Paribu ana sponsorluğunda başladığımız İstanbul Blockchain Women Röportajları, Enqura Genel Müdürü Olcay Çat ile gerçekleştirilen söyleşi ile devam ediyor.
Bir teknoloji şirketi olarak Borsa İstanbul ve birkaç farklı paydaş için geliştirdiğiniz blokzincir veritabanı projesi oldukça ses getirdi. Projenin detaylarından bahsedebilir misin?
Türkiye’nin ilk finansal blockchain projesi olduğu da düşünülecek olursa bu projenin bir paydaşı olabilmek bizim için de gerçekten heyecan vericiydi.
Borsa İstanbul ve grup şirketlerinin (MKK, Takasbank ve EPIAŞ) IT altyapıları birbirlerinden tamamen bağımsız çalışıyordu. Borsaya kote firmalar bilgilerini güncelleyecekleri zaman veya yeni başvuran firmalar şirket bilgilerini sunarken bu kurumlardan ilgili olanlara ayrı ayrı başvuruda bulunmak durumundaydı.
Bu yapıların entegrasyonu için çıkarılan proje planı 1,5 yıllık bir süreyi gösterirken Borsa İstanbul IT ekibi, bunun blockchain için çok uygun bir proje olabileceğini düşünüyorlar ve bu yönde araştırmalara başlıyorlar. Birçok global oyuncu ile birlikte biz de sürece dahil oluyoruz. İhaleyi yaptığımız kavram kanıtlama çalışması ve diğer yetkinliklerimizle birlikte biz kazanıyoruz. Geleneksel yöntemler ile 1,5 senelik proje planı öngörülen bu konu blockchain altyapısı ile 3 ay gibi bir sürede hayata geçirilebiliyor. Böylece hem Borsa İstanbul müşterilerinin hem de Borsa İstanbul ve grup şirketlerinin başvuru süreçlerindeki operasyon yüklerini azaltmış olduk.
Kendi oluşturduğumuz blockchain frameworkü üzerinde hayata geçirdiğimiz proje, altyapısı itibari ile Borsa İstanbul’un ileride ihtiyaç duyabileceği ve projenin başında da vizyon olarak öngörülen diğer konuları da blockchaine taşıyabilmek üzere esnek olarak tasarlandı. 100.000 tps desteği ile işlem sayısı ve hızı konusunda da oldukça esnek bir yapı devreye aldık.
Bu köklü kurumların alt yapılarında bu denli büyük bir değişim için adım atmaları ve adaptasyon süreci sancılı oldu mu? Proje tamamlandıktan sonra size operasyonun içerisindeki çalışanlar tarafından geri dönüşler nasıl yansıdı?
Kendi içlerinde yaptıkları analizle bunun iyi bir blockchain use case’i olduğunu düşündükleri ve zaten bu şekilde projelendirdikleri için, çok uyumlu ve hızlı bir proje süreci yaşadık. Aslında blockchain kullanarak daha zorlu ve uzun şekilde yapacakları bir projeyi daha kısa sürede ve daha az eforla gerçekleştirebildikleri için destek ve adaptasyon da hızlıca sağlanmış oldu.
Yeni Dünya düzeninde hızla ivmelenen dijitalleşme konusuyla birlikte ülkemizde blokzincir tabanlı dijital kimlik çalışmalarının da farklı kollardan hız kazandığını duyuyoruz. Dijital Kimlik denildiğinde hassasiyet kazanan Kişisel Veri Gizliliği ile alakalı olarak off-chain’lerin kullanılması gibi bazı çözüm yolları gündemde. Sence bu konudaki hassasiyetleri giderebilecek etkili çözümler nedir? Türkiye’de Dijital Kimlik uygulamasına adapte olunması sence ne kadar zaman alır? Değişimin ardından sektörel bazlı değerlendirdiğinde ne denli büyük değişiklikler olur?
Şu anda birden fazla kurumda/şirkette dijital kimliğin blockchaine taşınması ile projeler gündemde. Biz de bu konuyu yakından takip ediyoruz.
Burada kişilerden izinli bir şekilde alınan verinin yine kişilerin izni ile diğer partiler tarafından kullanılabileceği çözümleri blockchain üzerinde kurgulamak mümkün. KVKK ile uyumlu olarak da çalışabilecek yapılar tasarlanabilmekte.
Türkiye’de dijital kimlik uygulamasına adapte olunması için biraz daha zamana ihtiyacımız olacaktır diye düşünüyorum. Öncelikle e-devlet gibi bir yapı üzerinden devlet destekli bir şekilde bir uygulama yapılır ise bu durumda süreç hız kazanabilecektir. Diğer türlü farklı kurumlar/şirketler ayrı ayrı çözümler geliştirecek, bu çözümlerin birbirleri konuşması gerektiğinde ise bunları entegre etmek için ayrıca çalışmalar yapılması gerekecek.
