da hizmet alıp satarak para kazanma devrinin sona erdiği, firmaların finansal operasyonlar ya da faaliyetleri dışındaki işlerle para kazandığı bir süreçte ilerlemesi de bir başka gerçek olarak ortaya çıktı. Hal böyleyken, bireyler ve firmalar “paradan para kazanma” yaklaşımını benimsediler.
Önce tahviller sonra hisse senetleri, gayrimenkul, sonra elbette altın ve kıymetli metaller, bazen tarım emtiası ve nihayetinde kripto paralara doğru yatırım başladı. Aslına bakılırsa kripto paraların performansı her ne kadar Elon Musk gibi isimlerin itibarları manipülasyonuyla göz doldursa da, uzaktan bakanlar için “demek makbul ki herkes alıyor” dedirtti.
Hal böyleyken, altın ve kıymetli metallerde para kaybedenlerin, hisse senedi piyasalarından korkanların ve sıfıra yakın faiz sebebiyle bankalardan uzak duran tasarruf sahipleri kripto paralara yönelmeye devam ediyorlar. Tüm bu gelişmeler, blokzincir ve bir parçası olan kripto paraların cazibesini artırıyor elbette.
Ancak, bunların arasından hangilerinin “önde gelen” sıfatının yanına, paraya ait tüm özellikleri ekleyebileceğini şimdiden söylemek zor.
