bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 70,725.95 0.84%
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,592.10 0.25%
bnb
BNB (BNB) $ 586.75 1.41%
solana
Solana (SOL) $ 186.17 0.23%
xrp
XRP (XRP) $ 0.62186 0.61%
cardano
Cardano (ADA) $ 0.651258 0.19%
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.21539 17.78%

Kriptopara Siteleri Nasıl Sağlamlaştırılır?

internet siteleri nasil saglamlastirilir

Ülkemiz kriptopara dünyasında saygın bir yere sahip. Yerli kriptopara borsaları da işlem hacmi olarak dünyada önemli seviyelere gelmeye başladılar, örneğin Paribu, geçtiğimiz aylarda bazı günlerde aynı dakika içinde işlem yapan ziyaretçi sayısında 200,000 rakamını gördü. Bunun tam olarak ne anlama geldiğini bu haftaki yazımda işlemek istedim.

Dünyada anlık olarak milyonlarca kişiyi veya daha fazlasını ağırlayan çok sayıda internet sitesi var. Bu eskiden böyle değildi, buraya adım adım gelindi. Bundan 20 yıl kadar önce Türkiye’deki toplam internet kullanıcısı sayısı iki buçuk milyon olarak tahmin edilirken ulusal bir kampanya için basit bir HTML site yapmıştık. Bir içecek şirketi için yaptığımız sitenin reklamı TV’lerden akşam saatlerinde yayınlanıp da sitenin adresi reklamın sonunda belirince, birdenbire tüm ülke bizim siteye akmıştı: Bir saat içinde tam 2 milyon tekil ziyaretçinin sitenin kapılarını nasıl yıktığına gözlerimle şahit olmuştum. O gün o mütevazı sitemiz zar zor ayakta kalmıştı, ki düşünün çok basit, sadece bir iki sayfalık bir siteydi.

Özel işletim sistemi mimarileri geliştirildi

Dünyada zamanla çok ziyaret edilen siteler ortaya çıkmaya başladı, ve ziyaretlerin yüksek rakamlara ulaşması ile konu önce Yahoo ve Google’ın daha sonra Facebook, YouTube gibi sosyal sitelerin ve arama motorlarının ar-ge konusu oldu. Anlık ziyaretçi sayılarının milyonlara geldiği web siteleri inşa edilmeye başlandı. Ancak bunlar ziyaretçilerin kendi aralarında değil bire bir siteyle etkileşimde olduğu yerlerdi. Ancak önce Facebook, daha sonra Instagram ve nihayet WhatsApp gibi uygulamalarla hem yoğun trafik hem de kullanıcılar arası etkileşim yüksek seviyelerde yapılabilir hale geldi. Kullanıcılar aralarında chat edebilir, birbirlerine hızla mesaj ve resim yollayabilir oldular.

Google arama motoru uzun bir zamandır global bir ağın üzerinde işliyor ve bilgiler dev bir küresel RAM’de tutuluyor, yani Google saf elektronik uzayda yaşıyor. Hiçbir veri diske yazılıp okunmuyor, bu sayede de anlık olarak 100 milyon ziyaretçiye çok hızlı hizmet verebiliyor. Bunu yapabilmek için özel işletim sistemi mimarileri geliştirildi. Hadoop adlı açık kaynak teknoloji bu tür yoğunlukları kaldırmak için tasarlandı. Google geliştirdiği BigTable adlı işletim sisteminin detayları bilinmesin diye patentine başvurmadı, hiçbir bilgisini yayınlamadı.

Ancak hâlâ bu sitelerin içinde finansal işlemler yapılmıyordu. İnsanlar sadece arama yapıyor, aralarında muhabbet ediyorlar ya da kedi resimleri paylaşıyorlardı. Arada bir siteden yazılar kaybolduğunda ya da resimler silindiğinde kimse isyan edip Facebook’un veya Google’ın ofislerini basmıyordu.

Sosyal ağlarda yüz milyon kullanıcı artık normal

Sosyal ağlarda anlık olarak milyon hatta yüz milyon düzeyinde kullanıcı bugün artık normal hale geldi. Bu kullanıcılar grup grup ayrılabiliyor ve farklı server’lara atanabiliyor. O yüzden anlık yani simültane olarak site içinde bulunan ziyaretçi sayıları çok büyük sorun oluşturmuyor. Sosyal ağlar dışında çok ziyaretçi çeken ikinci tür yapılar e-ticaret siteleridir ve ülkemizde de dev örnekleri var.

Bu e-ticaret sitelerinde, sayfaları ziyaret etmeye ek olarak bir de satın alma işlemi yapılıyor. Ne var ki bu işlemlerin yapıldığı sayfaları bankalar sağlıyor. Zamanla bankalar bu konuda hantal kalınca, dünyada Stripe gibi bizde de İyzico gibi özelleşmiş tahsilat sistemleri ortaya çıktı. E-ticaret sitelerinde alışverişlerin ödemeleri özel bir sayfa üzerinde gerçekleştirilir, genel site trafiğinin parçası değildir ve o sayfalar bu altyapı şirketlerince işletilir. E-ticaret sitelerinde de işler bire bir site ile kullanıcı arasındadır, kullanıcıların kendi aralarında mali işlemler, anlık alım-satım olmaz.

Kriptopara borsaları neden farklı?

