6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (“SerPK”) 28 Kasım 2017’de eklenen “kitle fonlaması”na ilişkin düzenlemeler, Türkiye’de ICO gerçekleştirilmesinin yasal temellerinin atılıp atılmadığı noktasında bir heyecan yaratmıştı. İkincil mevzuat heyecanla beklenirken ilk düzenleme 3 Ekim 2019’da Resmî Gazete’de yayımlanan Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) III-35/A.1 sayılı Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği (“Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği”) ile hayatımıza girdi.
Peki Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği Türkiye’de ICO gerçekleştirilmesine imkan verdi mi? SerPK’daki kitle fonlamasına ilişkin hükümlere dayanarak farklı ikincil düzenlemeler ile ICO’ların önü açılabilir mi?
Sermaye Piyasası Kanunu’ndaki Kitle Fonlaması Düzenlemeleri
SerPK’ya 28 Kasım 2017’de eklenen m. 3/1(z) ile kitle fonlaması aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:
“Kitle fonlaması: Bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç̧ duyduğu fonu sağlamak amacıyla Kurul tarafından belirlenen esaslar dâhilinde bu Kanunun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanmasını ifade eder.”
SerPK’ya 28 Kasım 2017’de eklenen ve 20 Şubat 2020’de değiştirilen 35/A maddesi ile kitle fonlamasına ilişkin esaslar düzenlenmektedir. Buna göre:
“(1) Kitle fonlama platformları, kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlardır. Kurul, kitle fonlama platformları üzerinden yürütülecek kitle fonlaması faaliyetlerinin; ortaklığa veya borçlanmaya dayalı olarak halktan para toplanması suretiyle yapılması konusunda belirleme yapabilir. Borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyetlerine bankacılık mevzuatı hükümleri uygulanmaz.
(2) Kitle fonlama platformlarının kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Kuruldan izin alınması zorunludur. …”
Maddeden de anlaşılabileceği üzere, SerPK:
- ortaklığa veya
- borçlanmaya
dayalı olarak halktan para toplanmasına ilişkin kitle fonlaması faaliyetlerini düzenlemektedir. Bağış ve ödüle dayalı faaliyetler SerPK’nın düzenleme alanı dışındadır. Ancak, bağış toplanmasına ilişkin olarak yardım toplanmasına ilişkin mevzuat hükümleri uygulanacaktır.
Ortaklığa ve borçlanmaya dayalı kitle fonlaması ise, SPK’dan lisans alarak faaliyet gösterecek kitle fonlama platformları aracılığı ile gerçekleştirilecektir. SerPK’da bunun dışında kitle fonlamasına ilişkin ayrıntılı bir hükme yer verilmemiş; düzenlemeler Kurul tarafından belirlenmek üzere ikincil mevzuata bırakılmıştır. Bu anlamda, SerPK’nın açıkça token ihracı yoluyla kitle fonlaması yapılmasını engellemediği ve uygun ikincil düzenlemeler ile ortaklığa veya borca dayalı ICO’ların gerçekleştirilmesinin önünü açıkça kapamadığını söylemek gerekecektir. Ancak, kitle fonlaması yolu ile ICO gerçekleştirilebilmesi ve bunun hukuki bir dayanağa sahip olması için uygun ikincil düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.
Halihazırda, paya dayalı kitle fonlaması faaliyetleri Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği ile düzenlenmektedir, borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkinse herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği Işığında ICO Gerçekleştirilmesi Mümkün mü?
Bu soruya verilebilecek kesin bir cevap var: hayır. Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği’ne dayanarak bir ICO gerçekleştirilmesi şu an mümkün değil.
Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği’ne göre özetle paya dayalı kitle fonlamasında izlenecek yöntem:
- girişim şirketlerinin platformlar nezdinde bir kampanya açması,
- bu platformlar aracılığı ile fon toplaması,
- girişim şirketlerinin topladıkları fonlar ile sermaye artırımı yapması, ve
- sermaye artırımı sonucunda ortaya çıkan payların yatırımcılara dağıtılmasıdır.
Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği’ne göre, paya dayalı kitle fonlaması platformları SPK’nın talep ettiği yeterlilikleri sağladıktan ve listeye alındıktan sonra, uygun gördükleri girişim şirketlerini listeleyebilecek ve bu girişimlerin kampanyaya katılan kişilere girişim şirketinden pay vermesi yoluyla fon toplamasına aracılık edebileceklerdir.
Bu noktada, payların token olarak temsil edilmesi ve bu tokenların dağıtılması yoluyla ICO yapılabilmesi akla gelebilecektir. Ancak, halihazırda Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği, yalnızca yatırımcılara “pay” dağıtımına izin vermektedir ve payların token olarak dağıtılması mümkün değildir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda pay senetlerinin şekli açıkça belirlenmiştir, gerek çıplak payların gerekse pay senetlerinin devrine ilişkin usullerin de token ile gerçekleştirilmesi mümkün gözükmemektedir. Yine, pay sahiplerinin genel kurula katılma gibi haklarını kullanabilmeleri için izlemesi gereken yöntemlerin tokenlar ile gerçekleştirilmesi mümkün değildir.
Ayrıca, bu sistemde dikkat edilmesi gereken farklı bir konu da toplanan fonların emanet yetkilisi (yani Takasbank) tarafından saklanacak, payların ise kaydileştirilerek Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından takip edilecek olduğudur. Bu sebeple, bir an için girişimin payları temsil eden tokenları satmasında paya dayalı kitle fonlaması yöntemini kullanabileceği düşünülse de payların Merkezi Kayıt Kuruluşu’nda takip edilerek alım satımının yapılması zorunlu olduğu için, token olarak takibi ve satışa konu edilmesi mümkün olmayacaktır.
Sonuçta, halihazırda paya dayalı kitle fonlaması yöntemiyle ICO yapılması mümkün değildir. Borca dayalı olarak kitle fonlaması yöntemiyle ICO yapılıp yapılamayacağı ise ikincil mevzuatın hükümlerine göre belli olacaktır.