Şüphesiz ki dijital kimliğe geçiş ile birlikte bazı sektörlerde önemli değişimler yaşanacaktır. Finans sektörünü örnek olarak ele alacak olursak, burada zaten dijitalleşme süreci diğer sektörlere kıyasla çok ileride olmasına rağmen yasaların da etkisi ile hala şubelere gitme, fiziksel kimlik ibraz etme gibi tüketicilerin hayatını zorlaştıran bazı gereklilikler devam etmekte. Dijital kimlik ile birlikte hem regülasyonlar olarak hem de altyapı olarak tüm bu işlemlerin uzaktan yapılabilmesi mümkün olabilecektir. Şu anda bunu sağlamak için farklı çözümler bulunmakta ancak bu şekilde bir dijital kimlik altyapısı ile bunu kolaylıkla yapmak mümkün olabilecek.
Seyahatten sağlığa, finanstan hukuka birçok alanda dijital kimlik etkisini gözlemlemek mümkün olacak.
Enqura’nın başkaca odaklandığı blokzincir uygulamaları nelerdir? Dijitalleşme dünya genelinde hız kazanırken salgın sürecinin şirketler veya kamu kurumları tarafından blokzincir projelerine ayrılan bütçelere yansıması nasıl oldu? Sence bundan sonraki süreçte en çok hangi alanda proje talepleri ile karşı karşıya kalacaksınız?
KYC, dijital kimlik, crypto wallet, ICO altyapısı, güvenli doküman saklama, TradeInChain gibi farklı alanlarda blockchain projeleri üzerinde çalışmalarımız devam ediyor. Hayata geçirdiğimiz projeler de mevcut.
TradeInChain projemizde uluslararası çapta tüm ithalat ve ihracat süreçlerinin blockchain üzerinde dijitalleştirilmesi konusunda çalışmalar yapıyoruz. Bir gümrük müşavirlik firması ile birlikte çalıştığımız projede, siparişin verilmesinden depoya girmesine kadar ki tüm nakliye, sigorta, banka, gümrük vb süreçleri dijital ortamda gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.
Salgın sürecinde, konuştuğumuz projelerden iptal edilen olmadı. Ancak tabi farklı konulara öncelikli odaklanma gerekleri nedeni ile süreçlerin biraz yavaşladığını söyleyebiliriz. Ancak normale dönüşle birlikte dijitalleşme sürecinin hızlanacağını ve blockchain projelerinin de bu anlamda önem kazanacağını düşünüyoruz.
Şu anda, mevcut durum sebebi ile de sağlık alanındaki projeler biraz daha önem ve hız kazanmış durumda. Ayrıca tedarik zinciri konusunda da (başta gıda takibi olmak üzere) projelerinin ivme kazanacağını düşünüyorum.
Çevre konusu da ayrıca önemli bir uygulama alanı olmaya devam edecek. Bu konuda salgın öncesi görüştüğümüz bir proje vardı, onun da normalleşme ile birlikte hız kazanacağını düşünüyorum.
Son olarak, ödeme sistemleri konusunda kariyerinde güçlü tecrübelerin var. Geçtiğimiz günlerde Paribu CEO’su Yasin Oral Kripto parayla ödeme yapabilmeyi sağlayacak projelerinin birkaç ay içerisinde hayata geçeceğini ve bu konuda Visa ile anlaştıklarını duyurdu. Kripto paralarla ödeme yapılmasının ülkemizde kısa vadede yaygınlaşacağını düşünüyor musun? Ölçeklenme problemini çözmeyi vadeden kripto para projelerinin ödeme yöntemi olarak kullanılabilmesinin önündeki engeller sence nelerdir?
Ülkemizde kripto paralara olan ilgi bir hayli fazla malum. Bu nedenle bu konudaki çözümlerin de özellikle kripto para ile ilgilenen kişiler tarafından limitli de olsa kabul görebileceğini düşünüyorum. Ancak yakın vadede önemli kullanıcı sayısı beklememek gerektiği kanısındayım. Çünkü insanlar için kripto paralar bir alışveriş/harcama aracı değil de daha çok bir yatırım aracı şu anda. Yani altın gibi biraz.
Ancak ileride harcama olarak da kullanılmaya başlanacak kripto paralar ve o zaman da yaygın olarak kullanılması için önemli kriterler güvenilirlik, işlemin kolaylığı, hızı ve maliyeti olacaktır.
Kripto para projelerinde şu andaki en önemli engelin regülasyonlar olduğunu düşünüyorum. Hala birçok insan arkasında bir güvence olmadan kripto paralara yatırım yapmayı çok riskli buluyor. Ayrıca az önce de belirttiğim gibi kripto paralar birçok insan için henüz yatırım aracı. Bunun bir ödeme aracına dönüşebilmesi için insanların kripto paraları, bildiğimiz para birimleri gibi kabul etmesi gerekiyor. Mevcut kripto paralar ile şu anda bunun olabilmesini çok mümkün görmüyorum. Değeri bu kadar hızlı değişebilen bir aracın ödemede kullanılmasının kabulü çok mümkün olmayacaktır.