Son yıllarda gelişen ve hayatımıza girmeye başlayan kriptovarlık işlem platformları, yani borsalar, daha önce sorunları çözülmüş olan saydığım bu yapıların hiçbirine benzemiyor. Dikkat edin, burada site (ya da app) ziyaretçileri, pasif olarak bazı sayfalarla okuma-işaretleme ve nihayet ürün satın alma gibi nisbeten basit bir ilişki içinde değiller.

Bu yeni platformlarda app içindeki kullanıcılarla aynı anda o sitede canlı olarak bulunan başka kullanıcılar karşılıklı alım-satım işlemleri yapmaktalar. Üstelik yapılan tüm bu işlemler dinamik data: Yani, bunlar uzun süre havada kalamaz, arada bir kaydedilmeleri gerekir. Bu işlemler de geleneksel veritabanı yapılarına kaydedilir. Aksi takdirde yapılan iş çok riskli olur. Parasal ilişkiler çok hassastır, kaos ortamını asla kaldırmaz.

Yani borsalar, her işlem anında disklere ve geleneksel veritabanlarına yazılmaktayken aynı zamanda da anlık 200 bin ziyaretçiye hizmet vermeye devam edilmelidir.

Dolayısıyla, ne sosyal network’lerdeki gibi yoğunluk sonucu kaybedildiğinde çok sorun yaratmayacak seanslar vardır burada, ne de gerçekleşen (kullanıcılar arası) alım-satım işlemleri riske edilebilir işlemlerdir. Geçmişte bu tür yapılar, sistemler yok muydu? Evet vardı, ama Wall Street gibi milyarlarca dolar kazanılan finansal yapıların içinde vardı ama onlarda da müşteri sayısı yüzler ya da en fazla birkaç bin düzeyindeydi. Özelleşmiş çözümleri milyonlarca dolara satan yazılım ve donanım şirketleri vardı Wall-Street için, hâlâ da var. Ama bu bilgiler Hadoop gibi açık kaynak değil. Ticari sır olarak saklanmaya devam ediliyor.
Benzer yapılar daha önce bir de online oyunlarda vardı, orada da sınırlı miktarda oyun içi paraları değiş-tokuşa konu olurdu. Örneğin, Eve Online adlı oyun, simültane bir şekilde on binlerce oyuncuyu RAM’de (diskte değil) tutmaya zorunluydu. Ancak bunlarda bile kullanıcılar arası mali işlemleri askıda yani RAM’de tutmak çok risklidir.

Oyunlardaki risk, asla bugünkü kripto varlık işlem platformlarında olan riske benzemez, platformlarda riske edilen şey gerçek dünya paralarıdır. Kimsenin de bunu kaybetmeye tahammülü olmaz. Hal böyleyken bile online oyunlarda kullanıcılarla sistem sahipleri arasında daimi olarak sürtüşme yaşanır.

Gelelim blokzincirine

Blokzincirleri saydığım tüm yapıların dışında yepyeni bir paradigma getirdi. Mali kayıtlar veri tabanına yapılmıyor artık, direkt blokzincire yapılıyor. Blokzinciri üzerine yapılan kayıtlar ise çok güvenli bir şekilde yapılıyor ancak hem zaman hem de madenci fee’leri gibi yüksek maliyetler söz konusu. Örneğin şu anda Ethereum üzerinde yapacağınız 10 dolarlık bir işlem için ödemeniz gereken fee 40 dolar düzeyinde. Hal böyle olunca, dünyanın bütün platformları işlemleri kendi üzerlerinde tutar ve arada bir kayıtlarını blokzincir üzerinde günceller.

İşte global exchange’lerin bir iki sene önce geldikleri zorluk seviyesine şu anda yerli platformlarımız da gelmiş durumda. Paribu da anlık 200 bin rakamıyla şu anda dünyada anlık işlem kapasitesi olarak en ön sıralarda yer alıyor.

TL,DR;

Sonuçta anlamamız gereken şey, konunun üst düzey bir Ar-Ge meselesi olduğudur. Nasıl ki ülke olarak SİHA’larımızla dünyada savunma sanayinde prestijli bir yere geldiysek, bugün kripto para işlemlerinde de önemli bir yerdeyiz ve bundan sonrasını ar-ge yaparak ve bu alana emek sarf ederek aşacağız.

Yerli platformlarımız arasında, büyük volümde iş yapanların hepsinin bu yazıda anlatmaya çalıştığım zorlu problemlerle uğraşmakta olduklarına eminim. Bizler kullanıcılar olarak meselenin zorlu, yüksek teknoloji içeren ve dünya çapında çözümsüz veya kısmen çözülmüş ama incelikleri gizli tutulan bir mesele olduğunun da hakkını verelim.

Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.

btchaber bh logo

Cemil Şinasi Türün

30 yılı aşkın tecrübesiyle fintech ve pazarlama dünyasındaki öncü isimlerden olan Cemil Şinasi Türün bilgisayar oyunlarından üç boyutlu sanal dünyalara kadar pek çok çalışmaya imza attı. Yerel ve uluslararası firmalar için kampanyalar hazırlayan Türün; teknoloji, blokzincir, kripto para ve dijital varlık konularında projeler üretti. Türün, 2017'de Bilgi Üniversitesi'nde vermeye başladığı "Blokzincirleri ve Kriptoparalar" konulu dersini 2020 başından bu yana Boğaziçi Üniversitesi'nde vermekte.
https://cemilturun.medium.com/





Blokzincirin ve kripto paraların, geleceği nasıl değiştireceğini bugünden öğrenin.
btch x banner
btch youtube banner
Bağlantıyı kopyala